DOI Artikel:
Markowska, Anna: Nieistniejąca kaplica sióstr pallotynek w Gdańsku – arcydzieło sakralnej sztuki modernistycznej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.72800#0178
To bowiem wówczas zostało rozpoznane na nowo oręże sztuki w dziele ewan-
gelizacji i skutecznego oddziaływania na wyobraźnię, pomocnego w zbliżaniu
wiernego do sfery transcendencji6. Pallotti był również świadomy konieczno-
ści powielania obrazów w dziele apostolstwa, dlatego współpracował nie tyko
z malarzami, lecz także z grafikami. Najsłynniejsze obrazy, jakimi święty posłu-
giwał się w swej misji, miały tematykę maryjną7. Należą do nich Matka Bożej
Miłości oraz Matka Boża Wspomożycielka Wiernych, które na zamówienie Don
Vincenza wykonał Domenico Cassarotti (1791-1866), absolwent Akademii
św. Łukasza. Pierwszy z obrazów, wzorowany na barokowym obrazie Pompeo
Batoniego, został namalowany na płótnie i płytce z kości słoniowej, stanowiącej
część niewielkiego relikwiarza, który Pallotti nosił ze sobą w mankiecie rękawa
i podawał wiernym do ucałowania8. Drugi z obrazów, również zrealizowany
w duchu dziewiętnastowiecznego historyzmu, duchowny ofiarował bazylice
Santi Ambrogio e Carlo al Corso w Rzymie.
Ponadto niezwykle ważny dla duchowości założyciela pallotynów był obraz
Królowej Apostołów (1848) Serafina Cesarettiego (1800-1880), przedstawiający
Matkę Boską w otoczeniu apostołów oraz wiernych kobiet. Dzieło to przez
kilkadziesiąt lat znajdowało się w ołtarzu kościoła SS. Salvatore in Onda (Naj-
świętszego Zbawiciela na Fali), gdzie Pallotti został pochowany (il. 2). Zanim
spoczęły tam jego doczesne szczątki, mieszkał on w pobliżu tej świątyni, ponie-
waż w ostatnich latach życia przyszłego świętego papież Grzegorz XVI przekazał
ten kościół w opiekę wspólnocie pallotynów9.
Obraz Cesarettiego był oparty z kolei na szkicu Johanna Friedricha Overbe-
cka. Jak podkreślał ks. Kobielus, obraz stał się patronalnym wizerunkiem pallo-
tynów. Wszystkie te dzieła powtarzają tradycyjne schematy ikonograficzne i nie
roszczą sobie pretensji do nowatorstwa. Ksiądz Kobielus, podsumowując kształ-
towanie się wizualnego języka pallotynów, pisał, że św. Wincenty Pallotti wy-
kazywał się wyobraźnią plastyczną i wielką wrażliwością na dzieła sztuki, w tym
na ich potencjalne (nie tylko pozytywne, lecz także negatywne) oddziaływa-
nie na człowieka. O tym, jak duże znaczenie założyciel Stowarzyszenia Apostol-
stwa Katolickiego przywiązywał do sztuki, świadczyła bliska współpraca z artystami
i wpływanie na ostateczny kształt obrazów. Jednak w jego mieszkaniu, pomimo
że miał wiele obrazów i figur, trudno byłoby dopatrzeć się prawdziwych dzieł
sztuki. Ponadto jako dziecko swoich czasów był on szczególnie przekonany
Nieistniejąca
kaplica sióstr
pallotynek...
6 Stanisław Kobielus, Stosunek św. Wincentego Pallottiego do dzieł sztuki [w:] Architek-
tura znaczeń. Studia ofiarowane prof. Zbigniewowi Bani w 65. rocznicę urodzin i w 40-lecie
pracy dydaktycznej, red. Anna Sylwia Czyż, Janusz Nowiński, Marta Wiraszka, Warszawa 2011,
s. 512-527. Z artykułu ks. Kobielusa, SAC, czerpię podstawową wiedzę o stosunku Pallottiego
do sztuki.
7 Czesław Parzyszek, Maryja Królowa apostołów w życiu i pismach św. Wincentego Pallot-
tiego, „Salvatoris Mater” 2007, t. 9, nr 3/4, s. 315-348.
8 Paweł de Geslin, Czcigodny Wincenty Pallotti, przeł. Roman Forycki, Warszawa 1988, s. 11.
9 Jan Kupka, Święty Wincenty Pallotti. Wzór świętości apostolskiej, Gorle 2017, s. 39-40, 44-45.
177
gelizacji i skutecznego oddziaływania na wyobraźnię, pomocnego w zbliżaniu
wiernego do sfery transcendencji6. Pallotti był również świadomy konieczno-
ści powielania obrazów w dziele apostolstwa, dlatego współpracował nie tyko
z malarzami, lecz także z grafikami. Najsłynniejsze obrazy, jakimi święty posłu-
giwał się w swej misji, miały tematykę maryjną7. Należą do nich Matka Bożej
Miłości oraz Matka Boża Wspomożycielka Wiernych, które na zamówienie Don
Vincenza wykonał Domenico Cassarotti (1791-1866), absolwent Akademii
św. Łukasza. Pierwszy z obrazów, wzorowany na barokowym obrazie Pompeo
Batoniego, został namalowany na płótnie i płytce z kości słoniowej, stanowiącej
część niewielkiego relikwiarza, który Pallotti nosił ze sobą w mankiecie rękawa
i podawał wiernym do ucałowania8. Drugi z obrazów, również zrealizowany
w duchu dziewiętnastowiecznego historyzmu, duchowny ofiarował bazylice
Santi Ambrogio e Carlo al Corso w Rzymie.
Ponadto niezwykle ważny dla duchowości założyciela pallotynów był obraz
Królowej Apostołów (1848) Serafina Cesarettiego (1800-1880), przedstawiający
Matkę Boską w otoczeniu apostołów oraz wiernych kobiet. Dzieło to przez
kilkadziesiąt lat znajdowało się w ołtarzu kościoła SS. Salvatore in Onda (Naj-
świętszego Zbawiciela na Fali), gdzie Pallotti został pochowany (il. 2). Zanim
spoczęły tam jego doczesne szczątki, mieszkał on w pobliżu tej świątyni, ponie-
waż w ostatnich latach życia przyszłego świętego papież Grzegorz XVI przekazał
ten kościół w opiekę wspólnocie pallotynów9.
Obraz Cesarettiego był oparty z kolei na szkicu Johanna Friedricha Overbe-
cka. Jak podkreślał ks. Kobielus, obraz stał się patronalnym wizerunkiem pallo-
tynów. Wszystkie te dzieła powtarzają tradycyjne schematy ikonograficzne i nie
roszczą sobie pretensji do nowatorstwa. Ksiądz Kobielus, podsumowując kształ-
towanie się wizualnego języka pallotynów, pisał, że św. Wincenty Pallotti wy-
kazywał się wyobraźnią plastyczną i wielką wrażliwością na dzieła sztuki, w tym
na ich potencjalne (nie tylko pozytywne, lecz także negatywne) oddziaływa-
nie na człowieka. O tym, jak duże znaczenie założyciel Stowarzyszenia Apostol-
stwa Katolickiego przywiązywał do sztuki, świadczyła bliska współpraca z artystami
i wpływanie na ostateczny kształt obrazów. Jednak w jego mieszkaniu, pomimo
że miał wiele obrazów i figur, trudno byłoby dopatrzeć się prawdziwych dzieł
sztuki. Ponadto jako dziecko swoich czasów był on szczególnie przekonany
Nieistniejąca
kaplica sióstr
pallotynek...
6 Stanisław Kobielus, Stosunek św. Wincentego Pallottiego do dzieł sztuki [w:] Architek-
tura znaczeń. Studia ofiarowane prof. Zbigniewowi Bani w 65. rocznicę urodzin i w 40-lecie
pracy dydaktycznej, red. Anna Sylwia Czyż, Janusz Nowiński, Marta Wiraszka, Warszawa 2011,
s. 512-527. Z artykułu ks. Kobielusa, SAC, czerpię podstawową wiedzę o stosunku Pallottiego
do sztuki.
7 Czesław Parzyszek, Maryja Królowa apostołów w życiu i pismach św. Wincentego Pallot-
tiego, „Salvatoris Mater” 2007, t. 9, nr 3/4, s. 315-348.
8 Paweł de Geslin, Czcigodny Wincenty Pallotti, przeł. Roman Forycki, Warszawa 1988, s. 11.
9 Jan Kupka, Święty Wincenty Pallotti. Wzór świętości apostolskiej, Gorle 2017, s. 39-40, 44-45.
177