DOI article:
Lameński, Lechosław: Tadeusz Stryjeński i Józef Czajkowski
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.27401#0326
324
LECHOSŁAW LAMEŃSKI
sygnowanych: „Józef Czajkowski 1924” (w prawym dolnym rogu), odbitek
mechanicznych na cienkim kartonie, uzupełnionych w partii murów oraz
szklanej „wieżycy”, różnokolorowymi kredkami (brązową, czarną,, niebieską
i zieloną — korony dwóch drzew), o identycznym formacie (52,8 x 71,7 cm),
z przedstawieniem rzutów poziomych, przekroju podłużnego i widoków ele-
wacji w skali 1:50, z wymiarami i objaśnieniami w języku francuskim:
1. Pavillon National de Pologne a l’Exposition Internationale des Arts
Décoratifs a Paris 1925. Cours la reine. — Rez-de-chaussé.
2. Jw. — Coupe longitudinale.
3. Jw. — Toits.
4. Jw. — Façade latérale.
5. Jw. — Façade (od strony atrium).
6. Jw. — Façade principale.
I chociaż kształt oraz proporcje pawilonu wraz z wszystkimi elementami
wyposażenia znane są historykom sztuki z bardzo dobrych — wielokrotnie
następnie reprodukowanych — fotografii, zamieszczonych w cennej publikacji
Polska sztuka dekoracyjna3 komisarza działu polskiego na wspomnianej
wystawie J. Warchałowskiego, to jednak niezastąpionym źródłem informacji
przy ocenie intencji i zamiarów projektanta są dopiero oryginalne plany.
Józef Czajkowski stanął przed niezwykle trudnym i odpowiedzialnym za-
daniem. Po raz pierwszy,, po blisko stupięćdziesięcioletniej niewoli odrodzone
państwo polskie miało zaprezentować na forum międzynarodowym sześciolet-
ni dorobek w zakresie sztuk plastycznych. Dorobek, świadczący o odrębności
kulturowej i umiejętnościach twórczych naszych artystów. Architekt świadom
tego faktu postanowił połączyć typowy (niemal klasyczny) rzut poziomy,
o prostych i funkcjonalnych podziałach, z równie prostą, choć nić pozbawioną
oryginalnych rozwiązań formalnych bryłą zewnętrzną. W efekcie powstał
stosunkowo nieduży pawilon na planie wydłużonego prostokąta (o wym.
28,0 x 10,0 m), złożony z czterech zasadniczych pomieszczeń w układzie
amfiladowym: otwartego atrium, ujętego z trzech stron krużgankami (9,7 x
10,0 m); niewielkiego kwadratowego przedsionka na osi, flankowanego
dwoma analogicznymi salkami ekspozycyjnymi (3,30 x 10,0 m); dużego
ośmiobocznego salonu honorowego (10,0 x 10,0 m) — centralnej i najbardziej
reprezentacyjnej części pawilonu, ..oraz zamykającego go średniego salonu
(5,0 x 10,0 m). Całość uzupełniały cztery bardzo małe pokoiki na planie
trójkąta z przeznaczeniem na biuro, umywalkę i dwa podręczne składziki,
umieszczone między ściętymi narożami salonu honorowego a murami ma-
gistralnymi pawilonu.
3 Warszawa 1928. Korzystali z nich m.in.: M. Rogoyska. Paryskie zwycięstwo sztuki
polskiej w roku 1925. W: Z zagadnień plastyki polskiej w latach 1918-1939. Zbiór studiów pod red.
J. Starzyńskiego. Wrocław 1963; Olszewski, jw.; I. Huml. Warsztaty Krakowskie. Wrocław
1973.
LECHOSŁAW LAMEŃSKI
sygnowanych: „Józef Czajkowski 1924” (w prawym dolnym rogu), odbitek
mechanicznych na cienkim kartonie, uzupełnionych w partii murów oraz
szklanej „wieżycy”, różnokolorowymi kredkami (brązową, czarną,, niebieską
i zieloną — korony dwóch drzew), o identycznym formacie (52,8 x 71,7 cm),
z przedstawieniem rzutów poziomych, przekroju podłużnego i widoków ele-
wacji w skali 1:50, z wymiarami i objaśnieniami w języku francuskim:
1. Pavillon National de Pologne a l’Exposition Internationale des Arts
Décoratifs a Paris 1925. Cours la reine. — Rez-de-chaussé.
2. Jw. — Coupe longitudinale.
3. Jw. — Toits.
4. Jw. — Façade latérale.
5. Jw. — Façade (od strony atrium).
6. Jw. — Façade principale.
I chociaż kształt oraz proporcje pawilonu wraz z wszystkimi elementami
wyposażenia znane są historykom sztuki z bardzo dobrych — wielokrotnie
następnie reprodukowanych — fotografii, zamieszczonych w cennej publikacji
Polska sztuka dekoracyjna3 komisarza działu polskiego na wspomnianej
wystawie J. Warchałowskiego, to jednak niezastąpionym źródłem informacji
przy ocenie intencji i zamiarów projektanta są dopiero oryginalne plany.
Józef Czajkowski stanął przed niezwykle trudnym i odpowiedzialnym za-
daniem. Po raz pierwszy,, po blisko stupięćdziesięcioletniej niewoli odrodzone
państwo polskie miało zaprezentować na forum międzynarodowym sześciolet-
ni dorobek w zakresie sztuk plastycznych. Dorobek, świadczący o odrębności
kulturowej i umiejętnościach twórczych naszych artystów. Architekt świadom
tego faktu postanowił połączyć typowy (niemal klasyczny) rzut poziomy,
o prostych i funkcjonalnych podziałach, z równie prostą, choć nić pozbawioną
oryginalnych rozwiązań formalnych bryłą zewnętrzną. W efekcie powstał
stosunkowo nieduży pawilon na planie wydłużonego prostokąta (o wym.
28,0 x 10,0 m), złożony z czterech zasadniczych pomieszczeń w układzie
amfiladowym: otwartego atrium, ujętego z trzech stron krużgankami (9,7 x
10,0 m); niewielkiego kwadratowego przedsionka na osi, flankowanego
dwoma analogicznymi salkami ekspozycyjnymi (3,30 x 10,0 m); dużego
ośmiobocznego salonu honorowego (10,0 x 10,0 m) — centralnej i najbardziej
reprezentacyjnej części pawilonu, ..oraz zamykającego go średniego salonu
(5,0 x 10,0 m). Całość uzupełniały cztery bardzo małe pokoiki na planie
trójkąta z przeznaczeniem na biuro, umywalkę i dwa podręczne składziki,
umieszczone między ściętymi narożami salonu honorowego a murami ma-
gistralnymi pawilonu.
3 Warszawa 1928. Korzystali z nich m.in.: M. Rogoyska. Paryskie zwycięstwo sztuki
polskiej w roku 1925. W: Z zagadnień plastyki polskiej w latach 1918-1939. Zbiór studiów pod red.
J. Starzyńskiego. Wrocław 1963; Olszewski, jw.; I. Huml. Warsztaty Krakowskie. Wrocław
1973.