DOI Artikel:
Mazurczak, Urszula M.: Miasto w pejzażu malarstwa niderlandzkiego: topika i obrazowanie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27559#0071
MIASTO W PEJZAŻU MALARSTWA NIDERLANDZKIEGO
69
nowiąc dla miasta przedmieście z niską, parterową zabudową przy drodze
prowadzącej do stajenki. Po prawej stronie kompozycji obrazu, w znacznym
oddaleniu od stajni betlejemskiej, widoczna jest druga rozległa miejska
struktura otoczona murem obronnym z basztami. W obrębie miasta zaak-
centowana została również szeroka ulica prowadząca ku bramie miejskiej
usytuowanej daleko na horyzoncie.
Miasto posiada swoje przedmieście. To rozległy, zielony, łekko pofał-
dowany teren z niskimi domostwami, których barwne dachy wyłaniają się
spoza pagórka. Krajobraz ożywiają postaci konnych wędrowców, poruszające
się zarówno w obrębie miasta, jak i poza jego granicami. Nie pominął
artysta warownego zamku usytuowanego na odległym wzgórzu.
Omawiany ołtarz Kolumba posiada dwie tablice boczne ze scenami
(z lewej strony) oraz O/źarowania w fwiqtyn; (z prawej).
Szczególnie prawa tablica pomaga zrozumieć sens tak rozbudowanego pej-
zażu w części centralnej. Wydarzenie O/m/owania w rozgrywa się
we wnętrzu romańskiej budowli centralnej na rzucie wieloboku, (możemy
przypuszczać że chodzi tutaj o sześcio- lub ośmiobok), którego wnętrze
przypomina burgundzki styl podziału ścian z arkadami obiegającymi część
przyziemia. Budowla ta jest zatem w stylu archaicznym, widoczna nie tylko
w części wewnętrznej, ale i od strony zewnętrznej. Jej monumentalny obrys
zajmuje lewy narożnik tablicy środkowej, łącząc się w ten sposób ze
stajenką. Dzięki temu zabiegowi kompozycyjnemu artysta związał ikonogra-
ficzne przesłanie dwóch scen Bożego Narodzenia i 0/i'arowania w ^wi^iyni.
Budowla świątynna unaocznia czas przeszły Starego Przymierza, zaś drew-
niane zadaszenie stajni implikuje czas Nowego Testamentu zapoczątko-
wanego faktem Bożego Narodzenia. Tak zestawione formy konstrukcyjne -
świątyni oraz stajni są symbolicznym akordem, tworzącym dysonans z miej-
skimi strukturami ukazanymi w tle. W ten sposób zestawił artysta dwie
rzeczywistości: współczesność w odtworzeniu skupisk miejskich oraz prze-
szłość w architekturze świątyni oraz stajni.
Wizja miast stworzona przez Weydena powtarzana była dzięki wybranym
detalom przez innych malarzy niderlandzkich 2. poł. XV wieku, często
ograniczana jednak w kompozycji panoramicznej do zawężonych widoków
miast. W tym nurcie mieszczą się reminiscencje urbanistycznych detali
malarza z Brukseli, wykorzystane przez Hansa Memlinga, np. w tryptyku
Św. Janów z Brugii (1479 r. Museum szpitala św. Jana zwane Muzeum
Memlinga w Brugii) oraz w części centralnej tryptyku Floreinsa (1479 r.
Brugia Muzeum Memlinga). Scena centralna z PoMonem Mędrców oddzie-
69
nowiąc dla miasta przedmieście z niską, parterową zabudową przy drodze
prowadzącej do stajenki. Po prawej stronie kompozycji obrazu, w znacznym
oddaleniu od stajni betlejemskiej, widoczna jest druga rozległa miejska
struktura otoczona murem obronnym z basztami. W obrębie miasta zaak-
centowana została również szeroka ulica prowadząca ku bramie miejskiej
usytuowanej daleko na horyzoncie.
Miasto posiada swoje przedmieście. To rozległy, zielony, łekko pofał-
dowany teren z niskimi domostwami, których barwne dachy wyłaniają się
spoza pagórka. Krajobraz ożywiają postaci konnych wędrowców, poruszające
się zarówno w obrębie miasta, jak i poza jego granicami. Nie pominął
artysta warownego zamku usytuowanego na odległym wzgórzu.
Omawiany ołtarz Kolumba posiada dwie tablice boczne ze scenami
(z lewej strony) oraz O/źarowania w fwiqtyn; (z prawej).
Szczególnie prawa tablica pomaga zrozumieć sens tak rozbudowanego pej-
zażu w części centralnej. Wydarzenie O/m/owania w rozgrywa się
we wnętrzu romańskiej budowli centralnej na rzucie wieloboku, (możemy
przypuszczać że chodzi tutaj o sześcio- lub ośmiobok), którego wnętrze
przypomina burgundzki styl podziału ścian z arkadami obiegającymi część
przyziemia. Budowla ta jest zatem w stylu archaicznym, widoczna nie tylko
w części wewnętrznej, ale i od strony zewnętrznej. Jej monumentalny obrys
zajmuje lewy narożnik tablicy środkowej, łącząc się w ten sposób ze
stajenką. Dzięki temu zabiegowi kompozycyjnemu artysta związał ikonogra-
ficzne przesłanie dwóch scen Bożego Narodzenia i 0/i'arowania w ^wi^iyni.
Budowla świątynna unaocznia czas przeszły Starego Przymierza, zaś drew-
niane zadaszenie stajni implikuje czas Nowego Testamentu zapoczątko-
wanego faktem Bożego Narodzenia. Tak zestawione formy konstrukcyjne -
świątyni oraz stajni są symbolicznym akordem, tworzącym dysonans z miej-
skimi strukturami ukazanymi w tle. W ten sposób zestawił artysta dwie
rzeczywistości: współczesność w odtworzeniu skupisk miejskich oraz prze-
szłość w architekturze świątyni oraz stajni.
Wizja miast stworzona przez Weydena powtarzana była dzięki wybranym
detalom przez innych malarzy niderlandzkich 2. poł. XV wieku, często
ograniczana jednak w kompozycji panoramicznej do zawężonych widoków
miast. W tym nurcie mieszczą się reminiscencje urbanistycznych detali
malarza z Brukseli, wykorzystane przez Hansa Memlinga, np. w tryptyku
Św. Janów z Brugii (1479 r. Museum szpitala św. Jana zwane Muzeum
Memlinga w Brugii) oraz w części centralnej tryptyku Floreinsa (1479 r.
Brugia Muzeum Memlinga). Scena centralna z PoMonem Mędrców oddzie-