DOI article:
Paszkiewicz, Mieczysław: Tematyka polska w twórczości Stefano della Belli, Część II
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.12455#0072
68
MIECZYSŁAW PASZKIEWICZ
koniu całe było złotem okryte, turkusami suto sadzone, czaprak haftowany złotem, nagłówek, podpierścień. także i wodze
z łańcuchów złotych, tamże koń ceny niezwyczayney ze srebrnemi podkowami, pod kitą, na czele róża rubinowa,
koncerz złoty suto rubinami i turkusami tak sadzony, że próżnego mieysca mało co znać było; za nim trzech Sierma-
czów na koniach, w atłasowey barwie".
Należy przypuścić, że albo artysta dwie grupy — pokojowych biskupa i postępującą za nimi
akademię — opuścił, albo w ostatniej chwili zaszły w porządku poważne zmiany, nieprzewidziane
w planie, a uwiecznione przez delia Bellę. To drugie przypuszczenie wydaje się prawdopodobniejsze,
gdyż na następnych arkuszach przedstawione postacie, zwykle wymienione w opisie, występują jednak
w zupełnie innej kolejności.
Arkusz X (artysta użył tu, jak na arkuszu I, poza ołówkiem i atramentem, także akwarelę).
Jadą kolejno: „ST Trzciński, S" Madaliński" ubrani w czerwone kołpaki z brązowym futrem,
zielone żupany, czerwone delie z popielatymi futrzanymi kołnierzami. Madaliński w prawej ręce
trzyma czekan, a pod prawym kolanem przytroczony ma koncerz. Koniowi okrytemu wzorzystym
czaprakiem u szyi zwisa buńczuk. „!? Biliński" w czerwonym kołpaku z popielatym futrem, w grana-
towym żupanie i czerwonej delii z futrzanym kołnierzem i podbitej popielatym futrem, w żółtych
butach. „Sf Sarnicki" w kołpaku zielonym z popielatym futrem, w delii z popielatym futrzanym
kołnierzem i w żółtych butach — widziany jest od tyłu. Za nim jedzie magnat polski, którego
nazwiska artysta nie podał. Zwraca uwagę podobieństwo w traktowaniu postaci i w geście do
samego posła przedstawionego na arkuszu trzynastym. Może więc jest to brat stryjeczny wojewody,
Aleksander Opaliński, starosta inowrocławski, wymieniony w opisie i w listach Krzysztofa?^4
Ubrany jest w czerwony kołpak z popielatym futrem, brązowy żupan, żółtą delię podbitą popielatym
futrem, pas seledynowy, żółte buty. Czaprak okrywający konia haftowany jest złotem, a pod prawym
kolanem jeźdźca przytroczony jest koncerz. „S" Sedlirski" [?] w zielonej czapce ze złotymi ozdobami,
w seledynowym żupanie i delii podbitej popielatym futrem, z dużym kołnierzem. Pod prawym
kolanem przytroczony ma koncerz, a w prawym ręku trzyma, wsparty na plecach, czekan. Z kolei
idą dwaj pajucy w złocistych hełmach z brązowymi pióropuszami. Ubrani są w brązowe spodnie
i katanki ze złotym haftem i w granatowe pasy. Niosą złociste berdysze na brązowych drzewcach.
,.Sr Szczodrowski" 19? w kołpaku z czerwonymi piórami, w żupanie seledynowym, w delii ze złotym
haftem, podbitej brązowym futrem, ale z popielatym futrzanym kołnierzem. U pleców ma skrzydło,
w prawej ręce czekan wsparty o ramię, a pod prawym kolanem koncerz. Koń w bogatym rzędzie
okryty jest nie czaprakiem, lecz skórą. Szczodrowski i pajucy opisani są we Wjeździe wspaniałym
w następujący sposób:
..Potem Pan Szczodrowski Pułkownik Polski. Rotmistrz natenczas JP. Woiewody, na koniu tureckim białym w bród farbo-
wanym ceny wysokiey, siodło, czaprag haftowany złotem i srebrem, na którym miesiączki małe srebrne złociste, ubrany
sam w złotogłów perski, z skrzydłem białym na plecach, czapka złotogłowowa sobola, przy której pióro żórawie bardzo
piękne i zapona z kamieńmi. maiąc z obu stron sobie dwóch paiuków po turecku ubranych, którzy się poślisk [!] trzy-
mali i siekierki długie na ramionach nieśli".
Z kolei jedzie „ST Recicki" widziany od tyłu w kołpaku i żupanie czerwonym, w delii bogato
haftowanej i butach żółtych; pod prawym kolanem koncerz. Koń, siwo-brązowy srokacz, okryty jest
czaprakiem seledynowym ze złotą frędzlą. „S1" Paierski" ma kołpak brązowy z popielatym futrem
i brązowym pióropuszem, żupan i delię czerwone, pas seledynowy. Delia, o brązowym futrzanym
kołnierzu, podbita jest futrem barwy popielatej. W prawym ręku wzniesiony ku górze czekan.
Za nim, w głębi i jadący w przeciwnym kierunku, „!? Bobolecki" w brązowym kołpaku i delii
o popielatym kołnierzu, na koniu popielatej maści.
193 Madaliński Bonawentura herbu Larissa, sekretarz wojewody Opalińskiego w czasie poselstwa, późniejszy biskup
kujawski, a potem płocki. ..Opaliński woj. poznański, gdy po Ludwikę-Gonzagę do Francji jeździł, jego za towarzysza
sobie tej podróży przybrał..." (Niesiecki. op. cit.. t. VI. s. 318).
144 Opaliński Aleksander, starosta inowrocławski, brat stryjeczny wojewody Krzysztofa, zmarł 1647; wielokrotnie
wspominany w Listach...
145 Szczodrowski herbu Pieszchała, pułkownik, dworzanin wojewody Opalińskiego, wspomniany w jego Listach... „Gdym
przejeżdżał do Szczecina pięknym porządkiem (bo Szczodroch uszykował był wszystko porządnie)..." (List z 14 VIII 1645.
Listy.... s. 281). Również w liście z 18 I 1642: ..Także Szczodrowski i Kawecki ze mną jadą" {ibidem, s. 62).
MIECZYSŁAW PASZKIEWICZ
koniu całe było złotem okryte, turkusami suto sadzone, czaprak haftowany złotem, nagłówek, podpierścień. także i wodze
z łańcuchów złotych, tamże koń ceny niezwyczayney ze srebrnemi podkowami, pod kitą, na czele róża rubinowa,
koncerz złoty suto rubinami i turkusami tak sadzony, że próżnego mieysca mało co znać było; za nim trzech Sierma-
czów na koniach, w atłasowey barwie".
Należy przypuścić, że albo artysta dwie grupy — pokojowych biskupa i postępującą za nimi
akademię — opuścił, albo w ostatniej chwili zaszły w porządku poważne zmiany, nieprzewidziane
w planie, a uwiecznione przez delia Bellę. To drugie przypuszczenie wydaje się prawdopodobniejsze,
gdyż na następnych arkuszach przedstawione postacie, zwykle wymienione w opisie, występują jednak
w zupełnie innej kolejności.
Arkusz X (artysta użył tu, jak na arkuszu I, poza ołówkiem i atramentem, także akwarelę).
Jadą kolejno: „ST Trzciński, S" Madaliński" ubrani w czerwone kołpaki z brązowym futrem,
zielone żupany, czerwone delie z popielatymi futrzanymi kołnierzami. Madaliński w prawej ręce
trzyma czekan, a pod prawym kolanem przytroczony ma koncerz. Koniowi okrytemu wzorzystym
czaprakiem u szyi zwisa buńczuk. „!? Biliński" w czerwonym kołpaku z popielatym futrem, w grana-
towym żupanie i czerwonej delii z futrzanym kołnierzem i podbitej popielatym futrem, w żółtych
butach. „Sf Sarnicki" w kołpaku zielonym z popielatym futrem, w delii z popielatym futrzanym
kołnierzem i w żółtych butach — widziany jest od tyłu. Za nim jedzie magnat polski, którego
nazwiska artysta nie podał. Zwraca uwagę podobieństwo w traktowaniu postaci i w geście do
samego posła przedstawionego na arkuszu trzynastym. Może więc jest to brat stryjeczny wojewody,
Aleksander Opaliński, starosta inowrocławski, wymieniony w opisie i w listach Krzysztofa?^4
Ubrany jest w czerwony kołpak z popielatym futrem, brązowy żupan, żółtą delię podbitą popielatym
futrem, pas seledynowy, żółte buty. Czaprak okrywający konia haftowany jest złotem, a pod prawym
kolanem jeźdźca przytroczony jest koncerz. „S" Sedlirski" [?] w zielonej czapce ze złotymi ozdobami,
w seledynowym żupanie i delii podbitej popielatym futrem, z dużym kołnierzem. Pod prawym
kolanem przytroczony ma koncerz, a w prawym ręku trzyma, wsparty na plecach, czekan. Z kolei
idą dwaj pajucy w złocistych hełmach z brązowymi pióropuszami. Ubrani są w brązowe spodnie
i katanki ze złotym haftem i w granatowe pasy. Niosą złociste berdysze na brązowych drzewcach.
,.Sr Szczodrowski" 19? w kołpaku z czerwonymi piórami, w żupanie seledynowym, w delii ze złotym
haftem, podbitej brązowym futrem, ale z popielatym futrzanym kołnierzem. U pleców ma skrzydło,
w prawej ręce czekan wsparty o ramię, a pod prawym kolanem koncerz. Koń w bogatym rzędzie
okryty jest nie czaprakiem, lecz skórą. Szczodrowski i pajucy opisani są we Wjeździe wspaniałym
w następujący sposób:
..Potem Pan Szczodrowski Pułkownik Polski. Rotmistrz natenczas JP. Woiewody, na koniu tureckim białym w bród farbo-
wanym ceny wysokiey, siodło, czaprag haftowany złotem i srebrem, na którym miesiączki małe srebrne złociste, ubrany
sam w złotogłów perski, z skrzydłem białym na plecach, czapka złotogłowowa sobola, przy której pióro żórawie bardzo
piękne i zapona z kamieńmi. maiąc z obu stron sobie dwóch paiuków po turecku ubranych, którzy się poślisk [!] trzy-
mali i siekierki długie na ramionach nieśli".
Z kolei jedzie „ST Recicki" widziany od tyłu w kołpaku i żupanie czerwonym, w delii bogato
haftowanej i butach żółtych; pod prawym kolanem koncerz. Koń, siwo-brązowy srokacz, okryty jest
czaprakiem seledynowym ze złotą frędzlą. „S1" Paierski" ma kołpak brązowy z popielatym futrem
i brązowym pióropuszem, żupan i delię czerwone, pas seledynowy. Delia, o brązowym futrzanym
kołnierzu, podbita jest futrem barwy popielatej. W prawym ręku wzniesiony ku górze czekan.
Za nim, w głębi i jadący w przeciwnym kierunku, „!? Bobolecki" w brązowym kołpaku i delii
o popielatym kołnierzu, na koniu popielatej maści.
193 Madaliński Bonawentura herbu Larissa, sekretarz wojewody Opalińskiego w czasie poselstwa, późniejszy biskup
kujawski, a potem płocki. ..Opaliński woj. poznański, gdy po Ludwikę-Gonzagę do Francji jeździł, jego za towarzysza
sobie tej podróży przybrał..." (Niesiecki. op. cit.. t. VI. s. 318).
144 Opaliński Aleksander, starosta inowrocławski, brat stryjeczny wojewody Krzysztofa, zmarł 1647; wielokrotnie
wspominany w Listach...
145 Szczodrowski herbu Pieszchała, pułkownik, dworzanin wojewody Opalińskiego, wspomniany w jego Listach... „Gdym
przejeżdżał do Szczecina pięknym porządkiem (bo Szczodroch uszykował był wszystko porządnie)..." (List z 14 VIII 1645.
Listy.... s. 281). Również w liście z 18 I 1642: ..Także Szczodrowski i Kawecki ze mną jadą" {ibidem, s. 62).