DOI Artikel:
Świechowski, Zygmunt: Wystrój rzeźbiarski kościoła klasztornego w Trzebnicy i jego związki z katedrą w Bambergu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.16407#0014
12
ZYGMUNT ŚWIECHOWSKI
9. Trzebnica, kościół klasztorny, lapidarium, scena sądu, 10. Trzebnica, kościół klasztorny, lapidarium,
segment archiwolty torso siedzącej postaci z berłem
bamberska Gnadenpforte, choć nie posiada do niej bezpośredniego odniesienia"25. Dla wyodrębnionej przez
siebie „starszej grupy" zakłada zatem Frey francuskie oddziaływania o charakterze decydującym. Po prześle-
dzeniu bliżej cytowanych przezeń analogii okaże się, że chodzi wyłącznie o zbieżności natury ikonograficznej
i typologicznej26. Jeśli jednak będziemy kontynuować studium porównawcze pomiędzy rzeźbą trzebnicką
a rzeźbami Gnadenpforte, to okaże się, że oprócz pokrewieństw w opracowaniu kamienia i ukształtowaniu
wolumenu przestrzennego istnieją również jeszcze inne związki. Betsabee, a w szczególności jej towarzyszka
(il. 14, 15) mają typ twarzy charakterystyczny dla warsztatu bamberskiego: mocny, geometryczny kontur
dolnej szczęki z dołeczkiem w brodzie. Służebna, jako osoba niezamężna, występuje bez nakrycia głowy. Jej
włosy, przytrzymane opaską są kunsztownie, wielopiętrowo uczesane, podobnie jak u Piotra na tympanonie
Gnadenpforte (il. 4) i na przegrodach chórowych. Także niektóre cechy drugorzędne, ale nie pozbawione
znaczenia, nie powinny być pominięte: identycznie ukształtowane lilie diademów Betsabee i cesarskiej pary
w Bambergu, diamentowane na dolnej krawędzi, a także architektoniczne arkadki skrzyniowego tronu Betsa-
bee o identycznej strukturze jak arkadki cokołu, na którym stoi tron Marii w Gnadenpforte i subpedaneum
cesarzowej Kunegundy (il. 4). Należy podkreślić, że także w tronującej Marii z trzebnickiej Porta Mortuorum
(il. 2) widoczne sąbamberskie wzorce. Faliste, wężowate fałdy zakończone dzwonowato występują zresztą
także w wielu reliefach przegród w chórze św Jerzego. Zasadnicza różnica dzieli hoże twarze kobiet w porów-
naniu z obliczem Dawida, które według Frey a bardziej przypomina tradycyjne wzorce z orientalnych manu-
skryptów, co usprawiedliwiało w oczach tego gorliwego wielbiciela nazizmu semicki typ twarzy króla. Można
ъ Frey, Das romanische Tympanon..., s. 144. Stwierdzenie to dotyczy przede wszystkim rzekomych pokrewieństw pomię-
dzy trzebnicką Betsabee a tronującą Marią z nadproża kościoła Sainte-Croix-Notre-Dame w Charité-sur-Loire, a także „zadziwia-
jącej realistyki w ustawieniu nóg Dawida" porównywanego z Dawidem przy portalu sali kapitularza La Daurade w Tuluzie -
określenie aż nazbyt śmiałe, jeśli wziąć pod uwagę, że chodzi o motyw nad wyraz konwencjonalny, występujący po wielokroć
w ilustracjach rękopisów iluminowanych.
26 Por. Frey, Das romanische Tympanon..., s. 133-135.
ZYGMUNT ŚWIECHOWSKI
9. Trzebnica, kościół klasztorny, lapidarium, scena sądu, 10. Trzebnica, kościół klasztorny, lapidarium,
segment archiwolty torso siedzącej postaci z berłem
bamberska Gnadenpforte, choć nie posiada do niej bezpośredniego odniesienia"25. Dla wyodrębnionej przez
siebie „starszej grupy" zakłada zatem Frey francuskie oddziaływania o charakterze decydującym. Po prześle-
dzeniu bliżej cytowanych przezeń analogii okaże się, że chodzi wyłącznie o zbieżności natury ikonograficznej
i typologicznej26. Jeśli jednak będziemy kontynuować studium porównawcze pomiędzy rzeźbą trzebnicką
a rzeźbami Gnadenpforte, to okaże się, że oprócz pokrewieństw w opracowaniu kamienia i ukształtowaniu
wolumenu przestrzennego istnieją również jeszcze inne związki. Betsabee, a w szczególności jej towarzyszka
(il. 14, 15) mają typ twarzy charakterystyczny dla warsztatu bamberskiego: mocny, geometryczny kontur
dolnej szczęki z dołeczkiem w brodzie. Służebna, jako osoba niezamężna, występuje bez nakrycia głowy. Jej
włosy, przytrzymane opaską są kunsztownie, wielopiętrowo uczesane, podobnie jak u Piotra na tympanonie
Gnadenpforte (il. 4) i na przegrodach chórowych. Także niektóre cechy drugorzędne, ale nie pozbawione
znaczenia, nie powinny być pominięte: identycznie ukształtowane lilie diademów Betsabee i cesarskiej pary
w Bambergu, diamentowane na dolnej krawędzi, a także architektoniczne arkadki skrzyniowego tronu Betsa-
bee o identycznej strukturze jak arkadki cokołu, na którym stoi tron Marii w Gnadenpforte i subpedaneum
cesarzowej Kunegundy (il. 4). Należy podkreślić, że także w tronującej Marii z trzebnickiej Porta Mortuorum
(il. 2) widoczne sąbamberskie wzorce. Faliste, wężowate fałdy zakończone dzwonowato występują zresztą
także w wielu reliefach przegród w chórze św Jerzego. Zasadnicza różnica dzieli hoże twarze kobiet w porów-
naniu z obliczem Dawida, które według Frey a bardziej przypomina tradycyjne wzorce z orientalnych manu-
skryptów, co usprawiedliwiało w oczach tego gorliwego wielbiciela nazizmu semicki typ twarzy króla. Można
ъ Frey, Das romanische Tympanon..., s. 144. Stwierdzenie to dotyczy przede wszystkim rzekomych pokrewieństw pomię-
dzy trzebnicką Betsabee a tronującą Marią z nadproża kościoła Sainte-Croix-Notre-Dame w Charité-sur-Loire, a także „zadziwia-
jącej realistyki w ustawieniu nóg Dawida" porównywanego z Dawidem przy portalu sali kapitularza La Daurade w Tuluzie -
określenie aż nazbyt śmiałe, jeśli wziąć pod uwagę, że chodzi o motyw nad wyraz konwencjonalny, występujący po wielokroć
w ilustracjach rękopisów iluminowanych.
26 Por. Frey, Das romanische Tympanon..., s. 133-135.