Rocznik Historii Sztuki (21.1995)

WYSTRÓJ RZEŹBIARSKI KOŚCIOŁA KLASZTORNEGO W TRZEBNICY

15

13. Trzebnica, kościół klasztorny, lapidarium,
głowa postaci starotestamentowej (?)

Podsumowując, można stwierdzić, że w grupie starszych rzeźb mamy do czynienia z dziełami mistrza
tympanonu Dawida oraz mniej utalentowanych współpracowników. Jego nieco zdolniejszy współpracownik
wykonał reliefy archiwolty i Koronowanie Cierniem, posługując się poprawnie formą mistrza, nie osiągając
jednak jego finezji. Znacznie niższa jakość rzeźbiarskiego rzemiosła cechuje reliefy apostołów i tympanon
maryjny. Rzeźbiarze pochodzący z warsztatu katedry bamberskiej wykazują się właściwym mu niezdecydo-
waniem pomiędzy inspiracjami francuskiej gotyckiej plastyki katedralnej a ikonograficznymi wzorami czer-
panymi z iluminowanych rękopisów, włącznie z ich płaszczyznową dekoracyjnością. Mistrz tympanonu Da-
wida potrafi tłumaczyć płaski rysunek na formę trójwymiarową. Ta umiejętność jest jednak obca kamieniarzowi
odpowiedzialnemu za rzeźby apostołów. Jego dzieło charakteryzuje cofnięcie się ku linearności graficznego
wzoru i do archaicznej, płytkowej struktury ościeży południowo francuskich, a także do północno włoskich
portali z figurami. U głównego mistrza i jego pierwszego pomocnika impulsy idące z Francji Północnej
prowadzą nie tylko do prób ujęcia statuarycznego, ale także do usiłowania nadania mocnego wyrazu fizjono-
miom i zróżnicowania wymowy rąk. U siepaczy (il. 8, 11) głębokie bruzdy w pobliżu ust zniekształcają twarz
w okrutną maskę31. Delikatne, giętkie palce Dawida i jednego z siepaczy, zanurzającego ręce we włosy ofiary,
świadczą o umiejętności zarysowania stawów co pozwala na oddanie natury gestu i ruchu. Relacja Bamberg

31 Odkrycie nowych możliwości wyrazu twarzy wiąże się z odkryciami północnofrancuskiej plastyki katedralnej, przede
wszystkim rzeźby figuralnej katedry w Reims. Por. W. Sauerlânder, Reims und Bamberg. Zur Art und Umfang der
Ubernahmen, „Zeitschrift fur Kunstgeschichte" XXXIX: 1976, s. 190.