DOI article:
Świechowski, Zygmunt: Wystrój rzeźbiarski kościoła klasztornego w Trzebnicy i jego związki z katedrą w Bambergu
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.16407#0018
16
ZYGMUNT ŚWIECHOWSKI
14. Trzebnica, kościół klasztorny, tympanon Dawida, 15. Trzebnica, kościół klasztorny, tympanon Dawida,
głowa Batsabee głowa służebnicy
- Trzebnica nie jest bez znaczenia dla trudnej chronologii obu zespołów. Dagobert Frey datował plastykę
figuralną kościoła klasztornego na czas pomiędzy 1220 a 1240 r.32 Jerzy Rozpędowski powiązał konsekrację
świątyni trzebnickiej w roku 1219 z datowaniem wystroju rzeźbiarskiego. Wobec dokonanych prób analizy
porównawczej jest to możliwe pomimo całej względności datowania rzeźby bamberskiej. Jeśliby za Dethar-
dem v. Winterfeld ustalić datę portalu książęcego katedry w Bambergu na 1224 r.j3, należałoby w konsekwen-
cji uznać drugie dziesięciolecie XIII w. za czas powstania Gnadenpforte. Jak jasno wynika ze studium porów-
nawczego, tylko jej tympanon i zbliżone doń najstarsze rzeźby przegród chórowych mogły służyć za wzór
rzeźbiarzom starszego warsztatu w Trzebnicy. Natomiast dla fragmentów późniejszych pełnoplastycznych
rzeźb, w oczywisty sposób uwarunkowanych przez późniejszy warsztat działający w Bambergu, hipotetyczna
data portalu książęcego - rok 1224 stanowi „terminus post quem".
W czasie dawniejszych, jak też nowszych badań wykopaliskowych ujawniły się liczne wczesnogotyckie
fragmenty, które bez wątpienia pochodzą z wczesnogotyckiej struktury kruchty osłaniającej zespół portali
fasady zachodniej. Na przykładzie rzeźb tympanonu Dawida podnoszono, że reliefy przygotowane znacznie
wcześniej wbudowano w ościeża wykonane wespół z kruchtą34. Działał tu kolejny, już trzeci zespół kamienia-
rzy, wyróżniający się oryginalnymi „stalaktytowymi" zwornikami o motywach floralnych i figuralnych. Jest
to ten sam warsztat, który wykonał wspaniały wystrój kaplicy na zamku legnickim, według najnowszych
badań uwarunkowanej nadreńskimi heksagonalnymi kaplicami35. Analogie w Kobern i Vianden z pewnością
"~ Frey, Das romanische Tympanon..., s. 141 n.
33 D.v. Winterfeld, Zur Baugeschichte des Bamberger Ftirstenportals, „Zeitschrift fur Kunstgeschichte" XXXIX: 1976,
s. 147-166.
34 Pogląd ten reprezentował Frey, Das romanische Tympanon..., s. 137.
3^ U. Zanker-Lehfeld Die Mathiaskapelle auf der Altenburg bei Kobern, Diss. Bonn 1970, s. 81; A. Grzybkowski,
Kaplica zamkowa w Legnicy, „Kwartalnik Architektur}' i Urbanistyki" XXXII: 1987, s. 65-89.
ZYGMUNT ŚWIECHOWSKI
14. Trzebnica, kościół klasztorny, tympanon Dawida, 15. Trzebnica, kościół klasztorny, tympanon Dawida,
głowa Batsabee głowa służebnicy
- Trzebnica nie jest bez znaczenia dla trudnej chronologii obu zespołów. Dagobert Frey datował plastykę
figuralną kościoła klasztornego na czas pomiędzy 1220 a 1240 r.32 Jerzy Rozpędowski powiązał konsekrację
świątyni trzebnickiej w roku 1219 z datowaniem wystroju rzeźbiarskiego. Wobec dokonanych prób analizy
porównawczej jest to możliwe pomimo całej względności datowania rzeźby bamberskiej. Jeśliby za Dethar-
dem v. Winterfeld ustalić datę portalu książęcego katedry w Bambergu na 1224 r.j3, należałoby w konsekwen-
cji uznać drugie dziesięciolecie XIII w. za czas powstania Gnadenpforte. Jak jasno wynika ze studium porów-
nawczego, tylko jej tympanon i zbliżone doń najstarsze rzeźby przegród chórowych mogły służyć za wzór
rzeźbiarzom starszego warsztatu w Trzebnicy. Natomiast dla fragmentów późniejszych pełnoplastycznych
rzeźb, w oczywisty sposób uwarunkowanych przez późniejszy warsztat działający w Bambergu, hipotetyczna
data portalu książęcego - rok 1224 stanowi „terminus post quem".
W czasie dawniejszych, jak też nowszych badań wykopaliskowych ujawniły się liczne wczesnogotyckie
fragmenty, które bez wątpienia pochodzą z wczesnogotyckiej struktury kruchty osłaniającej zespół portali
fasady zachodniej. Na przykładzie rzeźb tympanonu Dawida podnoszono, że reliefy przygotowane znacznie
wcześniej wbudowano w ościeża wykonane wespół z kruchtą34. Działał tu kolejny, już trzeci zespół kamienia-
rzy, wyróżniający się oryginalnymi „stalaktytowymi" zwornikami o motywach floralnych i figuralnych. Jest
to ten sam warsztat, który wykonał wspaniały wystrój kaplicy na zamku legnickim, według najnowszych
badań uwarunkowanej nadreńskimi heksagonalnymi kaplicami35. Analogie w Kobern i Vianden z pewnością
"~ Frey, Das romanische Tympanon..., s. 141 n.
33 D.v. Winterfeld, Zur Baugeschichte des Bamberger Ftirstenportals, „Zeitschrift fur Kunstgeschichte" XXXIX: 1976,
s. 147-166.
34 Pogląd ten reprezentował Frey, Das romanische Tympanon..., s. 137.
3^ U. Zanker-Lehfeld Die Mathiaskapelle auf der Altenburg bei Kobern, Diss. Bonn 1970, s. 81; A. Grzybkowski,
Kaplica zamkowa w Legnicy, „Kwartalnik Architektur}' i Urbanistyki" XXXII: 1987, s. 65-89.