DOI article:
Dobrzeniecki, Tadeusz: Teoria dwóch mieczy w programie Sądu Ostatecznego
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.16407#0030
28
TADEUSZ DOBRZENIECKI
mim mrnm rmiittanùcme tungi
taiimge. «i
8. Przekazanie mieczy przez stojącego Chrystusa św. Piotrowi i
Konstantynowi, Heidelberg, Bibl. Univ., В. Pal. germ. 167, fol. 18v
Termin maiestas akcentuje motyw władzy i wiąże się z twórczą mocą, wszechwiedzą oraz z uniwersalną
jurysdykcją- władzą sądzenia. Gloria określa ideę sławy po odniesionym zwycięstwie, mającą zdecydowanie
epifaniczny i eschatologiczny charakter. Królewska godność jest czwartym elementem ściśle związanym z trzema
poprzednimi, mającymi również źródła treściowe w Biblii29.
Badacze wczesnego chrześcijaństwa wykazali doniosłość koncepcji Chrystusa-Władcy, która pojawiła
się po edykcie mediolańskim (313 r.) i osiągnęła szczytowy rozwój za panowania Teodozjusza i Honoriusza
(około 38(M20)30.
Około połowy IV w. Chrystusa ukazywano jako postać kosmiczną tronującą na sklepieniu niebios. W ten
sposób, jako kosmokrator, przedstawiony był także rzymski cesarz. Chrystus podnosi prawą rękę w tym
samym geście co cesarz - Sol Invictus^ i jest ukazany zgodnie z imperialną ikonografią w akcie nadawania
prawa apostołowi Piotrowi - traditio legis32.
Liturgia przybrała charakter ceremoniału dworskiego, odbywającego się przed niewidzialnym, lecz obe-
cnym w świątyni Królem Chwały (Rex Glońae). Tę obecność 7iapovcioc unaoczniało przedstawienie Maie-
stas Domini {=Christi), umieszczone w absydzie, a więc w miejscu, w którym sprawowana była euchary-
styczna liturgia Chrystusa-Władcy w pełni Jego majestatu.
Już w najwcześniejszych przedstawieniach Maiestas Domini postać Chrystusa otoczona jest osłoną świetlną,
mającą określone formy geometryczne: koła (kolista gloriola), owalu, migdału (właściwa mandorla zgodnie
ze znaczeniem tego słowa)33.
29 P. Besko w, Rex Glońae. The Kingship of Christ in the Early Church, Stockholm 1962.
30 Besko w, op.cit, s. 11-31: The Kingship of Christ in the fourth century.
31 H.P. L'Orange, Sol Invictus Imperator, „Symbolae Osloenses" XIV: 1935, s. 86-114.
32 W.N. Schumacher, Dominus legem dat, „Romische Quartalschrift" LIV: 1959, s. 1-39.
33 Obecnie używane jest określenie mandorla dla każdego kształtu obramienia i dlatego już nie ma ono reminiscencji formy
migdału. W. Messerer, Mandorla (Gloriola, ganzfigurige Aura), [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, III, 1971, szp.
147-149; K. Wessel, Gloriola, [w:] Reallexikon zur byzantinischen Kunst, II, Stuttgart 1971, szp. 867-882.
TADEUSZ DOBRZENIECKI
mim mrnm rmiittanùcme tungi
taiimge. «i
8. Przekazanie mieczy przez stojącego Chrystusa św. Piotrowi i
Konstantynowi, Heidelberg, Bibl. Univ., В. Pal. germ. 167, fol. 18v
Termin maiestas akcentuje motyw władzy i wiąże się z twórczą mocą, wszechwiedzą oraz z uniwersalną
jurysdykcją- władzą sądzenia. Gloria określa ideę sławy po odniesionym zwycięstwie, mającą zdecydowanie
epifaniczny i eschatologiczny charakter. Królewska godność jest czwartym elementem ściśle związanym z trzema
poprzednimi, mającymi również źródła treściowe w Biblii29.
Badacze wczesnego chrześcijaństwa wykazali doniosłość koncepcji Chrystusa-Władcy, która pojawiła
się po edykcie mediolańskim (313 r.) i osiągnęła szczytowy rozwój za panowania Teodozjusza i Honoriusza
(około 38(M20)30.
Około połowy IV w. Chrystusa ukazywano jako postać kosmiczną tronującą na sklepieniu niebios. W ten
sposób, jako kosmokrator, przedstawiony był także rzymski cesarz. Chrystus podnosi prawą rękę w tym
samym geście co cesarz - Sol Invictus^ i jest ukazany zgodnie z imperialną ikonografią w akcie nadawania
prawa apostołowi Piotrowi - traditio legis32.
Liturgia przybrała charakter ceremoniału dworskiego, odbywającego się przed niewidzialnym, lecz obe-
cnym w świątyni Królem Chwały (Rex Glońae). Tę obecność 7iapovcioc unaoczniało przedstawienie Maie-
stas Domini {=Christi), umieszczone w absydzie, a więc w miejscu, w którym sprawowana była euchary-
styczna liturgia Chrystusa-Władcy w pełni Jego majestatu.
Już w najwcześniejszych przedstawieniach Maiestas Domini postać Chrystusa otoczona jest osłoną świetlną,
mającą określone formy geometryczne: koła (kolista gloriola), owalu, migdału (właściwa mandorla zgodnie
ze znaczeniem tego słowa)33.
29 P. Besko w, Rex Glońae. The Kingship of Christ in the Early Church, Stockholm 1962.
30 Besko w, op.cit, s. 11-31: The Kingship of Christ in the fourth century.
31 H.P. L'Orange, Sol Invictus Imperator, „Symbolae Osloenses" XIV: 1935, s. 86-114.
32 W.N. Schumacher, Dominus legem dat, „Romische Quartalschrift" LIV: 1959, s. 1-39.
33 Obecnie używane jest określenie mandorla dla każdego kształtu obramienia i dlatego już nie ma ono reminiscencji formy
migdału. W. Messerer, Mandorla (Gloriola, ganzfigurige Aura), [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, III, 1971, szp.
147-149; K. Wessel, Gloriola, [w:] Reallexikon zur byzantinischen Kunst, II, Stuttgart 1971, szp. 867-882.