DOI Artikel:
Pankiewicz, Anna: Chrystus-Sędzia z dwoma mieczami na tympanonie południowym katedry gnieźnieńskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.16407#0090
88
ANNA PANKIEWICZ
s
F MtttS tU
3. Gniezno. Biblioteka Kapitulna, MS 94, Antyfonarz Klemensa
z Piotrkowa, t. IV (cz. VII), fol. CCXXVI v
oraz ołtarz św. Mikołaja, fundacji własnej11, co pozwala przypuszczać, że w tym czasie katedra musiała być
już ukończona12. Dwaj kolejni następcy na stolicy arcybiskupiej nie zapisali się żadnym wkładem w historii
katedry13. Dopiero trzeci, Michał Kurowski, w 1404 r. ufundował ołtarz Św. Trójcy i Panny Marii14.
Nawa południowa powstała zapewne wcześniej niż północna, o czym świadczy wzniesiona przy niej
jeszcze w XIV w. kaplica, nazwana później Mansjonarską. W 1 połowie XV w. przy tej samej nawie powsta-
ły, między kruchtami, dwie następne kaplice: Przedwoja de Grandi i rodziny Hebdów (il. 3). Przy nawie
północnej pierwsza kaplica - arcybiskupa Jana Sprowskiego - została wzniesiona dopiero w roku 146015.
Na lewym ościeżu portalu południ o wo-zachodni ego widnieje znak kamieniarski w formie wachlarzyka;
ten sam znak występuje na międzynawowym filarze pierwszego przęsła po stronie południowej i na trzech
filarach po stronie północnej16, co można przyjąć za przesłankę do datowania portalu: przed 1376 r. (rok
" Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, wyd. przez A. Gąsiorowskiego i H. Kowalewicza, Poznań 1982, III, 539; Koryt-
kowski, op.cit., s. 703.
12 Korytkowski, op.cit..; Zachwatowicz, op.cit., s. 39.
13 Jan III Olit Kropidło był tylko teoretycznie arcybiskupem gnieźnieńskim, nie dopuszczony do rządów przez znaczną część
duchowieństwa, popartą przez króla. Z. Kaczmarczyk, Przejawy rozprężenia feudalnego i jego przezwyciężanie w latach 1370-
1385, [w:] Historia Polski, pod red. H. Łowmiańskiego, I, cz. 1, Warszawa 1969, s. 559, 561. O Dobrogoście Nowodworskim
wiadomo, że „otaczał ojcowską opieką" klasztor w Lądzie, nie ma natomiast żadnej wzmianki o jego fundacjach dla katedry.
Korytkowski, op.cit., s. 717-741.
14 Zachwatowicz, op.cit., s. 42.
15 Ibid.
l6Świechowscy, op.cit., tabl. XXXVIII: I, II, III, XIX. Brak jakichkolwiek źródeł pisanych do dziejów budowy kruchty
sprawia, że mistrz, który wyrył na węgarze lewego zewnętrznego ościeża znak w formie wachlarzyka, pozostaje postacią anonimo-
wą. Swiechowscy (op.cit., s. 78, 80) upatrują w nim rzeźbiarza terminującego w Schwabisch-Gmimd i w Ulm.
ANNA PANKIEWICZ
s
F MtttS tU
3. Gniezno. Biblioteka Kapitulna, MS 94, Antyfonarz Klemensa
z Piotrkowa, t. IV (cz. VII), fol. CCXXVI v
oraz ołtarz św. Mikołaja, fundacji własnej11, co pozwala przypuszczać, że w tym czasie katedra musiała być
już ukończona12. Dwaj kolejni następcy na stolicy arcybiskupiej nie zapisali się żadnym wkładem w historii
katedry13. Dopiero trzeci, Michał Kurowski, w 1404 r. ufundował ołtarz Św. Trójcy i Panny Marii14.
Nawa południowa powstała zapewne wcześniej niż północna, o czym świadczy wzniesiona przy niej
jeszcze w XIV w. kaplica, nazwana później Mansjonarską. W 1 połowie XV w. przy tej samej nawie powsta-
ły, między kruchtami, dwie następne kaplice: Przedwoja de Grandi i rodziny Hebdów (il. 3). Przy nawie
północnej pierwsza kaplica - arcybiskupa Jana Sprowskiego - została wzniesiona dopiero w roku 146015.
Na lewym ościeżu portalu południ o wo-zachodni ego widnieje znak kamieniarski w formie wachlarzyka;
ten sam znak występuje na międzynawowym filarze pierwszego przęsła po stronie południowej i na trzech
filarach po stronie północnej16, co można przyjąć za przesłankę do datowania portalu: przed 1376 r. (rok
" Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, wyd. przez A. Gąsiorowskiego i H. Kowalewicza, Poznań 1982, III, 539; Koryt-
kowski, op.cit., s. 703.
12 Korytkowski, op.cit..; Zachwatowicz, op.cit., s. 39.
13 Jan III Olit Kropidło był tylko teoretycznie arcybiskupem gnieźnieńskim, nie dopuszczony do rządów przez znaczną część
duchowieństwa, popartą przez króla. Z. Kaczmarczyk, Przejawy rozprężenia feudalnego i jego przezwyciężanie w latach 1370-
1385, [w:] Historia Polski, pod red. H. Łowmiańskiego, I, cz. 1, Warszawa 1969, s. 559, 561. O Dobrogoście Nowodworskim
wiadomo, że „otaczał ojcowską opieką" klasztor w Lądzie, nie ma natomiast żadnej wzmianki o jego fundacjach dla katedry.
Korytkowski, op.cit., s. 717-741.
14 Zachwatowicz, op.cit., s. 42.
15 Ibid.
l6Świechowscy, op.cit., tabl. XXXVIII: I, II, III, XIX. Brak jakichkolwiek źródeł pisanych do dziejów budowy kruchty
sprawia, że mistrz, który wyrył na węgarze lewego zewnętrznego ościeża znak w formie wachlarzyka, pozostaje postacią anonimo-
wą. Swiechowscy (op.cit., s. 78, 80) upatrują w nim rzeźbiarza terminującego w Schwabisch-Gmimd i w Ulm.