DOI Artikel:
Mączyński, Ryszard: Mater Gratiarum Varsaviensis: Wizerunki Madonny łaskawej w sztuce polskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.16407#0270
268
RYSZARD MĄCZYŃSKI
16. Rzym. Kościół S. Maria Maggiore. Ołtarz w kaplicy Borghese 17. Castel Gandolfo koło Rzymu. Kościół S. Tommaso di
(1611, Girolamo Rainaldi, Antonio Tempesti). Villanova. Ołtarz główny (1661, Gianlorenzo Bernini).
Rzeźbiarska oprawa wizerunku Matki Boskiej Śnieżnej Wg Baukunst und dekorative Skulptur...
(Camillo Mariani). Wg Baukunst und dekorative Skulptur...
Tempestiego (il. 16) . Jednakże artystą, który rozbudował ów motyw, nadając mu monumentalną skalę i wyraz
stylowy dojrzałego baroku, był Gianlorenzo Bernini. Do spopularyzowania kompozycji dwóch aniołów dźwi-
gających olbrzymie owalne płótno przyczyniły się zaprojektowane przezeń ołtarze: w świątyni S. Tommaso
di Villanova w Castel Gandolfo opodal Wiecznego Miasta (1658-1661) (il. 17) oraz w jego centrum,
w kaplicy Fonseca przy kościele S. Lorenzo in Lucina (1660-1664)89. O wpływach berninizmu świadczy
w warszawskim retabulum także i to, że - podobnie jak w wielu znanych pracach autora Piotrowego grobu
(choćby w ołtarzu głównym S. Andréa al Quirinale w Rzymie, 1662-1665) - dekoracje aniołków, obłoków
i promieni swobodnie wykraczały poza ramy architektoniczne, a zarazem w sposób iluzyjny „przedłużały"
niebiańską rzeczywistość odmalowaną na obrazie, integrując tym samym dokonania malarza i rzeźbiarza.
Żaden z elementów składowych pijarskiej nastawy nie był obcy sztuce Tylmana z Gameren. Gwoli
przykładu jedynie można wspomnieć, iż surowy, wsparty na pilastrach portyk, zwieńczony trójkątnym fron-
tonem, na którym spoczywały rzeźbione figury, zastosował on w portalu kaplicy grobowej Małgorzaty i Adama
Kotowskich, stolnikostwa wyszogrodzkich, przy warszawskim kościele Dominikanów ( 1690-1693)90. Nato-
W. Buchowiecki, Handbuch der Kirchen Roms. Der rômische Sakralbau in Geschichte und Kunst von der Altchristli-
chen Zeit bis zur Gegenwart, t. 1 : Die Vier Patriarchalbasiliken und die Kirchen innerhalb der Mauern Roms: S. Agata dei Goti
bis S. Francesco Saverio, Wien 1967, s. 271 n.
89 R Wittkower, Gian Lorenzo Bernini the Sculptor of the Roman Baroque, London 1973, s. 223 п., 236.
90 J. Glinka, S. Żaryn, Adam i Małgorzata Kotowscy, ich życie i mecenat na Nowym Mieście, [w:] Szkice nowomiejskie,
Warszawa 1961, s. 208; Mossakowski, op.cit., s. 204 n.
RYSZARD MĄCZYŃSKI
16. Rzym. Kościół S. Maria Maggiore. Ołtarz w kaplicy Borghese 17. Castel Gandolfo koło Rzymu. Kościół S. Tommaso di
(1611, Girolamo Rainaldi, Antonio Tempesti). Villanova. Ołtarz główny (1661, Gianlorenzo Bernini).
Rzeźbiarska oprawa wizerunku Matki Boskiej Śnieżnej Wg Baukunst und dekorative Skulptur...
(Camillo Mariani). Wg Baukunst und dekorative Skulptur...
Tempestiego (il. 16) . Jednakże artystą, który rozbudował ów motyw, nadając mu monumentalną skalę i wyraz
stylowy dojrzałego baroku, był Gianlorenzo Bernini. Do spopularyzowania kompozycji dwóch aniołów dźwi-
gających olbrzymie owalne płótno przyczyniły się zaprojektowane przezeń ołtarze: w świątyni S. Tommaso
di Villanova w Castel Gandolfo opodal Wiecznego Miasta (1658-1661) (il. 17) oraz w jego centrum,
w kaplicy Fonseca przy kościele S. Lorenzo in Lucina (1660-1664)89. O wpływach berninizmu świadczy
w warszawskim retabulum także i to, że - podobnie jak w wielu znanych pracach autora Piotrowego grobu
(choćby w ołtarzu głównym S. Andréa al Quirinale w Rzymie, 1662-1665) - dekoracje aniołków, obłoków
i promieni swobodnie wykraczały poza ramy architektoniczne, a zarazem w sposób iluzyjny „przedłużały"
niebiańską rzeczywistość odmalowaną na obrazie, integrując tym samym dokonania malarza i rzeźbiarza.
Żaden z elementów składowych pijarskiej nastawy nie był obcy sztuce Tylmana z Gameren. Gwoli
przykładu jedynie można wspomnieć, iż surowy, wsparty na pilastrach portyk, zwieńczony trójkątnym fron-
tonem, na którym spoczywały rzeźbione figury, zastosował on w portalu kaplicy grobowej Małgorzaty i Adama
Kotowskich, stolnikostwa wyszogrodzkich, przy warszawskim kościele Dominikanów ( 1690-1693)90. Nato-
W. Buchowiecki, Handbuch der Kirchen Roms. Der rômische Sakralbau in Geschichte und Kunst von der Altchristli-
chen Zeit bis zur Gegenwart, t. 1 : Die Vier Patriarchalbasiliken und die Kirchen innerhalb der Mauern Roms: S. Agata dei Goti
bis S. Francesco Saverio, Wien 1967, s. 271 n.
89 R Wittkower, Gian Lorenzo Bernini the Sculptor of the Roman Baroque, London 1973, s. 223 п., 236.
90 J. Glinka, S. Żaryn, Adam i Małgorzata Kotowscy, ich życie i mecenat na Nowym Mieście, [w:] Szkice nowomiejskie,
Warszawa 1961, s. 208; Mossakowski, op.cit., s. 204 n.