DOI Artikel:
Mączyński, Ryszard: Mater Gratiarum Varsaviensis: Wizerunki Madonny łaskawej w sztuce polskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.16407#0279
WIZERUNKI MADONNY ŁASKAWEJ W SZTUCE POLSKIEJ
277
22. Klementowice. Kościół parafialny. Ołtarz główny (1688-1689, Tylman z Gameren; następnie przerabiany).
Figury św. Katarzyny i Barbary (Wilhelm Barsz)
delikatnie, kształtowania splotów włosów, które opadając na ramiona skręcają się w drobne loki, subtelnym
formowaniem dłoni, częstokroć ledwie podtrzymujących atrybuty, a wreszcie bogatym i zróżnicowanym opra-
cowaniem szat, z charakterystycznymi „rurkowatymi", gęsto kładzionymi pliskami, zwłaszcza przy próbach
oddania cienkiej, wiotkiej materii. Owe daleko idące podobieństwa pozwalają wnosić, iż wcześniejszy o kilka
lat pijarski feretron maryjny był dziełem pracowni Wilhelma Barsza, bądź to samego mistrza, bądź też jed-
nego z wyróżniających się zatrudnianych przez niego snycerzy.
MARYJNE SANKTUARIUM
Rosnący kult Madonny Łaskawej sprawił, że w powszechnym odczuciu zaczęto zakonny kościół Szkół
Pobożnych w Warszawie traktować jako sanktuarium jej właśnie poświęcone.
Jan Kazimierz pragnął, aby fundowana przezeń murowana świątynia pijarska przy ulicy Długiej - ma-
jąca stanowić wotum za uzyskanie militarnej przewagi w podejmowanej wojnie z Moskalami - „została
dedykowana Najświętszej Pannie Zwycięskiej, przy zachowaniu także pierwotnego tytułu świętych męczenni-
ków"120. Takie również wezwanie wypisano na wmurowanym w roku 1660 kamieniu węgielnym121. Uczynio-
ny także został warunek, iż gdyby ze strony monarchy fundacja „nie została dopełniona całkowicie, wtedy
tytuł nowy zostanie usunięty, a pozostawiony poprzedni", czyli Św. Pryma i Felicjana122. Skomplikowane
dzieje budowy świątyni wskazują że choć pretekst formalny istniał, niemniej do takiego zabiegu się nie
posunięto, wobec czego „stało się woli i pobożności króla bogobojnego zadosyć"123. W kronice bowiem war-
szawskiego konwentu pijarów Chronicon rerum gestarum pod rokiem 1701, przy okazji konsekracji kościoła,
120 APK, Status Domus...
121 APK, Copia inscriptionis primi lapidis positi in erectione ecclesiae S. Mariae de Victoria et Ss. Primi et Feliciani
patrufm] Scholarum Piarum Varsaviae..., sygn. RAC 10, dok. 3. Napis przedrukował: Bystrzycki, op.cit., s. 18 n.
122 APK, Status Domus...
I2j Nabożeństwo..., s. 13.
277
22. Klementowice. Kościół parafialny. Ołtarz główny (1688-1689, Tylman z Gameren; następnie przerabiany).
Figury św. Katarzyny i Barbary (Wilhelm Barsz)
delikatnie, kształtowania splotów włosów, które opadając na ramiona skręcają się w drobne loki, subtelnym
formowaniem dłoni, częstokroć ledwie podtrzymujących atrybuty, a wreszcie bogatym i zróżnicowanym opra-
cowaniem szat, z charakterystycznymi „rurkowatymi", gęsto kładzionymi pliskami, zwłaszcza przy próbach
oddania cienkiej, wiotkiej materii. Owe daleko idące podobieństwa pozwalają wnosić, iż wcześniejszy o kilka
lat pijarski feretron maryjny był dziełem pracowni Wilhelma Barsza, bądź to samego mistrza, bądź też jed-
nego z wyróżniających się zatrudnianych przez niego snycerzy.
MARYJNE SANKTUARIUM
Rosnący kult Madonny Łaskawej sprawił, że w powszechnym odczuciu zaczęto zakonny kościół Szkół
Pobożnych w Warszawie traktować jako sanktuarium jej właśnie poświęcone.
Jan Kazimierz pragnął, aby fundowana przezeń murowana świątynia pijarska przy ulicy Długiej - ma-
jąca stanowić wotum za uzyskanie militarnej przewagi w podejmowanej wojnie z Moskalami - „została
dedykowana Najświętszej Pannie Zwycięskiej, przy zachowaniu także pierwotnego tytułu świętych męczenni-
ków"120. Takie również wezwanie wypisano na wmurowanym w roku 1660 kamieniu węgielnym121. Uczynio-
ny także został warunek, iż gdyby ze strony monarchy fundacja „nie została dopełniona całkowicie, wtedy
tytuł nowy zostanie usunięty, a pozostawiony poprzedni", czyli Św. Pryma i Felicjana122. Skomplikowane
dzieje budowy świątyni wskazują że choć pretekst formalny istniał, niemniej do takiego zabiegu się nie
posunięto, wobec czego „stało się woli i pobożności króla bogobojnego zadosyć"123. W kronice bowiem war-
szawskiego konwentu pijarów Chronicon rerum gestarum pod rokiem 1701, przy okazji konsekracji kościoła,
120 APK, Status Domus...
121 APK, Copia inscriptionis primi lapidis positi in erectione ecclesiae S. Mariae de Victoria et Ss. Primi et Feliciani
patrufm] Scholarum Piarum Varsaviae..., sygn. RAC 10, dok. 3. Napis przedrukował: Bystrzycki, op.cit., s. 18 n.
122 APK, Status Domus...
I2j Nabożeństwo..., s. 13.