DOI article:
Mączyński, Ryszard: Mater Gratiarum Varsaviensis: Wizerunki Madonny łaskawej w sztuce polskiej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.16407#0309
WIZERUNKI MADONNY ŁASKAWEJ W SZTUCE POLSKIEJ
307
49. Warszawa. Kamienica przy ulicy Freta 52.
Rzeźba Najświętszej Marii Panny Łaskawej na fasadzie
(koniec XVIII w.)
stanowi zbędny akcent religijny i zastąpiono ją nowo wykonanym posągiem Diany. O zabytku świadczą więc
tylko fotografie dokumentujące zniszczenia, kiedy to Maria utraciła już swe atrybuty, lecz układ palców obu
dłoni nadto wyraźnie wskazuje na trzymane uprzednio strzały225. Całość wzorowana była na wizerunkach
Matris Gratiarum od warszawskich pijarów. Anonimowy rzeźbiarz-rzemieślnik starał się naśladować kontra-
post i układ rąk wedle feretronu, a pochylenie głowy i sposób opracowania włosów według obrazu. W roku
1852 wzmiankowano, iż figura „istnieje od dawna", a „przed laty kilku [została] starannie odnowiona", do-
dawano też, że „przed nią co dzień teraz światło zapalone bywa, a przechodnie zanoszą modły i pienia,
prosząc Boga przez pośrednictwo Najświętszej Marii Łaskawej o [...] ustanie grasującej cholery"226. Najpew-
niej rzeźba powstała niedługo po wybudowaniu kamienicy u schyłku XVIII w.227
Najmniej uchwytny i trudny do oceny intensywności oraz zasięgu jest jednak zupełnie indywidualny kult
Madonny de Gratiis, nie uzewnętrzniający się w jakikolwiek manifestacyjny sposób. Tylko niekiedy ujawniają
go testamenty czy sporządzane pośmiertnie inwentarze dobytku mieszkańców Warszawy lub osób ze stolicą
mocno związanych. Za przykład niech posłuży wykaz sprzętów pozostałych po Karolu Jestersheinie, byłym
redemptoryście, zarządzającym pod koniec życia majątkiem Marianny z Granowskich Lubomirski ej w Ko-
Zob. też zdjęcie reprodukowane w albumie: L. Sempoliński, E. Borecka, Warszawa 1945, Warszawa 1985, s. 98.
„Kurier Warszawski" 1852, nr 202, op.cit, s. 1071.
Archiwum Państwowe m. st. Warszawy, Księga wieczysta nieruchomości nr hip. 357, sygn. 299, passim.
307
49. Warszawa. Kamienica przy ulicy Freta 52.
Rzeźba Najświętszej Marii Panny Łaskawej na fasadzie
(koniec XVIII w.)
stanowi zbędny akcent religijny i zastąpiono ją nowo wykonanym posągiem Diany. O zabytku świadczą więc
tylko fotografie dokumentujące zniszczenia, kiedy to Maria utraciła już swe atrybuty, lecz układ palców obu
dłoni nadto wyraźnie wskazuje na trzymane uprzednio strzały225. Całość wzorowana była na wizerunkach
Matris Gratiarum od warszawskich pijarów. Anonimowy rzeźbiarz-rzemieślnik starał się naśladować kontra-
post i układ rąk wedle feretronu, a pochylenie głowy i sposób opracowania włosów według obrazu. W roku
1852 wzmiankowano, iż figura „istnieje od dawna", a „przed laty kilku [została] starannie odnowiona", do-
dawano też, że „przed nią co dzień teraz światło zapalone bywa, a przechodnie zanoszą modły i pienia,
prosząc Boga przez pośrednictwo Najświętszej Marii Łaskawej o [...] ustanie grasującej cholery"226. Najpew-
niej rzeźba powstała niedługo po wybudowaniu kamienicy u schyłku XVIII w.227
Najmniej uchwytny i trudny do oceny intensywności oraz zasięgu jest jednak zupełnie indywidualny kult
Madonny de Gratiis, nie uzewnętrzniający się w jakikolwiek manifestacyjny sposób. Tylko niekiedy ujawniają
go testamenty czy sporządzane pośmiertnie inwentarze dobytku mieszkańców Warszawy lub osób ze stolicą
mocno związanych. Za przykład niech posłuży wykaz sprzętów pozostałych po Karolu Jestersheinie, byłym
redemptoryście, zarządzającym pod koniec życia majątkiem Marianny z Granowskich Lubomirski ej w Ko-
Zob. też zdjęcie reprodukowane w albumie: L. Sempoliński, E. Borecka, Warszawa 1945, Warszawa 1985, s. 98.
„Kurier Warszawski" 1852, nr 202, op.cit, s. 1071.
Archiwum Państwowe m. st. Warszawy, Księga wieczysta nieruchomości nr hip. 357, sygn. 299, passim.