DOI Artikel:
Karpowicz, Mariusz: Artyści włoscy w Pożajściu: Pietro Puttini i Giovanni Merli
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.16407#0332
330
MARIUSZ KARPOWICZ
12. Pożajście, pendentyw ze św. Mateuszem
Na te lata tłuste i spokojne, kiedy na starość spożywał owoce trudów, trzeba datować jeszcze jedną dość
szczególną pracę, którą chcemy hipotetycznie uznać za jego projekt. To dzwonnica w miejscowości Dasio,
przy kościele S. Bernardino (il. 11). Romano Amerio wydobył z archiwów datę wystawienia tego pięknego
dodatku do budynku - 16934'. To rok wielkiej popularności towarzyskiej naszego Puttini w odległym o 3 kilo-
metry Albogasio. Podobieństwo form dzwonnicy w Dasio i wież w dalekim Pożajściu jest uderzające. Powta-
rza się też owa półkondygnacja, nad Niemnem zajęta przez zegar, a tam, między Alpami, do dziś na zegar
czekająca. Inne jest tylko samo zwieńczenie - we Włoszech oczywiście bez blaszanej czapeczki hełmu, na
zasadzie zmniejszających się dwóch nastawionych na siebie ośmiobocznych bębnów krytych dachówką. Bar-
dzo to lombardzkie rozwiązanie, takie, jakie znowu zapoczątkował nieśmiertelny Tibaldi kościółkiem S. Carlo
al Lazzaretto w Mediolanie42. Natomiast zasadnicza ażurowa kondygnacja, ta prawie identyczna jak w Pożaj-
ściu, nie ma analogii w całej Krainie Jezior, jest na tym terenie wyjątkowa. Naszym zdaniem to mistrz Piętro
wróciwszy z dalekiej Żmudzi powielił dla swoich jedną wieżę z pacowskiej, tak dobrze sobie znanej, fundacji.
A rozpoczął realizację drugiej. Po przeciwnej stronie fasady wieżę zaledwie rozpoczęto. Co za szkoda, że
zabrakło mieszkańcom małego Dasio sił i środków na tę drugą wieżę. Dwuwieżowa, jak w Pożajściu, fasada,
rzadkość niesłychana po południowej stronie Alp, trafiłaby do wszystkich opracowań architektury Lombardii,
a z nią razem zapewne i Piętro Puttini. Byłaby koronnym świadkiem tej szczególnej dyfuzji, jaka jest zasługą
artystów-wędrowców z Krainy Jezior, dyfuzji, która działa czasem i w drugą stronę.
Skoro już mówimy o kościółku S. Bernardino w Dasio i reprodukujemy jego fasadę, to warto może
uczynić jedną jeszcze obserwację. Jej część zasadnicza, pochodząca z połowy wieku XVII, projektowana
41 R. Amerio, Introduzione alla Valsolda (da Alberto Vignati ad Antonio Fogazzaro), Lugano 1970, s. 218.
42 L. G r a s s i Province del Barocco e del Rococo. Proposta di un lessico biobibliografico di architetti in Lombardia,
Milano 1966, s. 415, il. 524.
MARIUSZ KARPOWICZ
12. Pożajście, pendentyw ze św. Mateuszem
Na te lata tłuste i spokojne, kiedy na starość spożywał owoce trudów, trzeba datować jeszcze jedną dość
szczególną pracę, którą chcemy hipotetycznie uznać za jego projekt. To dzwonnica w miejscowości Dasio,
przy kościele S. Bernardino (il. 11). Romano Amerio wydobył z archiwów datę wystawienia tego pięknego
dodatku do budynku - 16934'. To rok wielkiej popularności towarzyskiej naszego Puttini w odległym o 3 kilo-
metry Albogasio. Podobieństwo form dzwonnicy w Dasio i wież w dalekim Pożajściu jest uderzające. Powta-
rza się też owa półkondygnacja, nad Niemnem zajęta przez zegar, a tam, między Alpami, do dziś na zegar
czekająca. Inne jest tylko samo zwieńczenie - we Włoszech oczywiście bez blaszanej czapeczki hełmu, na
zasadzie zmniejszających się dwóch nastawionych na siebie ośmiobocznych bębnów krytych dachówką. Bar-
dzo to lombardzkie rozwiązanie, takie, jakie znowu zapoczątkował nieśmiertelny Tibaldi kościółkiem S. Carlo
al Lazzaretto w Mediolanie42. Natomiast zasadnicza ażurowa kondygnacja, ta prawie identyczna jak w Pożaj-
ściu, nie ma analogii w całej Krainie Jezior, jest na tym terenie wyjątkowa. Naszym zdaniem to mistrz Piętro
wróciwszy z dalekiej Żmudzi powielił dla swoich jedną wieżę z pacowskiej, tak dobrze sobie znanej, fundacji.
A rozpoczął realizację drugiej. Po przeciwnej stronie fasady wieżę zaledwie rozpoczęto. Co za szkoda, że
zabrakło mieszkańcom małego Dasio sił i środków na tę drugą wieżę. Dwuwieżowa, jak w Pożajściu, fasada,
rzadkość niesłychana po południowej stronie Alp, trafiłaby do wszystkich opracowań architektury Lombardii,
a z nią razem zapewne i Piętro Puttini. Byłaby koronnym świadkiem tej szczególnej dyfuzji, jaka jest zasługą
artystów-wędrowców z Krainy Jezior, dyfuzji, która działa czasem i w drugą stronę.
Skoro już mówimy o kościółku S. Bernardino w Dasio i reprodukujemy jego fasadę, to warto może
uczynić jedną jeszcze obserwację. Jej część zasadnicza, pochodząca z połowy wieku XVII, projektowana
41 R. Amerio, Introduzione alla Valsolda (da Alberto Vignati ad Antonio Fogazzaro), Lugano 1970, s. 218.
42 L. G r a s s i Province del Barocco e del Rococo. Proposta di un lessico biobibliografico di architetti in Lombardia,
Milano 1966, s. 415, il. 524.