DOI article:
Kowalczyk, Jerzy: Świątynie i klasztory późnobarokowe w archidiecezji lwowskiej
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14538#0282
ŚWIĄTYNIE I KLASZTORY PÓŹNO BARO KO WE W ARCHIDIECEZJI LWOWSKIEJ
281
136. Lwów, kościół Dominikanów Bożego Ciała, 1744-1769, architekt Jan de Witte,
rokokowe kapitele z motywem hostii. Wg Hornung 1995, il. 78
ła we Lwowie oraz parafialny w Mikulińcach445. Pierwowzorem dla lwowskiego nie był kościół Świętego
Karola Borromeusza w Wiedniu, gdyż jego twórca Fischer von Erlach, zastosował we wnętrzu wielkiej
owalnej nawy opilastrowanie446. Wskazuje się na mniej sławną świątynię jako na źródło inspiracji - owalny
kościół Świętego Józefa w Pradze, dzieło Jana Baptysty Matheya (1686-1692)447. Sam pomysł opasania
parami kolumn owalnego lub eliptycznego wnętrza świątyni wywodzi się od Borrominiego448. Jan de Witte
wzmocnił wrażenie dynamiki wnętrza przez zgrupowanie trzech kolumn przy narożach w przejściu z owal-
nej nawy do wnętrza prezbiterium i chóru muzycznego (il. 62).
Gładkie kolumny wprowadził architekt August Moszyński do wnętrza w Mikulińcach, opasując nawę
i prezbiterium nieprzerwanym ciągiem o jednostajnym rytmie (ił. 37). Był to rezultat zapatrzenia się na
dzieło jego mistrza Gaetana Chiaveriego - Hofkirche w Dreźnie.
We wnętrzach stosowano najczęściej porządek koryncki lub toskański. Panowała duża swoboda
w kształtowaniu kapiteli korynckich, do których włączano charakterystyczny dla okresu rokoka motyw eks-
presyjnych, asymetrycznych rocaille'ów. Tym samym stawały się kapitelami kompozytowym). Kapitele
z rocaille'ami aplikowali w swoich dziełach równocześnie około 1740 r. Jan de Witte i Bernard Meretyn.
W kościele Bożego Ciała we Lwowie Jan de Witte wprowadził do kompozytowych kapiteli nie tylko rocaille'e,
ale także motyw hostii w promieniach glorii, stosownie do wezwania (il. 136). Głowice z monstracją powtó-
rzył architekt Florian Richter we wnętrzu kościoła w Brzozdowicach (1769-1771), może z inicjatywy fun-
datorki Franciszki Rzewuskiej (il. 49).
445 W archidiecezji lwowskiej jest jeszcze jedna świątynia późnobarokowa o wnętrzu kolumnowym, ale należąca do Ormian,
w Stanisławowie, dlatego tu nie będzie omawiana (zob. Chrząszczewski 1996).
446 Fischer von Erlach wprowadził kolumny małego porządku do wnętrza kaplic transeptowych i do prezbiterium.
447 Hornung 1995, s. 155, il. 104.
448 Dwa tego typu projekty Borrominiego opublikował Raczyński 1929, s. 5, il. 9, 10.
281
136. Lwów, kościół Dominikanów Bożego Ciała, 1744-1769, architekt Jan de Witte,
rokokowe kapitele z motywem hostii. Wg Hornung 1995, il. 78
ła we Lwowie oraz parafialny w Mikulińcach445. Pierwowzorem dla lwowskiego nie był kościół Świętego
Karola Borromeusza w Wiedniu, gdyż jego twórca Fischer von Erlach, zastosował we wnętrzu wielkiej
owalnej nawy opilastrowanie446. Wskazuje się na mniej sławną świątynię jako na źródło inspiracji - owalny
kościół Świętego Józefa w Pradze, dzieło Jana Baptysty Matheya (1686-1692)447. Sam pomysł opasania
parami kolumn owalnego lub eliptycznego wnętrza świątyni wywodzi się od Borrominiego448. Jan de Witte
wzmocnił wrażenie dynamiki wnętrza przez zgrupowanie trzech kolumn przy narożach w przejściu z owal-
nej nawy do wnętrza prezbiterium i chóru muzycznego (il. 62).
Gładkie kolumny wprowadził architekt August Moszyński do wnętrza w Mikulińcach, opasując nawę
i prezbiterium nieprzerwanym ciągiem o jednostajnym rytmie (ił. 37). Był to rezultat zapatrzenia się na
dzieło jego mistrza Gaetana Chiaveriego - Hofkirche w Dreźnie.
We wnętrzach stosowano najczęściej porządek koryncki lub toskański. Panowała duża swoboda
w kształtowaniu kapiteli korynckich, do których włączano charakterystyczny dla okresu rokoka motyw eks-
presyjnych, asymetrycznych rocaille'ów. Tym samym stawały się kapitelami kompozytowym). Kapitele
z rocaille'ami aplikowali w swoich dziełach równocześnie około 1740 r. Jan de Witte i Bernard Meretyn.
W kościele Bożego Ciała we Lwowie Jan de Witte wprowadził do kompozytowych kapiteli nie tylko rocaille'e,
ale także motyw hostii w promieniach glorii, stosownie do wezwania (il. 136). Głowice z monstracją powtó-
rzył architekt Florian Richter we wnętrzu kościoła w Brzozdowicach (1769-1771), może z inicjatywy fun-
datorki Franciszki Rzewuskiej (il. 49).
445 W archidiecezji lwowskiej jest jeszcze jedna świątynia późnobarokowa o wnętrzu kolumnowym, ale należąca do Ormian,
w Stanisławowie, dlatego tu nie będzie omawiana (zob. Chrząszczewski 1996).
446 Fischer von Erlach wprowadził kolumny małego porządku do wnętrza kaplic transeptowych i do prezbiterium.
447 Hornung 1995, s. 155, il. 104.
448 Dwa tego typu projekty Borrominiego opublikował Raczyński 1929, s. 5, il. 9, 10.