DOI Artikel:
Dworniczak-Leśniak, Kamila: Fotografia a narodziny awangardy w Polsce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45167#0052
FOTOGRAFIA A NARODZINY AWANGARDY W POLSCE
51
10. Kazimierz Malewicz, Die inspirierende umgebund
(„realität”) des suprematisten,
reprodukcja za: K. Malewitsch, Die gegenstandslose Welt,
Albert Langen Verlag, München 1927, s. 22
Abb. 28—35 oie inspirierende umgebums („realität*) des suprematisten.
23
11. Kazimierz Malewicz, Die inspirierende umgebund
(„realität”) des suprematisten,
reprodukcja za: K. Malewitsch, Die gegenstandslose Welt,
Albert Langen Verlag, München 1927, s. 23
ptaka; na wskroś rzeczywiste i odrealniające. Jedynie fotografia mogła podołać rejestracji tego zjawiska
i jako pośrednik posłużyć do opracowania go w innych mediach. Z tego też powodu awiacja była dla
Malewicza nie tylko inspiracją formalną („dekonstrukcja, uproszczenia i geometryzacja”59), ale także ważną
metaforą o charakterze poetyckim, wskazującą na rewolucyjne odejście od konwencji perspektywicznej
i iluzji percepcji:
Przebiłem błękitny abażur ograniczeń kolory stycznych i dotarłem do bieli. Za mną więc towarzysze awiatorzy,
żeglujcie w otchłań, ja ustawiłem semafory suprematyzmu60.
Prócz tego Malewicz, podobnie jak Kandinsky, obawiał się odarcia sztuki abstrakcyjnej ze znaczenia,
osunięcia się jej w materializm, dekoracyjność - fotografia lotnicza także w tym przypadku mogła być
remedium, dematerializowała bowiem rzeczywistość, oferując nowe jej widzenie, nie traciła jednak kon-
taktu z przedmiotem. Jakkolwiek kontrowersyjna, warta rozważenia jest także paralela pomiędzy pisaniem
ikon i fotografią lotniczą, odnosząca do stanu kontemplacji - wykraczania poza rzeczywistość w wymiarze
duchowym i fizycznym. Możliwe stawało się oscylowanie w granicznych stanach ludzkiego doświadcze-
nia, świadomości i percepcji, gdy wszystko to, co zbędne, eliminowane jest ze zmysłowego horyzontu.
Oferowany w ten sposób rodzaj błyskawicznej epifanii był możliwy do przeniesienia na płótno za pomocą
form możliwie uproszczonych oraz ich rytmu i barwy.
Malewicz, prezentując na petersburskiej wystawie Czarny kwadrat w sposób charakterystyczny dla
ikony, niewątpliwie sytuował siebie w roli awangardowego, „nowego” mistyka. Zgodnie z teorią czwar-
tego wymiaru, wyrażoną w Tertium organum, Uspienski pisał bowiem, że powinnością artysty jest bycie
promotorem nowej percepcji świata, „jasnowidzącym”, „magiem”, który widzi to, czego inni nie widzą,
59 Lodder, Transfiguring Reality..., s. 101.
60 K. Malewicz, Suprematyzm, tłum. J. Litwinow, [w:] Turowski, Między sztuką a komuną..., s. 229.
51
10. Kazimierz Malewicz, Die inspirierende umgebund
(„realität”) des suprematisten,
reprodukcja za: K. Malewitsch, Die gegenstandslose Welt,
Albert Langen Verlag, München 1927, s. 22
Abb. 28—35 oie inspirierende umgebums („realität*) des suprematisten.
23
11. Kazimierz Malewicz, Die inspirierende umgebund
(„realität”) des suprematisten,
reprodukcja za: K. Malewitsch, Die gegenstandslose Welt,
Albert Langen Verlag, München 1927, s. 23
ptaka; na wskroś rzeczywiste i odrealniające. Jedynie fotografia mogła podołać rejestracji tego zjawiska
i jako pośrednik posłużyć do opracowania go w innych mediach. Z tego też powodu awiacja była dla
Malewicza nie tylko inspiracją formalną („dekonstrukcja, uproszczenia i geometryzacja”59), ale także ważną
metaforą o charakterze poetyckim, wskazującą na rewolucyjne odejście od konwencji perspektywicznej
i iluzji percepcji:
Przebiłem błękitny abażur ograniczeń kolory stycznych i dotarłem do bieli. Za mną więc towarzysze awiatorzy,
żeglujcie w otchłań, ja ustawiłem semafory suprematyzmu60.
Prócz tego Malewicz, podobnie jak Kandinsky, obawiał się odarcia sztuki abstrakcyjnej ze znaczenia,
osunięcia się jej w materializm, dekoracyjność - fotografia lotnicza także w tym przypadku mogła być
remedium, dematerializowała bowiem rzeczywistość, oferując nowe jej widzenie, nie traciła jednak kon-
taktu z przedmiotem. Jakkolwiek kontrowersyjna, warta rozważenia jest także paralela pomiędzy pisaniem
ikon i fotografią lotniczą, odnosząca do stanu kontemplacji - wykraczania poza rzeczywistość w wymiarze
duchowym i fizycznym. Możliwe stawało się oscylowanie w granicznych stanach ludzkiego doświadcze-
nia, świadomości i percepcji, gdy wszystko to, co zbędne, eliminowane jest ze zmysłowego horyzontu.
Oferowany w ten sposób rodzaj błyskawicznej epifanii był możliwy do przeniesienia na płótno za pomocą
form możliwie uproszczonych oraz ich rytmu i barwy.
Malewicz, prezentując na petersburskiej wystawie Czarny kwadrat w sposób charakterystyczny dla
ikony, niewątpliwie sytuował siebie w roli awangardowego, „nowego” mistyka. Zgodnie z teorią czwar-
tego wymiaru, wyrażoną w Tertium organum, Uspienski pisał bowiem, że powinnością artysty jest bycie
promotorem nowej percepcji świata, „jasnowidzącym”, „magiem”, który widzi to, czego inni nie widzą,
59 Lodder, Transfiguring Reality..., s. 101.
60 K. Malewicz, Suprematyzm, tłum. J. Litwinow, [w:] Turowski, Między sztuką a komuną..., s. 229.