DOI Artikel:
Kulpińska, Katarzyna: Wobec wojny, niepodległości i nowej rzeczywistości. Polska grafika artystyczna około 1918 roku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45167#0102
WOBEC WOJNY, NIEPODLEGŁOŚCI I NOWEJ RZECZYWISTOŚCI. POLSKA GRAFIKA ARTYSTYCZNA...
101
12. Felicjan Szczęsny Kowarski, Pomorze - Ojczyźnie
(Odzyskanie Pomorza}, 1921-1922,
litografia, 33,8 x 28,5 cm, Toruń, Muzeum Okręgowe
13. Felicjan Szczęsny Kowarski, Pochód ku morzu,
ok. 1921, litografia, 46,5 * 55 cm,
Toruń, Muzeum Okręgowe
Warto też wspomnieć, że po odzyskaniu niepodległości dużą rolę w wychowaniu młodego pokolenia
w duchu patriotycznym odegrała ilustracja książkowa. Na tym polu zasłużył się szczególnie Kamil Mac-
kiewicz, rysownik, karykaturzysta, a jednocześnie żołnierz, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, który
zilustrował liczne książki o historii najnowszej dla dzieci i młodzieży63.
WOBEC NOWEJ RZECZYWISTOŚCI
Kult słowa jako nośnika wspólnej tradycji64 i prymat literatury nad sztukami wizualnymi w czasie
zaborów był bezsporny, a siła tego zjawiska była odczuwalna jeszcze po odzyskaniu niepodległości. Jak
słusznie zauważyła Iwona Luba: „moment odzyskania przez Polskę niepodległości zastał zarówno artystów,
jak i samą sztukę polską kompletnie nieprzygotowanych do tworzenia wizualnej reprezentacji nowego
państwa”65. Chociaż w czasie kształtowania granic najważniejszym, docierającym do najszerszej publiczno-
ści medium stał się plakat, oczekiwania względem grafiki artystycznej, powielanej w licznych odbitkach,
z których każda miała wartość oryginału, okazały się ogromne. Postulaty, aby dzieła grafiki warsztatowej
były nośnikiem idei, pełniły rolę edukacyjną i reprezentowały państwo polskie poza granicami, wkrótce
zostały wprowadzone w życie. Ogólnopolski Związek Polskich Artystów Grafików (działający od 1919)
zrealizował kilka ważnych inicjatyw, w tym „Okrężną wystawę grafiki”, która od 1920 r. gościła w wielu
stolicach Europy, przypominając o istnieniu państwa polskiego, a poziomem prac świadczyła o kunszcie
63 Autorstwa H. Zakrzewskiej: Białe róże, Dzieci Lwowa, Płomień na śniegu (wydane w 1920); B. Ostrowskiej, Bohaterski
miś czyli przygody pluszowego niedźwiadka na wojnie, Lwów 1922 oraz z lat 30.: S. Falkiewicz, Chorągiew: opowiadania żołnierskie
z czasów wielkiej wojny, Warszawa 1930; K.A. Czyżowski, Mały Ziuk: jak Marszałek Piłsudski był małym chłopakiem: bajka dla dzieci,
Warszawa 1937.
64 Na co zwrócił uwagę J. Żarnów ski, „ Ojczyzną był język i mowa... ”: kultura polska a odbudowa niepodległości w 1918 r,
Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1978.
65 I. Luba, Duch romantyzmu i modernizacja. Sztuka oficjalna Drugiej Rzeczypospolitej, Neriton, Warszawa 2012, s. 19.
101
12. Felicjan Szczęsny Kowarski, Pomorze - Ojczyźnie
(Odzyskanie Pomorza}, 1921-1922,
litografia, 33,8 x 28,5 cm, Toruń, Muzeum Okręgowe
13. Felicjan Szczęsny Kowarski, Pochód ku morzu,
ok. 1921, litografia, 46,5 * 55 cm,
Toruń, Muzeum Okręgowe
Warto też wspomnieć, że po odzyskaniu niepodległości dużą rolę w wychowaniu młodego pokolenia
w duchu patriotycznym odegrała ilustracja książkowa. Na tym polu zasłużył się szczególnie Kamil Mac-
kiewicz, rysownik, karykaturzysta, a jednocześnie żołnierz, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, który
zilustrował liczne książki o historii najnowszej dla dzieci i młodzieży63.
WOBEC NOWEJ RZECZYWISTOŚCI
Kult słowa jako nośnika wspólnej tradycji64 i prymat literatury nad sztukami wizualnymi w czasie
zaborów był bezsporny, a siła tego zjawiska była odczuwalna jeszcze po odzyskaniu niepodległości. Jak
słusznie zauważyła Iwona Luba: „moment odzyskania przez Polskę niepodległości zastał zarówno artystów,
jak i samą sztukę polską kompletnie nieprzygotowanych do tworzenia wizualnej reprezentacji nowego
państwa”65. Chociaż w czasie kształtowania granic najważniejszym, docierającym do najszerszej publiczno-
ści medium stał się plakat, oczekiwania względem grafiki artystycznej, powielanej w licznych odbitkach,
z których każda miała wartość oryginału, okazały się ogromne. Postulaty, aby dzieła grafiki warsztatowej
były nośnikiem idei, pełniły rolę edukacyjną i reprezentowały państwo polskie poza granicami, wkrótce
zostały wprowadzone w życie. Ogólnopolski Związek Polskich Artystów Grafików (działający od 1919)
zrealizował kilka ważnych inicjatyw, w tym „Okrężną wystawę grafiki”, która od 1920 r. gościła w wielu
stolicach Europy, przypominając o istnieniu państwa polskiego, a poziomem prac świadczyła o kunszcie
63 Autorstwa H. Zakrzewskiej: Białe róże, Dzieci Lwowa, Płomień na śniegu (wydane w 1920); B. Ostrowskiej, Bohaterski
miś czyli przygody pluszowego niedźwiadka na wojnie, Lwów 1922 oraz z lat 30.: S. Falkiewicz, Chorągiew: opowiadania żołnierskie
z czasów wielkiej wojny, Warszawa 1930; K.A. Czyżowski, Mały Ziuk: jak Marszałek Piłsudski był małym chłopakiem: bajka dla dzieci,
Warszawa 1937.
64 Na co zwrócił uwagę J. Żarnów ski, „ Ojczyzną był język i mowa... ”: kultura polska a odbudowa niepodległości w 1918 r,
Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1978.
65 I. Luba, Duch romantyzmu i modernizacja. Sztuka oficjalna Drugiej Rzeczypospolitej, Neriton, Warszawa 2012, s. 19.