DOI article:
Kulpińska, Katarzyna: Wobec wojny, niepodległości i nowej rzeczywistości. Polska grafika artystyczna około 1918 roku
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.45167#0104
WOBEC WOJNY, NIEPODLEGŁOŚCI I NOWEJ RZECZYWISTOŚCI. POLSKA GRAFIKA ARTYSTYCZNA...
103
16. Wacław Wąsowicz, Madonna, z I teki drzeworytów,
ok. 1920, drzeworyt, papier, 11,8 x 9,9 cm,
Warszawa, Muzeum Narodowe.
Fot. Warszawa, Muzeum Narodowe
17. Wacław Wąsowicz, Pejzaż z kościółkiem,
z I teki drzeworytów, ok. 1920, drzeworyt, papier,
12,2 X 10 cm, Warszawa, Muzeum Narodowe.
Fot. Warszawa, Muzeum Narodowe
narodowy styl młodego państwa70. Próby takie również podejmował w Warszawie związany z formistami
Wacław Wąsowicz, który ok. 1920 r. wykonał Tekę drzeworytów (il. 16, 17). Wchodzące w jej skład odbitki
są z jednej strony świadectwem wczesnej próby zmierzenia się artysty z warsztatem drzeworytniczym,
z drugiej - efektem ścierania się różnych wpływów: ekspresjonizmu, kubizmu, sztuki ludowej. Kompozycje
charakteryzuje formalna dyscyplina, dynamika i dekoracyjność, którą wzmacnia użycie koloru. Wydaje
się, że na apel Wilhelma Mitarskiego71 (1919 r.) o polski styl narodowy w grafice odpowiedział właśnie
Wąsowicz, a także Skoczylas, który w tekach „zbójnickich” (il. 18) odwołał się tematycznie i formalnie72
do sztuki Podhala, postrzeganego jako kolebka polskości. Propagowany przez Skoczylasa drzeworyt lan-
gowy i sztorcowy już około 1925 r. awansował do rangi naszej narodowej techniki graficznej73. Z drugiej
strony, nie można zapominać o poszukiwaniach formalnych w grafice i próbach zbieżnych z twórczością
europejskiej awangardy, prowadzonych już od około 1912 r. i włączających polską grafikę w obieg mię-
dzynarodowy (prace członków grupy Bunt, Jana Hrynkowskiego74, Jacka Mierzejewskiego75, Szymona
Syrkusa76, pojedyncze Tytusa Czyżewskiego77). Obie te drogi awangardowa i narodowa78 którym
towarzyszyły jeszcze inne ścieżki artystycznych wyborów polskich grafików i graficzek, współtworzyły
niezwykle bogatą ideowo, formalnie i warsztatowo panoramę polskiej grafiki artystycznej II Rzeczypo-
spolitej. Nowa rzeczywistość chętnie odzwierciedlana w nowej ikonografii (przemiany w codziennym
70 W kolejnych cyklach i obrazach ta wybitna artystka, reprezentantka sztuki oficjalnej II RP, w pełni rozwinęła swój styl, bra-
wurowo łącząc art déco z pierwiastkami ludowymi i charakterystycznymi zestawieniami jaskrawych barw.
71 Mitarski, op. cii.
72 Indywidualny, dojrzały styl Skoczylasa nie ukształtowałby się ostatecznie w takiej formie bez lekcji niemieckiego ekspresjo-
nizmu, grafiki mistrzów epoki nowożytnej, sztuki ludowej Podhala.
73 Pisałam o tym w artykule Polska grafika artystyczna dwudziestolecia międzywojennego. Spór o miejsce wśród sztuk plastycz-
nych M’ ówczesnej teorii i krytyce, [w:] Metodologia, metoda i terminologia grafiki i rysunku. Teoria i praktyka, red. J. Talbierska,
Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2014, s. 51-64.
74 Dwie teki graficzne z 1917 r.: Autolitografie, Teka graficzna mieszana (litografia Winda i ja).
75 Litografie i akwaforty z lat 1913-1917, w których widoczne są pierwsze próby kubizujących deformacji postaci.
76 Drzeworyty z teki Klubu Futurystów „Katarynka”, 1921 (Taniec, Tańczące girlsy, Kolombina).
77 Oh la! Lal, 1912, sucha igła.
78 Niekiedy splatające się, jak we wspomnianej tece drzeworytów Wacława Wąsowicza.
103
16. Wacław Wąsowicz, Madonna, z I teki drzeworytów,
ok. 1920, drzeworyt, papier, 11,8 x 9,9 cm,
Warszawa, Muzeum Narodowe.
Fot. Warszawa, Muzeum Narodowe
17. Wacław Wąsowicz, Pejzaż z kościółkiem,
z I teki drzeworytów, ok. 1920, drzeworyt, papier,
12,2 X 10 cm, Warszawa, Muzeum Narodowe.
Fot. Warszawa, Muzeum Narodowe
narodowy styl młodego państwa70. Próby takie również podejmował w Warszawie związany z formistami
Wacław Wąsowicz, który ok. 1920 r. wykonał Tekę drzeworytów (il. 16, 17). Wchodzące w jej skład odbitki
są z jednej strony świadectwem wczesnej próby zmierzenia się artysty z warsztatem drzeworytniczym,
z drugiej - efektem ścierania się różnych wpływów: ekspresjonizmu, kubizmu, sztuki ludowej. Kompozycje
charakteryzuje formalna dyscyplina, dynamika i dekoracyjność, którą wzmacnia użycie koloru. Wydaje
się, że na apel Wilhelma Mitarskiego71 (1919 r.) o polski styl narodowy w grafice odpowiedział właśnie
Wąsowicz, a także Skoczylas, który w tekach „zbójnickich” (il. 18) odwołał się tematycznie i formalnie72
do sztuki Podhala, postrzeganego jako kolebka polskości. Propagowany przez Skoczylasa drzeworyt lan-
gowy i sztorcowy już około 1925 r. awansował do rangi naszej narodowej techniki graficznej73. Z drugiej
strony, nie można zapominać o poszukiwaniach formalnych w grafice i próbach zbieżnych z twórczością
europejskiej awangardy, prowadzonych już od około 1912 r. i włączających polską grafikę w obieg mię-
dzynarodowy (prace członków grupy Bunt, Jana Hrynkowskiego74, Jacka Mierzejewskiego75, Szymona
Syrkusa76, pojedyncze Tytusa Czyżewskiego77). Obie te drogi awangardowa i narodowa78 którym
towarzyszyły jeszcze inne ścieżki artystycznych wyborów polskich grafików i graficzek, współtworzyły
niezwykle bogatą ideowo, formalnie i warsztatowo panoramę polskiej grafiki artystycznej II Rzeczypo-
spolitej. Nowa rzeczywistość chętnie odzwierciedlana w nowej ikonografii (przemiany w codziennym
70 W kolejnych cyklach i obrazach ta wybitna artystka, reprezentantka sztuki oficjalnej II RP, w pełni rozwinęła swój styl, bra-
wurowo łącząc art déco z pierwiastkami ludowymi i charakterystycznymi zestawieniami jaskrawych barw.
71 Mitarski, op. cii.
72 Indywidualny, dojrzały styl Skoczylasa nie ukształtowałby się ostatecznie w takiej formie bez lekcji niemieckiego ekspresjo-
nizmu, grafiki mistrzów epoki nowożytnej, sztuki ludowej Podhala.
73 Pisałam o tym w artykule Polska grafika artystyczna dwudziestolecia międzywojennego. Spór o miejsce wśród sztuk plastycz-
nych M’ ówczesnej teorii i krytyce, [w:] Metodologia, metoda i terminologia grafiki i rysunku. Teoria i praktyka, red. J. Talbierska,
Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2014, s. 51-64.
74 Dwie teki graficzne z 1917 r.: Autolitografie, Teka graficzna mieszana (litografia Winda i ja).
75 Litografie i akwaforty z lat 1913-1917, w których widoczne są pierwsze próby kubizujących deformacji postaci.
76 Drzeworyty z teki Klubu Futurystów „Katarynka”, 1921 (Taniec, Tańczące girlsy, Kolombina).
77 Oh la! Lal, 1912, sucha igła.
78 Niekiedy splatające się, jak we wspomnianej tece drzeworytów Wacława Wąsowicza.