DOI article:
Němec, Richard: Planowanie i przebudowa „Nowego Niemieckiego Wschodu”. Generalne Gubernatorstwo: Warszawa (1939 – 1945)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.45167#0170
PLANOWANIE I PRZEBUDOWA „NOWEGO NIEMIECKIEGO WSCHODU”...
169
11. Ogólny plan zabudowy miasta Krakowa - plan zieleni z zaznaczoną dzielnicą rządową i osiedlową
na południowy zachód od Starego Miasta (Dębniki), 15 maja 1941, proj. Hubert Ritter,
Technische Universität München, Architekturmuseum, Archiv Sign, rit hu-167-1007
GENERALNE GUBERNATORSTWO: KAZUS WARSZAWY
Warszawa, która skapitulowała 28 września 1939 r., stała się „miastem drugorzędnym’" (Nebenstadt)
i jednym z centrów administracyjnych czterech dystryktów nowo utworzonego Generalnego Gubernatorstwa44.
Hans Frank, od 25 października 1939 r. generalny gubernator na terenach wschodnich, programowo
i za zgodą Hitlera przeniósł swoją siedzibę do Krakowa45. Za pomocą planu zabudowy architekta Huberta
Rittera zamierzał przeprowadzić radykalną zmianę planów i przebudowę miasta (il. 11): przedsięwzięto
kilka konkretnych planów przebudowy Wawelu; zaplanowano kilka konkretnych działań dotyczących
rozbudowy pod egidą architekta Rzeszy Franza Koettgena i Edgara Horstmanna, a wykonanych przez
polskiego architekta Adolfa Szyszko-Bohusza46.
44 Miasto poddało się 27 września. Następnego dnia generał dywizji Tadeusz Kutrzeba na terenie zakładu Skody w pobliżu
Warszawy podpisał kapitulację. Więcej na ten temat: Szarota, Warschau unter dem Hakenkreuz..., s. 11-17. Por. W. Jacobmeyer, Der
Überfall auf Polen und der neue Charakter des Krieges, [w:] September 1939. Krieg, Besatzung, Widerstand in Polen, Hrsg. C. Kleß-
mann, Göttingen 1989, s. 16-37.
45 Das Diensttagebuch des deutschen Generalgouverneurs in Polen 1939--1945, Quellen und Darstellungen zur Zeitgeschichte,
Bd. 20, Hrsg. W. Präg, W. Jacobmeyer, Stuttgart 1975, s. 59, wpis z 4 listopada 1939 r.
46 Nie można przytoczyć tu analizy tamtejszych przedsięwzięć urbanistycznych. H. Ritter, Krakau - Die Stadt des General-Gou-
vernements, „Monatshefte für Baukunst und Städtebau”, 4/25, 1941, s. 89-92. Źródła w: Architektumiuseum der Technischen Universität
w Monachium, Nachlass Ritter Hubert, sygn, rit hu-167-1, Generalbebauungsplan: Krakau (Polen), 1941. Por. stanowisko współczesne:
Ritter, op. cit.', krytycznie: J. Purchla, Hubert Ritter i hitlerowskie wizje Krakowa, „Rocznik Krakowski”, 71, 2005, s. 159-187. Na
temat Wawelu istnieje powojenny zapis apologetyczny zaangażowanych architektów A. Szyszko-Bohusz, Wawel pod okupacją niemiec-
ką. Wspomnienia z lat 1939-1945, „Rocznik Krakowski”, 31, 1949-1957, s. 153-182; jak i dokumentamy: J. Gwizdałówna, Brama
Bernardyńska na Wawelu, „Studia Waweliana”, 15, 2013, s. 85-101; eadem, Wawel podczas okupacji niemieckiej 1939-1945: przemiany
architektury. Echa architektury nazistowskiej, „Rocznik Krakowski”, 77, 2011, s. 113-142. Szczegółowa analiza urbanistycznych działań
w Krakowie znajduje się w pracy habilitacyjnej autora (zob. przyp. 1). W przyszłości należy w tym celu powołać się na dokumenty
do tej poiy niewystarczająco opracowane: ANK, Zbiór kartograficzny, XV-XXI, sygn. Zb. Kart. Okupac 1-33, Zb. Kart. 1-24-25,
Zb. Kart. 11-76-80, 82-86, 161, 179, 270, 295, 297, Zb. Kart. III-17-18, Zb. Kart. VIII-1, Zb. Kart. VII-39, 52-53, 57, 68, 139, 140-144,
169, 170, 921, 925, 1073, 2348, 2350, 2351, 2352, 2514; AZKW, kilka sygnatur z ponad setką planów.
169
11. Ogólny plan zabudowy miasta Krakowa - plan zieleni z zaznaczoną dzielnicą rządową i osiedlową
na południowy zachód od Starego Miasta (Dębniki), 15 maja 1941, proj. Hubert Ritter,
Technische Universität München, Architekturmuseum, Archiv Sign, rit hu-167-1007
GENERALNE GUBERNATORSTWO: KAZUS WARSZAWY
Warszawa, która skapitulowała 28 września 1939 r., stała się „miastem drugorzędnym’" (Nebenstadt)
i jednym z centrów administracyjnych czterech dystryktów nowo utworzonego Generalnego Gubernatorstwa44.
Hans Frank, od 25 października 1939 r. generalny gubernator na terenach wschodnich, programowo
i za zgodą Hitlera przeniósł swoją siedzibę do Krakowa45. Za pomocą planu zabudowy architekta Huberta
Rittera zamierzał przeprowadzić radykalną zmianę planów i przebudowę miasta (il. 11): przedsięwzięto
kilka konkretnych planów przebudowy Wawelu; zaplanowano kilka konkretnych działań dotyczących
rozbudowy pod egidą architekta Rzeszy Franza Koettgena i Edgara Horstmanna, a wykonanych przez
polskiego architekta Adolfa Szyszko-Bohusza46.
44 Miasto poddało się 27 września. Następnego dnia generał dywizji Tadeusz Kutrzeba na terenie zakładu Skody w pobliżu
Warszawy podpisał kapitulację. Więcej na ten temat: Szarota, Warschau unter dem Hakenkreuz..., s. 11-17. Por. W. Jacobmeyer, Der
Überfall auf Polen und der neue Charakter des Krieges, [w:] September 1939. Krieg, Besatzung, Widerstand in Polen, Hrsg. C. Kleß-
mann, Göttingen 1989, s. 16-37.
45 Das Diensttagebuch des deutschen Generalgouverneurs in Polen 1939--1945, Quellen und Darstellungen zur Zeitgeschichte,
Bd. 20, Hrsg. W. Präg, W. Jacobmeyer, Stuttgart 1975, s. 59, wpis z 4 listopada 1939 r.
46 Nie można przytoczyć tu analizy tamtejszych przedsięwzięć urbanistycznych. H. Ritter, Krakau - Die Stadt des General-Gou-
vernements, „Monatshefte für Baukunst und Städtebau”, 4/25, 1941, s. 89-92. Źródła w: Architektumiuseum der Technischen Universität
w Monachium, Nachlass Ritter Hubert, sygn, rit hu-167-1, Generalbebauungsplan: Krakau (Polen), 1941. Por. stanowisko współczesne:
Ritter, op. cit.', krytycznie: J. Purchla, Hubert Ritter i hitlerowskie wizje Krakowa, „Rocznik Krakowski”, 71, 2005, s. 159-187. Na
temat Wawelu istnieje powojenny zapis apologetyczny zaangażowanych architektów A. Szyszko-Bohusz, Wawel pod okupacją niemiec-
ką. Wspomnienia z lat 1939-1945, „Rocznik Krakowski”, 31, 1949-1957, s. 153-182; jak i dokumentamy: J. Gwizdałówna, Brama
Bernardyńska na Wawelu, „Studia Waweliana”, 15, 2013, s. 85-101; eadem, Wawel podczas okupacji niemieckiej 1939-1945: przemiany
architektury. Echa architektury nazistowskiej, „Rocznik Krakowski”, 77, 2011, s. 113-142. Szczegółowa analiza urbanistycznych działań
w Krakowie znajduje się w pracy habilitacyjnej autora (zob. przyp. 1). W przyszłości należy w tym celu powołać się na dokumenty
do tej poiy niewystarczająco opracowane: ANK, Zbiór kartograficzny, XV-XXI, sygn. Zb. Kart. Okupac 1-33, Zb. Kart. 1-24-25,
Zb. Kart. 11-76-80, 82-86, 161, 179, 270, 295, 297, Zb. Kart. III-17-18, Zb. Kart. VIII-1, Zb. Kart. VII-39, 52-53, 57, 68, 139, 140-144,
169, 170, 921, 925, 1073, 2348, 2350, 2351, 2352, 2514; AZKW, kilka sygnatur z ponad setką planów.