DOI Artikel:
Němec, Richard: Planowanie i przebudowa „Nowego Niemieckiego Wschodu”. Generalne Gubernatorstwo: Warszawa (1939 – 1945)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45167#0171
170
RICHARD NÈMEC
12. Warszawa, Stare Miasto w XVII w. i „Die neue deutsche Stadt” (Nowe niemieckie miasto),
proj. Oskar Dengel, makieta, Instytut Pamięci Narodowej, GK 167/106, nr 30
Warszawę natomiast postrzegał Frank jako „teren zdobyczny” i przyszłe „gruzowisko”47. Führer miał
zaaprobować tam działania gubernatora generalnego, w szczególności „upadek zamku” i „nieodbudowanie
miasta”48. Jednak wspomniana na początku artykułu teczka ze zdjęciami, przekazana 6 lutego 1940 r. gene-
ralnemu gubernatorowi, świadczy o szeroko zakrojonej akcji planowania, mającej na celu przekształcenie
Warszawy w „nowe niemieckie miasto”. Na zlecenie komisarycznego prezydenta Warszawy {nota bene zq
stopniem naukowym doktora) Oskara Dengela planistom przypadło zadanie przygotowania rozbiórki miasta
liczącego ponad milion mieszkańców z powodu rzekomego braku godnych zachowania polskich osiągnięć
architektonicznych, zredukowania „miasta Polaków” do minimalnej liczby mieszkańców, radykalnego
zmniejszenia pod względem urbanistycznym i zaprojektowania nowego niemieckiego miasta Warszawy
z budynkami dla partii i państwa przy zachowaniu Starego Miasta (il. 12).
Dengel, pełniący wcześniej funkcję drugiego burmistrza Würzburga, sprowadził z ojczystych stron
zespół „planistów..., których plan miasta z 20 czerwca 1939 r. zyskał uznanie Hitlera”49. I rzeczywiście,
6 stycznia 1941 r. Speer osobiście pogratulował Hubertowi Grobowi, autorowi planów Würzburga, i życzył
mu „dalszej pracy” przy przebudowie stolicy Dolnej Frankonii50. Jak już stwierdzili Gutschow i Klain,
47 S. Piotrowski, Dziennik Hansa Franka, Warszawa 1957, s. 260 (sprawozdanie z posiedzenia kierowników działów). O Gene-
ralnym Gubernatorstwie: H.J. Bömelburg, B. Musiał, Die deutsche Besatzungspolitik in Polen 1939--1945, [w:] Deutsch-polnische
Beziehungen 1939-1945-1949, Hrsg. W. Borodziej, K. Ziemer, Osnabrück 2000, s. 43-111.
48 Das Diensttagehuch des deutschen Generalgouverneurs in Polen 1939-1945..., s. 59, wpis z 4 listopada 1939 r. 17 paździer-
nika 1939 r. Ministerstwo Propagandy Rzeszy zabroniło także wszelkich publikacji poświęconych odbudowie (C. Madajczyk, Die
Okkupationspolitik Nazideutschland in Polen 1939-1944, Köln 1988, s. 435; wyd. pol.: Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t. 1-2,
Warszawa 1970).
49 Warszawa, IPN GK 167/106, okładka teczki.
50 BArch 4606/3420: Würzburg. Umgestaltung zawiera: 3 zdjęcia modelu, 1 teczkę z 1 planem sytuacyjnym rezydencji, 1 plan
miasta, 5 zdjęć, artykuł Lommela na temat przebudowy; BArch 4606/3421: Würzburg. Planung. Pismu Speera do Wyższego Radcy
Budowlanego Großa z 6 stycznia 1941 r. nadano w aktach numer strony 20a.
RICHARD NÈMEC
12. Warszawa, Stare Miasto w XVII w. i „Die neue deutsche Stadt” (Nowe niemieckie miasto),
proj. Oskar Dengel, makieta, Instytut Pamięci Narodowej, GK 167/106, nr 30
Warszawę natomiast postrzegał Frank jako „teren zdobyczny” i przyszłe „gruzowisko”47. Führer miał
zaaprobować tam działania gubernatora generalnego, w szczególności „upadek zamku” i „nieodbudowanie
miasta”48. Jednak wspomniana na początku artykułu teczka ze zdjęciami, przekazana 6 lutego 1940 r. gene-
ralnemu gubernatorowi, świadczy o szeroko zakrojonej akcji planowania, mającej na celu przekształcenie
Warszawy w „nowe niemieckie miasto”. Na zlecenie komisarycznego prezydenta Warszawy {nota bene zq
stopniem naukowym doktora) Oskara Dengela planistom przypadło zadanie przygotowania rozbiórki miasta
liczącego ponad milion mieszkańców z powodu rzekomego braku godnych zachowania polskich osiągnięć
architektonicznych, zredukowania „miasta Polaków” do minimalnej liczby mieszkańców, radykalnego
zmniejszenia pod względem urbanistycznym i zaprojektowania nowego niemieckiego miasta Warszawy
z budynkami dla partii i państwa przy zachowaniu Starego Miasta (il. 12).
Dengel, pełniący wcześniej funkcję drugiego burmistrza Würzburga, sprowadził z ojczystych stron
zespół „planistów..., których plan miasta z 20 czerwca 1939 r. zyskał uznanie Hitlera”49. I rzeczywiście,
6 stycznia 1941 r. Speer osobiście pogratulował Hubertowi Grobowi, autorowi planów Würzburga, i życzył
mu „dalszej pracy” przy przebudowie stolicy Dolnej Frankonii50. Jak już stwierdzili Gutschow i Klain,
47 S. Piotrowski, Dziennik Hansa Franka, Warszawa 1957, s. 260 (sprawozdanie z posiedzenia kierowników działów). O Gene-
ralnym Gubernatorstwie: H.J. Bömelburg, B. Musiał, Die deutsche Besatzungspolitik in Polen 1939--1945, [w:] Deutsch-polnische
Beziehungen 1939-1945-1949, Hrsg. W. Borodziej, K. Ziemer, Osnabrück 2000, s. 43-111.
48 Das Diensttagehuch des deutschen Generalgouverneurs in Polen 1939-1945..., s. 59, wpis z 4 listopada 1939 r. 17 paździer-
nika 1939 r. Ministerstwo Propagandy Rzeszy zabroniło także wszelkich publikacji poświęconych odbudowie (C. Madajczyk, Die
Okkupationspolitik Nazideutschland in Polen 1939-1944, Köln 1988, s. 435; wyd. pol.: Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t. 1-2,
Warszawa 1970).
49 Warszawa, IPN GK 167/106, okładka teczki.
50 BArch 4606/3420: Würzburg. Umgestaltung zawiera: 3 zdjęcia modelu, 1 teczkę z 1 planem sytuacyjnym rezydencji, 1 plan
miasta, 5 zdjęć, artykuł Lommela na temat przebudowy; BArch 4606/3421: Würzburg. Planung. Pismu Speera do Wyższego Radcy
Budowlanego Großa z 6 stycznia 1941 r. nadano w aktach numer strony 20a.