DOI Artikel:
Olszewska, Magdalena M.: Dni Galowe i inne rocznice oraz oficjalne podróże Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764-1795)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.51757#0217
Rocznik Historii Sztuki, tom XLIV
PAN, 2019
DOI 10.24425/rhs.2019.131210
MAGDALENA M. OLSZEWSKA
MUZEUM NARODOWE W WARSZAWIE
DNI GALOWE I INNE ROCZNICE ORAZ OFICJALNE PODRÓŻE
STANISŁAWA AUGUSTA PONIATOWSKIEGO (1764-1795)*
Ponad trzydziestoletni okres panowania ostatniego króla Rzeczpospolitej Obojga Narodów obfitował
w wielorakie wydarzenia o charakterze oficjalnym, z którymi związane były bogate prezentacje okolicz-
nościowe. Do najważniejszych należały rocznice: urodzin (17 stycznia), imienin (8 maja), elekcji (7 wrze-
śnia) oraz koronacji (25 listopada), czyli tak zwane Dni Galowe. Wspomniane uroczystości świętowane
były niekiedy kilka dni przed datą rocznicy lub po niej i odbywały się jednocześnie w różnych miastach
Rzeczpospolitej. Obchodzono także rocznice „cudownego” ocalenia króla z rąk konfederatów barskich,
Wiktorii Wiedeńskiej czy uchwalenia Konstytucji 3 maja. Stanisław August odbył też kilkadziesiąt podróży,
zarówno tych o charakterze państwowym, gospodarczo-politycznym, jak i gościnno-towarzyskim, podczas
których miał możliwość zwiedzenia różnych miejsc związanych z historią i ważnych dla rozwoju państwa,
a także mógł spotkać swoich poddanych. Odwiedził Wiśniowiec (1781), Grodno (1784, 1793, 1795),
Kaniów (1787)1, Puławy, Kock, Wołczyn, Białystok, Grodno, Siemiatycze (1777), Siedlce (1783)2. Król
uczestniczył też w kilku krótkich wyprawach, na przykład do Wilanowa (1765, 1767), Młocin (1765),
Falent (1766, 1767)3, Piaseczna (1767, 1769), Łomianek (1768), Wolborza (1775), Jabłonnej i Zegrza
(1775), dwukrotnie do Jabłonnej (1776), Radzymina (1776, 1781, 1782), Szymanowa (1776), Mniszewa
(1776), Jordanowie (Grodzisk Mazowiecki) (1779), Jordanowie (ponownie), Nieborowa, Łowicza, Walewic
i Guzowa (1782) oraz do Lipkowa (1790). Kilkakrotnie udawał się na polowania do podwarszawskich
miejscowości oraz Łowicza i Kozienic.
Zagadnienie oprawy uroczystości państwowych za panowania Stanisława Augusta omawiam szerzej w mojej pracy doktorskiej
napisanej pod kierunkiem profesora dra hab. Jakuba Pokory i obronionej w 2015 r. na Wydziale Nauk Historycznych i Społecznych
Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Niniejszy artykuł zawiera ogólną charakterystykę zjawiska, jakim była
oprawa uroczystości, i prezentuje ją jedynie na podstawie wybranych przykładów. Zob. M.M. Olszewska, Oprawa artystyczna podróży
Stanisława Augusta Poniatowskiego do Kaniowa w 1787 roku, „Biuletyn Historii Sztuki”, 73, 2011, nr 1-2, s. 133-180; eadem, Podróże
króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do Kamieńca Podolskiego (1781) i Kaniowa (1787) w świetle pamiętników i diariuszy. Ana-
liza wybranych przykładów, [w:] Strony autobiografizmu, red. M. Pieczara, R. Słodczyk, A. Witkowska, Warszawa 2012, s. 330-333;
eadem, The Armenians in the Circle of Stanislaw August Poniatowski (1764—1795), [w:] Art Culture of Armenian Communities in the
Lands of Polish-Lithuanian Commonwealth (Muhck, 9-11 OKmaßpa 2012), pe#. H. CxBopijOBa, Mhhck 2013, s. 184-190; eadem, Wizyta
Stanisława Augusta Poniatowskiego w Lipkowie, [w:] Initium sapientiae humilitas. Studia ofiarowane Profesorowi Jakubowi Pokorze
z okazji 70. urodzin, red. M.M. Olszewska, A. Skrodzka, współpraca A.S. Czyż, Warszawa 2015, s. 556-560; eadem, Widowiska „bitew
morskich” wystawione dla Stanisława Augusta Poniatowskiego, „Artifex Novus”, 2017, nr 1, s. 36—45 (wersja elektroniczna); eadem,
When did Stanislaw August Poniatowski come to Lipków?, „Series Byzantina. Studies on Byzantine and Post-Byzantine Art”, 2017,
vol. 15, s. 141-148; eadem, Królewiecki druk okolicznościowy wydany z okazji koronacji Stanisława Augusta w 1764 roku, [w:] „Zbiory
polskie”. Materiały III Ogólnopolskiej Konferencji Oprawoznawczej, red. A. Wagner, Toruń 2018 (materiały w przygotowaniu).
1 W przypadku Wiśniowca, Kaniowa i Grodna podano miasta docelowe.
2 W Siedlcach był również w 1777 r. oraz wracając z sejmu grodzieńskiego w 1793 r.
3 Falenty odwiedził także w 1787 r., wracając z Kaniowa.
PAN, 2019
DOI 10.24425/rhs.2019.131210
MAGDALENA M. OLSZEWSKA
MUZEUM NARODOWE W WARSZAWIE
DNI GALOWE I INNE ROCZNICE ORAZ OFICJALNE PODRÓŻE
STANISŁAWA AUGUSTA PONIATOWSKIEGO (1764-1795)*
Ponad trzydziestoletni okres panowania ostatniego króla Rzeczpospolitej Obojga Narodów obfitował
w wielorakie wydarzenia o charakterze oficjalnym, z którymi związane były bogate prezentacje okolicz-
nościowe. Do najważniejszych należały rocznice: urodzin (17 stycznia), imienin (8 maja), elekcji (7 wrze-
śnia) oraz koronacji (25 listopada), czyli tak zwane Dni Galowe. Wspomniane uroczystości świętowane
były niekiedy kilka dni przed datą rocznicy lub po niej i odbywały się jednocześnie w różnych miastach
Rzeczpospolitej. Obchodzono także rocznice „cudownego” ocalenia króla z rąk konfederatów barskich,
Wiktorii Wiedeńskiej czy uchwalenia Konstytucji 3 maja. Stanisław August odbył też kilkadziesiąt podróży,
zarówno tych o charakterze państwowym, gospodarczo-politycznym, jak i gościnno-towarzyskim, podczas
których miał możliwość zwiedzenia różnych miejsc związanych z historią i ważnych dla rozwoju państwa,
a także mógł spotkać swoich poddanych. Odwiedził Wiśniowiec (1781), Grodno (1784, 1793, 1795),
Kaniów (1787)1, Puławy, Kock, Wołczyn, Białystok, Grodno, Siemiatycze (1777), Siedlce (1783)2. Król
uczestniczył też w kilku krótkich wyprawach, na przykład do Wilanowa (1765, 1767), Młocin (1765),
Falent (1766, 1767)3, Piaseczna (1767, 1769), Łomianek (1768), Wolborza (1775), Jabłonnej i Zegrza
(1775), dwukrotnie do Jabłonnej (1776), Radzymina (1776, 1781, 1782), Szymanowa (1776), Mniszewa
(1776), Jordanowie (Grodzisk Mazowiecki) (1779), Jordanowie (ponownie), Nieborowa, Łowicza, Walewic
i Guzowa (1782) oraz do Lipkowa (1790). Kilkakrotnie udawał się na polowania do podwarszawskich
miejscowości oraz Łowicza i Kozienic.
Zagadnienie oprawy uroczystości państwowych za panowania Stanisława Augusta omawiam szerzej w mojej pracy doktorskiej
napisanej pod kierunkiem profesora dra hab. Jakuba Pokory i obronionej w 2015 r. na Wydziale Nauk Historycznych i Społecznych
Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Niniejszy artykuł zawiera ogólną charakterystykę zjawiska, jakim była
oprawa uroczystości, i prezentuje ją jedynie na podstawie wybranych przykładów. Zob. M.M. Olszewska, Oprawa artystyczna podróży
Stanisława Augusta Poniatowskiego do Kaniowa w 1787 roku, „Biuletyn Historii Sztuki”, 73, 2011, nr 1-2, s. 133-180; eadem, Podróże
króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do Kamieńca Podolskiego (1781) i Kaniowa (1787) w świetle pamiętników i diariuszy. Ana-
liza wybranych przykładów, [w:] Strony autobiografizmu, red. M. Pieczara, R. Słodczyk, A. Witkowska, Warszawa 2012, s. 330-333;
eadem, The Armenians in the Circle of Stanislaw August Poniatowski (1764—1795), [w:] Art Culture of Armenian Communities in the
Lands of Polish-Lithuanian Commonwealth (Muhck, 9-11 OKmaßpa 2012), pe#. H. CxBopijOBa, Mhhck 2013, s. 184-190; eadem, Wizyta
Stanisława Augusta Poniatowskiego w Lipkowie, [w:] Initium sapientiae humilitas. Studia ofiarowane Profesorowi Jakubowi Pokorze
z okazji 70. urodzin, red. M.M. Olszewska, A. Skrodzka, współpraca A.S. Czyż, Warszawa 2015, s. 556-560; eadem, Widowiska „bitew
morskich” wystawione dla Stanisława Augusta Poniatowskiego, „Artifex Novus”, 2017, nr 1, s. 36—45 (wersja elektroniczna); eadem,
When did Stanislaw August Poniatowski come to Lipków?, „Series Byzantina. Studies on Byzantine and Post-Byzantine Art”, 2017,
vol. 15, s. 141-148; eadem, Królewiecki druk okolicznościowy wydany z okazji koronacji Stanisława Augusta w 1764 roku, [w:] „Zbiory
polskie”. Materiały III Ogólnopolskiej Konferencji Oprawoznawczej, red. A. Wagner, Toruń 2018 (materiały w przygotowaniu).
1 W przypadku Wiśniowca, Kaniowa i Grodna podano miasta docelowe.
2 W Siedlcach był również w 1777 r. oraz wracając z sejmu grodzieńskiego w 1793 r.
3 Falenty odwiedził także w 1787 r., wracając z Kaniowa.