DOI Artikel:
Czyżewski, Krzysztof J.; Walczak, Marek: Oprawa artystyczna świąti i uroczystości arcybractwa różańcowego w kościele Domnikanów w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.56525#0060
Rocznik Historii Sztuki, tom XLV
PAN, 2020
DOI 10.24425/rhs.2020.136893
KRZYSZTOF J. CZYŻEWSKI
ZAMEK KRÓLEWSKI NA WAWELU
MAREK WALCZAK
UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI
OPRAWA ARTYSTYCZNA ŚWIĄT I UROCZYSTOŚCI ARCYBRACTWA
RÓŻAŃCOWEGO W KOŚCIELE DOMINIKANÓW W KRAKOWIE*
W aglomeracji krakowskiej w okresie nowożytnym działało około 40 bractw religijnych, które - jak
większość stowarzyszeń tego typu - miało charakter egalitarny i gromadziło przedstawicieli różnych stanów
i grup społecznych* 1. Niestety brak dokumentów uniemożliwia dokładne określenie czasu powstania jednego
z największych i najważniejszych, skupiającego czcicieli różańca przy kościele Dominikanów pw. Świętej
Trójcy2. Wiadomo, że predykanci już w średniowieczu gorliwie propagowali tę formę modlitwy i to przy
ich świątyniach erygowano z reguły konfraternie różańcowe3. O działalności takiego bractwa w Krakowie
w XV w. świadczą pośrednio zachowane w tutejszym archiwum dominikańskim dokumenty wystawione
dla konfraterni różańcowych przez papieża Innocentego VIII w 1484 r. i generała zakonu Augustyna Re-
cuperatiego w 1539 r.4 W 1600 r. krakowskie bractwo istniejące „ab immemorabilis tempore” zostało zre-
formowane przez o. Abrahama Bzowskiego, który przy tej okazji opracował i wydał obszerną rozprawę,
mającą charakter „statutów” konfraterni5. W tym czasie stowarzyszenie określano już mianem arcybractwa6.
Za jedną z podstawowych form rozwijania pobożności Bzowski uważał procesje, które z pewnością miały
budzić podziw, ale u zwolenników reformacji, a także u przeciwników wystawnych form pobożności wywo-
Tekst został napisany w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki, 2014/15/B/HS2/03071, Architektura i 'wyposa-
żenie zespołu klasztornego Dominikanów w Krakowie od 1 pol. XIII w. do czasów współczesnych. Część omówionych tu zagad-
nień była już przez nas poruszana w tekście: K.J. Czyżewski, M. Walczak, The Archconfraternity of the Rosary in the Do-
minican Churches of Kraków. Piety and Patronage of the Arts, „Acta Historiae Artis Slovenica”, XXIII, 2018, no 2, s. 33-56.
1 A. Brużdziński, Bractwa religijne w siedemnastowiecznym Krakowie. Zarys problematyki, [w:] Historia świadectwem czasów.
Księdzu Profesorowi Markowi Tomaszowi Zahajkiewiczowi, red. W. Bielak, S. Tylus, Lublin 2006, s. 103-147, szczególnie s. 145, podaje liczbę
30 konfraterni religijnych działających w 41 wspólnotach. Zob. też idem, Forms of Piety among Members of religious Confraternities in Kra-
kow in the early modern Period, „Folia Historica Cracoviensia”, XXI, 2015, s. 103-146. Szeroko o pobożności brackiej w Polsce, por. m.in.:
B. Kumor, Kościelne stowarzyszenia świeckich na ziemiach polskich w okresie przedrozbiorowym, „Prawo Kanoniczne”, 10, 1967, z. 1-2,
s. 289-356; E. Wiśniowski, Bractwa religijne na ziemiach polskich w średniowieczu, „Roczniki Humanistyczne, 17, 1969, z. 2, s. 51-81.
2 Brużdziński, Bractwa religijne..., s. 111-114; idem, Forms of Piety..., s. 119-120.
3 Brużdziński, Bractwa religijne..., s. 9-10; T. Gałuszka, Dominikanie w Krakowie czy w Opatowcu? W poszukiwaniu pierw-
szego Bractwa Różańcowego w średniowiecznej Malopolsce, „Nasza Przeszłość”, CXIII, 2010, s. 281-296.
4 Brużdziński, Bractwa religijne..., loc. cit.
5 Różaniec Panny Mary ey. Teraz nowo w Krakowie v S. Troyce reformowany [...] Wyrażona test w pierwszym Traktacie, zacność:
w wtórym odpusty : w trzecim sposób rozmyślania: w ostatnim porządeky powinność Panów starszych, iako teży inszey Braciey zgromadze-
nia tego [...]. W Krakowie, v Woyciecha Kobylińskiego, Roku 1600, wydanie drugie w tej samej oficynie bez daty [dedykacja z 1606 r.].
W drugim wydaniu: s. 106-109 przedrukowany dokument Klemensa VIII z 18 XI 1600, w którym, papież wymienia zasługi Bzowskiego
jako reformatora bractwa i nadaje mu odpusty.
6 Brużdziński, Bractwa religijne..., loc. cit.
PAN, 2020
DOI 10.24425/rhs.2020.136893
KRZYSZTOF J. CZYŻEWSKI
ZAMEK KRÓLEWSKI NA WAWELU
MAREK WALCZAK
UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI
OPRAWA ARTYSTYCZNA ŚWIĄT I UROCZYSTOŚCI ARCYBRACTWA
RÓŻAŃCOWEGO W KOŚCIELE DOMINIKANÓW W KRAKOWIE*
W aglomeracji krakowskiej w okresie nowożytnym działało około 40 bractw religijnych, które - jak
większość stowarzyszeń tego typu - miało charakter egalitarny i gromadziło przedstawicieli różnych stanów
i grup społecznych* 1. Niestety brak dokumentów uniemożliwia dokładne określenie czasu powstania jednego
z największych i najważniejszych, skupiającego czcicieli różańca przy kościele Dominikanów pw. Świętej
Trójcy2. Wiadomo, że predykanci już w średniowieczu gorliwie propagowali tę formę modlitwy i to przy
ich świątyniach erygowano z reguły konfraternie różańcowe3. O działalności takiego bractwa w Krakowie
w XV w. świadczą pośrednio zachowane w tutejszym archiwum dominikańskim dokumenty wystawione
dla konfraterni różańcowych przez papieża Innocentego VIII w 1484 r. i generała zakonu Augustyna Re-
cuperatiego w 1539 r.4 W 1600 r. krakowskie bractwo istniejące „ab immemorabilis tempore” zostało zre-
formowane przez o. Abrahama Bzowskiego, który przy tej okazji opracował i wydał obszerną rozprawę,
mającą charakter „statutów” konfraterni5. W tym czasie stowarzyszenie określano już mianem arcybractwa6.
Za jedną z podstawowych form rozwijania pobożności Bzowski uważał procesje, które z pewnością miały
budzić podziw, ale u zwolenników reformacji, a także u przeciwników wystawnych form pobożności wywo-
Tekst został napisany w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki, 2014/15/B/HS2/03071, Architektura i 'wyposa-
żenie zespołu klasztornego Dominikanów w Krakowie od 1 pol. XIII w. do czasów współczesnych. Część omówionych tu zagad-
nień była już przez nas poruszana w tekście: K.J. Czyżewski, M. Walczak, The Archconfraternity of the Rosary in the Do-
minican Churches of Kraków. Piety and Patronage of the Arts, „Acta Historiae Artis Slovenica”, XXIII, 2018, no 2, s. 33-56.
1 A. Brużdziński, Bractwa religijne w siedemnastowiecznym Krakowie. Zarys problematyki, [w:] Historia świadectwem czasów.
Księdzu Profesorowi Markowi Tomaszowi Zahajkiewiczowi, red. W. Bielak, S. Tylus, Lublin 2006, s. 103-147, szczególnie s. 145, podaje liczbę
30 konfraterni religijnych działających w 41 wspólnotach. Zob. też idem, Forms of Piety among Members of religious Confraternities in Kra-
kow in the early modern Period, „Folia Historica Cracoviensia”, XXI, 2015, s. 103-146. Szeroko o pobożności brackiej w Polsce, por. m.in.:
B. Kumor, Kościelne stowarzyszenia świeckich na ziemiach polskich w okresie przedrozbiorowym, „Prawo Kanoniczne”, 10, 1967, z. 1-2,
s. 289-356; E. Wiśniowski, Bractwa religijne na ziemiach polskich w średniowieczu, „Roczniki Humanistyczne, 17, 1969, z. 2, s. 51-81.
2 Brużdziński, Bractwa religijne..., s. 111-114; idem, Forms of Piety..., s. 119-120.
3 Brużdziński, Bractwa religijne..., s. 9-10; T. Gałuszka, Dominikanie w Krakowie czy w Opatowcu? W poszukiwaniu pierw-
szego Bractwa Różańcowego w średniowiecznej Malopolsce, „Nasza Przeszłość”, CXIII, 2010, s. 281-296.
4 Brużdziński, Bractwa religijne..., loc. cit.
5 Różaniec Panny Mary ey. Teraz nowo w Krakowie v S. Troyce reformowany [...] Wyrażona test w pierwszym Traktacie, zacność:
w wtórym odpusty : w trzecim sposób rozmyślania: w ostatnim porządeky powinność Panów starszych, iako teży inszey Braciey zgromadze-
nia tego [...]. W Krakowie, v Woyciecha Kobylińskiego, Roku 1600, wydanie drugie w tej samej oficynie bez daty [dedykacja z 1606 r.].
W drugim wydaniu: s. 106-109 przedrukowany dokument Klemensa VIII z 18 XI 1600, w którym, papież wymienia zasługi Bzowskiego
jako reformatora bractwa i nadaje mu odpusty.
6 Brużdziński, Bractwa religijne..., loc. cit.