DOI Heft:
Artykuły / Articles
DOI Artikel:Lencznarowicz, Lucyna: Kazimierz Iwanicki i jego kolekcja miniatur
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47327#0078
76
Lucyna Lencznarowicz
na dworze księcia Karola V Lotaryńskiego w Brukseli, a w późniejszym okresie życia
w Wiedniu. Podczas szacowania kolekcji dwie wymienione miniatury zostały wyce-
nione najwyżej41.
Bardzo dobry warsztat zdradza również niesygnowana miniatura z portretem ce-
sarzowej Marii Teresy (1717-1780) (il. 4). W zbiorze Iwanickiego miniatura ta ucho-
dziła za portret carycy Katarzyny II i tak jest odnotowana w istniejących katalogach42.
W rzeczywistości sportretowana została Maria Teresa Habsburg, żona Franciszka I
Lotaryńskiego. Charakterystyka twarzy, strój i uczesanie bliskie są obrazom cesarzo-
wej pędzla nadwornego malarza Martina van Meytensa. Autorstwo miniatury można
wiązać z nazwiskiem artysty włoskiego pochodzenia, Antonio Benciniego (Pencinie-
go) (1710-po 1770), pracującego na dworze Habsburgów, który pozostawił po sobie
liczne wizerunki członków rodziny cesarskiej, przechowywane obecnie w zbiorach
Hofburga w Wiedniu.
W zestawie miniatur austriackich powstałych już w pierwszej połowie XIX wieku
rozmiarami i dekoracyjnością wyróżnia się praca zatytułowana Dama oparta o balustra-
dę tarasu (il. 5), namalowana przez Adolfa Theera, pochodzącego ze znanej w stolicy ro-
dziny artystycznej (jego dwaj bracia, Robert i Albert, również zajmowali się malarstwem
miniaturowym). Malowana precyzyjnie, z dużą dbałością o szczegół, jest ona właści-
wie małym portretem akwarelowym do zawieszenia na ścianie i typowym przykładem
późniejszej „dużej” miniatury, stosowanej chętnie przez miniaturzystów wiedeńskich
ok. połowy XIX wieku, a zapowiadającej już nieuchronny koniec tej gałęzi malarstwa.
Do najlepszych miniatur francuskich w kolekcji należą wizerunki kobiece pędzla
Nicolasa Jacques’a, E. Martina i Sidonie Berthon. Spośród nich urodą i poziomem
wykonania wyróżnia się portrecik paryskiego miniaturzysty E. Martina, urodzone-
go - według Schidlofa43 - prawdopodobnie w 1783 roku w La Rochelle jako Edmond
Pierre Martin. Artysta był czynny w Paryżu ok. 1820 roku, następnie rozwijał swą
twórczość w Sankt Petersburgu, wykonując na dworze cesarskim liczne portrety ro-
syjskiej arystokracji. Miniatura, która w zbiorze Iwanickiego była niezidentyfikowana,
przedstawia słynną czarnooką piękność o korzeniach francusko-gruzińskich, Alek-
sandrę Osipowną Smirnową-Rosset44, jak wspomniano wyżej, późniejszą autorkę
bardzo popularnych, wielokrotnie wznawianych w XX stuleciu, pamiętników (il. 6).
Osierocona w wieku pięciu lat przez ojca, francuskiego emigranta, komendanta
portu w Odessie, mała Aleksandra była wychowywana przez babkę, podczas gdy
41 Każda po 200 dolarów („Spis przedmiotów”, poz. 22, 33).
42 „Spis przedmiotów”, poz. 26; K. Buczkowski, Z. Przeorska-Exnerowa, Wystawa miniatur..., nr 84;
Z. Tobiaszowa, Z. Kucielska, Miniatury portretowe..., nr 186.
43 L.R. Schidlof, La miniaturę..., t. II, s. 552.
44 Ustalenie tożsamości modelki było możliwe dzięki porównaniu miniatury krakowskiej z miniatu-
rowym portretem Aleksandry Osipowny Smirnowej-Rosset, namalowanym również przez E. Martina, za-
kupionym w 2013 roku przez wiedeński antykwariat Borysa Wilnitzkiego; [on-line] http://www.wilnitsky.
com/scripts/redgalleryl.dll/details?No=36954 (29.09.2014).
Lucyna Lencznarowicz
na dworze księcia Karola V Lotaryńskiego w Brukseli, a w późniejszym okresie życia
w Wiedniu. Podczas szacowania kolekcji dwie wymienione miniatury zostały wyce-
nione najwyżej41.
Bardzo dobry warsztat zdradza również niesygnowana miniatura z portretem ce-
sarzowej Marii Teresy (1717-1780) (il. 4). W zbiorze Iwanickiego miniatura ta ucho-
dziła za portret carycy Katarzyny II i tak jest odnotowana w istniejących katalogach42.
W rzeczywistości sportretowana została Maria Teresa Habsburg, żona Franciszka I
Lotaryńskiego. Charakterystyka twarzy, strój i uczesanie bliskie są obrazom cesarzo-
wej pędzla nadwornego malarza Martina van Meytensa. Autorstwo miniatury można
wiązać z nazwiskiem artysty włoskiego pochodzenia, Antonio Benciniego (Pencinie-
go) (1710-po 1770), pracującego na dworze Habsburgów, który pozostawił po sobie
liczne wizerunki członków rodziny cesarskiej, przechowywane obecnie w zbiorach
Hofburga w Wiedniu.
W zestawie miniatur austriackich powstałych już w pierwszej połowie XIX wieku
rozmiarami i dekoracyjnością wyróżnia się praca zatytułowana Dama oparta o balustra-
dę tarasu (il. 5), namalowana przez Adolfa Theera, pochodzącego ze znanej w stolicy ro-
dziny artystycznej (jego dwaj bracia, Robert i Albert, również zajmowali się malarstwem
miniaturowym). Malowana precyzyjnie, z dużą dbałością o szczegół, jest ona właści-
wie małym portretem akwarelowym do zawieszenia na ścianie i typowym przykładem
późniejszej „dużej” miniatury, stosowanej chętnie przez miniaturzystów wiedeńskich
ok. połowy XIX wieku, a zapowiadającej już nieuchronny koniec tej gałęzi malarstwa.
Do najlepszych miniatur francuskich w kolekcji należą wizerunki kobiece pędzla
Nicolasa Jacques’a, E. Martina i Sidonie Berthon. Spośród nich urodą i poziomem
wykonania wyróżnia się portrecik paryskiego miniaturzysty E. Martina, urodzone-
go - według Schidlofa43 - prawdopodobnie w 1783 roku w La Rochelle jako Edmond
Pierre Martin. Artysta był czynny w Paryżu ok. 1820 roku, następnie rozwijał swą
twórczość w Sankt Petersburgu, wykonując na dworze cesarskim liczne portrety ro-
syjskiej arystokracji. Miniatura, która w zbiorze Iwanickiego była niezidentyfikowana,
przedstawia słynną czarnooką piękność o korzeniach francusko-gruzińskich, Alek-
sandrę Osipowną Smirnową-Rosset44, jak wspomniano wyżej, późniejszą autorkę
bardzo popularnych, wielokrotnie wznawianych w XX stuleciu, pamiętników (il. 6).
Osierocona w wieku pięciu lat przez ojca, francuskiego emigranta, komendanta
portu w Odessie, mała Aleksandra była wychowywana przez babkę, podczas gdy
41 Każda po 200 dolarów („Spis przedmiotów”, poz. 22, 33).
42 „Spis przedmiotów”, poz. 26; K. Buczkowski, Z. Przeorska-Exnerowa, Wystawa miniatur..., nr 84;
Z. Tobiaszowa, Z. Kucielska, Miniatury portretowe..., nr 186.
43 L.R. Schidlof, La miniaturę..., t. II, s. 552.
44 Ustalenie tożsamości modelki było możliwe dzięki porównaniu miniatury krakowskiej z miniatu-
rowym portretem Aleksandry Osipowny Smirnowej-Rosset, namalowanym również przez E. Martina, za-
kupionym w 2013 roku przez wiedeński antykwariat Borysa Wilnitzkiego; [on-line] http://www.wilnitsky.
com/scripts/redgalleryl.dll/details?No=36954 (29.09.2014).