DOI Heft:
Artykuły / Articles
DOI Artikel:Lencznarowicz, Lucyna: Kazimierz Iwanicki i jego kolekcja miniatur
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47327#0079
Kazimierz Iwanicki i jego kolekcja miniatur
77
matka, pół-Gruzinka, ponownie wyszła za mąż. Po ukończeniu Instytutu Szlachetnie
Urodzonych Panien w Sankt Petersburgu została damą dworu wcześnie owdowiałej
cesarzowej Marii Fiodorowny, a po jej śmierci w 1828 roku - Aleksandry Fiodorow-
ny, żony cara Mikołaja I. W 1832 roku poślubiła rosyjskiego urzędnika Ministerstwa
Spraw Zagranicznych, Mikołaja Michajłowicza Smirnowa, który zapewnił jej do-
statnie życie. Jeszcze przed zamążpójściem niezwykła uroda Aleksandry budziła po-
wszechny podziw i uwielbienie. Wykształcona, znająca kilka języków, była prawdziwą
ozdobą petersburskich salonów. Głęboka przyjaźń łączyła ją z czołowymi poetami
i pisarzami tego czasu: Aleksandrem Puszkinem, Mikołajem Gogolem, Michaiłem
Lermontowem czy Piotrem Wiaziemskim, którzy opiewali w swych wierszach jej czar
i wdzięk, a zwłaszcza wywołujące tyle zachwytu „eyo cherkesskye glasa”. Portret, od-
dający doskonale piękne rysy modelki, przepojony jest łagodnym smutkiem, harmo-
nizującym ze ściszoną ogólną kolorystyką miniatury.
Interesujące psychologicznie pendant tworzą dwa akwarelowe portreciki rodzinne
określone w przekazie jako „Portret młodej kobiety - Madame de Noilles nee La-
borde - córka” i „Portret Madame de Laborde nee Naitinne a Paris 1804 - matka”45.
Przedstawiają one Nathalie de Laborde, od 1790 roku żonę francuskiego arystokraty
i polityka Charlesa Arthura Tristana de Noilles, oraz jej matkę Rosalie Claire de La-
borde, z domu Nettine, w starszym wieku (il. 7, 8). Podczas rewolucji zgilotynowany
został ojciec Nathalie, markiz Jean-Joseph de Laborde, finansista, związany jeszcze
z dworem Ludwika XV, zginęła także większość rodziny męża. Jemu samemu uda-
ło się opuścić Francję i przyłączyć do szeregów rojalistów walczących w armiach
koalicji antyfrancuskiej. Nathalie była również aresztowana. Po uwolnieniu w 1794
roku, opuszczona przez męża, wdała się ok. 1805 roku w nieszczęśliwy romans
z Franęois-Rene Chateaubriandem, zakończony tragicznie jej chorobą i dożywotnim
pobytem w zakładzie psychiatrycznym. Powyższe wizerunki powstały ok. 1804 roku,
na początku znajomości hrabiny z Chateaubriandem, i są niewątpliwie dziełem tego
samego artysty. Identyfikację Nathalie potwierdza dodatkowo portret z tego samego
czasu, namalowany przez nieznanego z imienia malarza Dutailly ego (czynny w latach
1790-1805), ukazujący ją w niemal identycznym stroju i uczesaniu, ze strzelbą na ra-
mieniu, na tle parku w rodzinnej posiadłości Mereville46.
Znajdująca się również w tej grupie miniatura z przedstawieniem Michela Neya
jest bardzo dobrze zachowaną kopią popularnego portretu pędzla jednego z najwy-
bitniejszych miniaturzystów francuskich, Jeana-Baptisty Isabeya (il. 9). Napoleoński
dowódca prezentuje się w mundurze marszałka Francji (został nim w 1804 roku),
z czerwoną wstęgą Legii Honorowej i gwiazdą tejże Legii na piersi oraz krzyżem ofi-
cerskim Legii i Orderem Żelaznej Korony Królestwa Włoch.
45 DI MNK (Teka Darów: Kazimierz Iwanicki): odpis umowy z dnia 3 października 1945 roku...,
Art. 1, Miniatury, nr 80-81.
46 Por. H. Adhemar et al., Chateaubriand, 1768-1848. Exposition du centenaire, Bibliotheąue nationa-
le, Paris 1948, s. 75, nr 257, il. 4.
77
matka, pół-Gruzinka, ponownie wyszła za mąż. Po ukończeniu Instytutu Szlachetnie
Urodzonych Panien w Sankt Petersburgu została damą dworu wcześnie owdowiałej
cesarzowej Marii Fiodorowny, a po jej śmierci w 1828 roku - Aleksandry Fiodorow-
ny, żony cara Mikołaja I. W 1832 roku poślubiła rosyjskiego urzędnika Ministerstwa
Spraw Zagranicznych, Mikołaja Michajłowicza Smirnowa, który zapewnił jej do-
statnie życie. Jeszcze przed zamążpójściem niezwykła uroda Aleksandry budziła po-
wszechny podziw i uwielbienie. Wykształcona, znająca kilka języków, była prawdziwą
ozdobą petersburskich salonów. Głęboka przyjaźń łączyła ją z czołowymi poetami
i pisarzami tego czasu: Aleksandrem Puszkinem, Mikołajem Gogolem, Michaiłem
Lermontowem czy Piotrem Wiaziemskim, którzy opiewali w swych wierszach jej czar
i wdzięk, a zwłaszcza wywołujące tyle zachwytu „eyo cherkesskye glasa”. Portret, od-
dający doskonale piękne rysy modelki, przepojony jest łagodnym smutkiem, harmo-
nizującym ze ściszoną ogólną kolorystyką miniatury.
Interesujące psychologicznie pendant tworzą dwa akwarelowe portreciki rodzinne
określone w przekazie jako „Portret młodej kobiety - Madame de Noilles nee La-
borde - córka” i „Portret Madame de Laborde nee Naitinne a Paris 1804 - matka”45.
Przedstawiają one Nathalie de Laborde, od 1790 roku żonę francuskiego arystokraty
i polityka Charlesa Arthura Tristana de Noilles, oraz jej matkę Rosalie Claire de La-
borde, z domu Nettine, w starszym wieku (il. 7, 8). Podczas rewolucji zgilotynowany
został ojciec Nathalie, markiz Jean-Joseph de Laborde, finansista, związany jeszcze
z dworem Ludwika XV, zginęła także większość rodziny męża. Jemu samemu uda-
ło się opuścić Francję i przyłączyć do szeregów rojalistów walczących w armiach
koalicji antyfrancuskiej. Nathalie była również aresztowana. Po uwolnieniu w 1794
roku, opuszczona przez męża, wdała się ok. 1805 roku w nieszczęśliwy romans
z Franęois-Rene Chateaubriandem, zakończony tragicznie jej chorobą i dożywotnim
pobytem w zakładzie psychiatrycznym. Powyższe wizerunki powstały ok. 1804 roku,
na początku znajomości hrabiny z Chateaubriandem, i są niewątpliwie dziełem tego
samego artysty. Identyfikację Nathalie potwierdza dodatkowo portret z tego samego
czasu, namalowany przez nieznanego z imienia malarza Dutailly ego (czynny w latach
1790-1805), ukazujący ją w niemal identycznym stroju i uczesaniu, ze strzelbą na ra-
mieniu, na tle parku w rodzinnej posiadłości Mereville46.
Znajdująca się również w tej grupie miniatura z przedstawieniem Michela Neya
jest bardzo dobrze zachowaną kopią popularnego portretu pędzla jednego z najwy-
bitniejszych miniaturzystów francuskich, Jeana-Baptisty Isabeya (il. 9). Napoleoński
dowódca prezentuje się w mundurze marszałka Francji (został nim w 1804 roku),
z czerwoną wstęgą Legii Honorowej i gwiazdą tejże Legii na piersi oraz krzyżem ofi-
cerskim Legii i Orderem Żelaznej Korony Królestwa Włoch.
45 DI MNK (Teka Darów: Kazimierz Iwanicki): odpis umowy z dnia 3 października 1945 roku...,
Art. 1, Miniatury, nr 80-81.
46 Por. H. Adhemar et al., Chateaubriand, 1768-1848. Exposition du centenaire, Bibliotheąue nationa-
le, Paris 1948, s. 75, nr 257, il. 4.