DOI Heft:
Artykuły / Articles
DOI Artikel:Lencznarowicz, Lucyna: Kazimierz Iwanicki i jego kolekcja miniatur
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47327#0081
Kazimierz Iwanicki i jego kolekcja miniatur
79
Polskie malarstwo miniaturowe w kolekcji Kazimierza Iwanickiego nie posiada bo-
gatej reprezentacji, ale znaleźli się tutaj przedstawiciele trzech najważniejszych ośrod-
ków: Warszawy, Krakowa i Lwowa, działający w różnym czasie. Ich prace pod wzglę-
dem malarskim prezentują poziom średni, na większą uwagę zasługują tylko portrety
kobiece krakowskiego artysty Jana Nepomucena Głowackiego, w których widoczny
jest wyraźny wpływ szkoły wiedeńskiej (ił. 15). Ze względu na omówiony wcześniej
portret Katarzyny z Jaworskich Starzeńskiej warto w tym miejscu przypomnieć, że
Iwanicki miał w swej kolekcji również wizerunek jej męża z córką Gabrielą (il. 16).
Sygnowany przez Weixlbauma48, nie dorównuje poziomem artystycznym portretowi
Katarzyny, poślubionej przez galicyjskiego ziemianina w 1799 roku. Jej liczne przy-
gody miłosne zaowocowały narodzinami dzieci pozamałżeńskich, którym Starzeński
zezwalał na noszenie swojego nazwiska. Po kolejnym romansie i uzyskaniu formalnej
separacji z mężem w roku 1810 Katarzyna wróciła do swego ojca Michała Gabriela Ja-
worskiego (hrabiego austriackiego i szambelana króla Stanisława Augusta) i w tym sa-
mym roku urodziła córkę Gabrielę, przedstawioną na miniaturze. Dziewczynka może
mieć ok. 10 lat, tak więc wizerunek powstał zapewne ok. 1820 roku, na co wskazuje
również strój portretowanych.
Z epoki Stanisława Augusta, kiedy sztuka ta przeżywała w Polsce najświetniejszy
rozwój, pochodzą zaledwie dwie miniatury. Jedna z nich to bardzo wczesna praca
najwybitniejszego miniaturzysty tego czasu, Wincentego Lesseura, przedstawiająca
Augusta III, będąca powtórzeniem portretu Adama Manyokiego z 1734 roku, roz-
powszechnionego przez powstały dwa lata później sztych Lorenzo Zucchiego (il. 17).
Druga, zatytułowana Wenus rozbrajająca Amora, pędzla Charlesa Bechona, osiadłego
w Warszawie Francuza, nie jest również oryginalną kompozycją, tylko swobodnym
przetworzeniem obrazu olejnego Franęois Bouchera z ok. 1751 roku, znajdującego się
obecnie w kolekcji Stewarta Resnicka w Los Angeles49 (il. 18).
Pomimo wysokich cen i własnych ograniczeń finansowych Iwanicki tworzył swą
kolekcję głównie w Wiedniu. Pojedyncze miniatury mógł też nabywać w Belgii, Wło-
szech czy w Niemczech, „znajomość” tych krajów deklaruje bowiem w dokumentacji
48 W kolekcji Iwanickiego portret był przypisany Michałowi Weixlbaumowi, który według Jana Bo-
łoza Antoniewicza: „ur. w Wiedniu około 1780 zm. w Brodach 1842”, był uczniem H. Fiigera w Akade-
mii Wiedeńskiej, pracował najpierw w cesarskiej fabryce porcelany, a w 1812 roku przybył do Lwowa,
„gdzie się zupełnie oddał malowaniu miniatur, drobnych portretów i na porcelanie” (J. Bołoz Antonie-
wicz, Katalog wystawy sztuki polskiej od roku 1764-1886, Lwów 1894, s. 109). W opracowaniach polskich
miniatury sygnowane Weixlbaum atrybuowane są właśnie jemu. Na błędne użycie w literaturze imienia
Michael (Michał) zamiast Johann wskazuje słownik Thiemego-Beckera (U. Thieme, F. Becker, Allgemeines
Lexikon der bildenden Kiinstler von den Antike bis zur Gegenwart, t. XXXV, Leipzig 1907-1950, s. 352),
za nim L.R. Schidlof (idem, La miniaturę..., t. II, s. 893). Słownik H. Blattela rozróżnia dwóch miniaturzy-
stów o tym nazwisku: Johanna Matthiasa Weixlbauma (1752-1840) i Michaela Weixlbauma (1790-1824)
(H. Blattel, International dictionary miniaturę painters, porcelain, silhouettists, Miinchen 1992, s. 1288).
49 Por. Miniaturen des Rokoko aus der Sammlung Tansey. [kat. wystawy], Bomann-Museum Celle,
September 2008 - Dezember 2012, Monachium 2008, s. 70, il. 11.
79
Polskie malarstwo miniaturowe w kolekcji Kazimierza Iwanickiego nie posiada bo-
gatej reprezentacji, ale znaleźli się tutaj przedstawiciele trzech najważniejszych ośrod-
ków: Warszawy, Krakowa i Lwowa, działający w różnym czasie. Ich prace pod wzglę-
dem malarskim prezentują poziom średni, na większą uwagę zasługują tylko portrety
kobiece krakowskiego artysty Jana Nepomucena Głowackiego, w których widoczny
jest wyraźny wpływ szkoły wiedeńskiej (ił. 15). Ze względu na omówiony wcześniej
portret Katarzyny z Jaworskich Starzeńskiej warto w tym miejscu przypomnieć, że
Iwanicki miał w swej kolekcji również wizerunek jej męża z córką Gabrielą (il. 16).
Sygnowany przez Weixlbauma48, nie dorównuje poziomem artystycznym portretowi
Katarzyny, poślubionej przez galicyjskiego ziemianina w 1799 roku. Jej liczne przy-
gody miłosne zaowocowały narodzinami dzieci pozamałżeńskich, którym Starzeński
zezwalał na noszenie swojego nazwiska. Po kolejnym romansie i uzyskaniu formalnej
separacji z mężem w roku 1810 Katarzyna wróciła do swego ojca Michała Gabriela Ja-
worskiego (hrabiego austriackiego i szambelana króla Stanisława Augusta) i w tym sa-
mym roku urodziła córkę Gabrielę, przedstawioną na miniaturze. Dziewczynka może
mieć ok. 10 lat, tak więc wizerunek powstał zapewne ok. 1820 roku, na co wskazuje
również strój portretowanych.
Z epoki Stanisława Augusta, kiedy sztuka ta przeżywała w Polsce najświetniejszy
rozwój, pochodzą zaledwie dwie miniatury. Jedna z nich to bardzo wczesna praca
najwybitniejszego miniaturzysty tego czasu, Wincentego Lesseura, przedstawiająca
Augusta III, będąca powtórzeniem portretu Adama Manyokiego z 1734 roku, roz-
powszechnionego przez powstały dwa lata później sztych Lorenzo Zucchiego (il. 17).
Druga, zatytułowana Wenus rozbrajająca Amora, pędzla Charlesa Bechona, osiadłego
w Warszawie Francuza, nie jest również oryginalną kompozycją, tylko swobodnym
przetworzeniem obrazu olejnego Franęois Bouchera z ok. 1751 roku, znajdującego się
obecnie w kolekcji Stewarta Resnicka w Los Angeles49 (il. 18).
Pomimo wysokich cen i własnych ograniczeń finansowych Iwanicki tworzył swą
kolekcję głównie w Wiedniu. Pojedyncze miniatury mógł też nabywać w Belgii, Wło-
szech czy w Niemczech, „znajomość” tych krajów deklaruje bowiem w dokumentacji
48 W kolekcji Iwanickiego portret był przypisany Michałowi Weixlbaumowi, który według Jana Bo-
łoza Antoniewicza: „ur. w Wiedniu około 1780 zm. w Brodach 1842”, był uczniem H. Fiigera w Akade-
mii Wiedeńskiej, pracował najpierw w cesarskiej fabryce porcelany, a w 1812 roku przybył do Lwowa,
„gdzie się zupełnie oddał malowaniu miniatur, drobnych portretów i na porcelanie” (J. Bołoz Antonie-
wicz, Katalog wystawy sztuki polskiej od roku 1764-1886, Lwów 1894, s. 109). W opracowaniach polskich
miniatury sygnowane Weixlbaum atrybuowane są właśnie jemu. Na błędne użycie w literaturze imienia
Michael (Michał) zamiast Johann wskazuje słownik Thiemego-Beckera (U. Thieme, F. Becker, Allgemeines
Lexikon der bildenden Kiinstler von den Antike bis zur Gegenwart, t. XXXV, Leipzig 1907-1950, s. 352),
za nim L.R. Schidlof (idem, La miniaturę..., t. II, s. 893). Słownik H. Blattela rozróżnia dwóch miniaturzy-
stów o tym nazwisku: Johanna Matthiasa Weixlbauma (1752-1840) i Michaela Weixlbauma (1790-1824)
(H. Blattel, International dictionary miniaturę painters, porcelain, silhouettists, Miinchen 1992, s. 1288).
49 Por. Miniaturen des Rokoko aus der Sammlung Tansey. [kat. wystawy], Bomann-Museum Celle,
September 2008 - Dezember 2012, Monachium 2008, s. 70, il. 11.