DOI Heft:
Artykuły / Articles
DOI Artikel:Żarnowiecka, Jagoda: Seria Katedra Lucjana Mianowskiego w kontekście historyczno-artystycznym - analiza i interpretacja
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47327#0110
108
Jagoda Żarnowiecka
roku dwie prace10 oraz wspomniał po latach, że seria powstała na fali popularności
malarstwa materii11.
Znikomość źródeł pisanych, w tym lakoniczne wypowiedzi Mianowskiego oraz
skąpe informacje uzyskane w wywiadach przeprowadzonych z kolegami artysty, spra-
wiły, iż zasadniczą podstawą dla przeprowadzonych badań stało się samo dzieło, czyli
odbitki graficzne i wykorzystane do ich powstania matryce12. Ich szczegółowa analiza
technologiczna pozwoliła w dużej mierze odtworzyć autorską złożoną technikę pracy,
w której proces twórczy dotyczył każdego etapu powstawania dzieła, łącznie z druko-
waniem odbitek.
Ponadto w artykule zostanie podjęta próba osadzenia serii w kontekście graficz-
nych tendencji artystycznych omawianego okresu, które, jak dotąd, w ograniczony
sposób zostały rozpoznane w badaniach13. W ostatnim fragmencie pracy zostanie
dokonana interpretacja motywu katedry.
Budowa serii Katedra
Seria obejmuje zbiór obrazów graficznych - Katedr - opatrzonych numerami porządko-
wymi; ponadto, użyte do ich powstania matryce posłużyły do stworzenia nakładów, w ob-
rębie których odbitki różnią się od siebie pod względem kolorystycznym bądź - w nielicz-
nych wypadkach - strukturalnym.
Serię otwiera Katedra wykonana w latach 1959-1960, figurująca pod tytułem Notre
Damę. Kolejne Katedry ustawione są w ciągu numerycznym: od Katedry II do Kate-
dry XIV (z wyłączeniem VI). Następnie pojawia się przerwa w numeracji, gdyż kolejną
- i ostatnią numerowaną Katedrą - jest Katedra XX z roku 1962. Równolegle powsta-
ły odbitki graficzne nieobjęte numeracją {Katedra z czterema postaciami, 1962-1963;
Katedra z konikiem14, 1962—1963), które wraz z odbitką nietytułowaną oraz opatrzoną
10 Op. cit.
11 R. Brzezińska, Pokonywać opór materii, „Słowo Powszechne” 1992, nr 31. [Archiwum Lucjana
Mianowskiego w MNK]
12 Przechowywana w Archiwum Muzeum Narodowego w Krakowie spuścizna Lucjana Mianowskie-
go obejmuje zaledwie kilka niedatowanych zapisków artysty. Nie stanowią one jednak znaczącego źródła
informacji.
13 Podstawowym opracowaniem w tym zakresie jest książka autorstwa Tomasza Gryglewicza. O gra-
fice polskiej z łat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku pisali jeszcze w latach siedemdziesiątych:
Danuta Wróblewska, Irena Jakimowicz i Mieczysław Porębski. Z tegoż dziesięciolecia pochodzą również
materiały ze zorganizowanej w Krakowie sesji „Rola i miejsce grafiki współczesnej”. Zob. T. Gryglewicz,
Kraków i artyści: teksty o malarzach i grafikach środowiska krakowskiego drugiej połowy wieku XX, Kraków
2005, s. 87-108, Ars Vetus et Nova, t. 19; I. Jakimowicz, Współczesna grafika polska, Warszawa 1975;
D. Wróblewska, Polska grafika współczesna, Warszawa 1977; M. Porębski, Ikonosfera, Warszawa 1972,
s. 196-205; Grafika wczoraj i dziś, red. T. Hrankowska, Warszawa 1974.
14 Występująca również w wersji Pejzaż z konikiem oraz Wykopalisko z konikiem. K. Podniesińska,
Kalendarium życia artysty..., s. 134.
Jagoda Żarnowiecka
roku dwie prace10 oraz wspomniał po latach, że seria powstała na fali popularności
malarstwa materii11.
Znikomość źródeł pisanych, w tym lakoniczne wypowiedzi Mianowskiego oraz
skąpe informacje uzyskane w wywiadach przeprowadzonych z kolegami artysty, spra-
wiły, iż zasadniczą podstawą dla przeprowadzonych badań stało się samo dzieło, czyli
odbitki graficzne i wykorzystane do ich powstania matryce12. Ich szczegółowa analiza
technologiczna pozwoliła w dużej mierze odtworzyć autorską złożoną technikę pracy,
w której proces twórczy dotyczył każdego etapu powstawania dzieła, łącznie z druko-
waniem odbitek.
Ponadto w artykule zostanie podjęta próba osadzenia serii w kontekście graficz-
nych tendencji artystycznych omawianego okresu, które, jak dotąd, w ograniczony
sposób zostały rozpoznane w badaniach13. W ostatnim fragmencie pracy zostanie
dokonana interpretacja motywu katedry.
Budowa serii Katedra
Seria obejmuje zbiór obrazów graficznych - Katedr - opatrzonych numerami porządko-
wymi; ponadto, użyte do ich powstania matryce posłużyły do stworzenia nakładów, w ob-
rębie których odbitki różnią się od siebie pod względem kolorystycznym bądź - w nielicz-
nych wypadkach - strukturalnym.
Serię otwiera Katedra wykonana w latach 1959-1960, figurująca pod tytułem Notre
Damę. Kolejne Katedry ustawione są w ciągu numerycznym: od Katedry II do Kate-
dry XIV (z wyłączeniem VI). Następnie pojawia się przerwa w numeracji, gdyż kolejną
- i ostatnią numerowaną Katedrą - jest Katedra XX z roku 1962. Równolegle powsta-
ły odbitki graficzne nieobjęte numeracją {Katedra z czterema postaciami, 1962-1963;
Katedra z konikiem14, 1962—1963), które wraz z odbitką nietytułowaną oraz opatrzoną
10 Op. cit.
11 R. Brzezińska, Pokonywać opór materii, „Słowo Powszechne” 1992, nr 31. [Archiwum Lucjana
Mianowskiego w MNK]
12 Przechowywana w Archiwum Muzeum Narodowego w Krakowie spuścizna Lucjana Mianowskie-
go obejmuje zaledwie kilka niedatowanych zapisków artysty. Nie stanowią one jednak znaczącego źródła
informacji.
13 Podstawowym opracowaniem w tym zakresie jest książka autorstwa Tomasza Gryglewicza. O gra-
fice polskiej z łat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku pisali jeszcze w latach siedemdziesiątych:
Danuta Wróblewska, Irena Jakimowicz i Mieczysław Porębski. Z tegoż dziesięciolecia pochodzą również
materiały ze zorganizowanej w Krakowie sesji „Rola i miejsce grafiki współczesnej”. Zob. T. Gryglewicz,
Kraków i artyści: teksty o malarzach i grafikach środowiska krakowskiego drugiej połowy wieku XX, Kraków
2005, s. 87-108, Ars Vetus et Nova, t. 19; I. Jakimowicz, Współczesna grafika polska, Warszawa 1975;
D. Wróblewska, Polska grafika współczesna, Warszawa 1977; M. Porębski, Ikonosfera, Warszawa 1972,
s. 196-205; Grafika wczoraj i dziś, red. T. Hrankowska, Warszawa 1974.
14 Występująca również w wersji Pejzaż z konikiem oraz Wykopalisko z konikiem. K. Podniesińska,
Kalendarium życia artysty..., s. 134.