Museum Narodowe w Krakowie [Hrsg.]: Rozprawy Muzeum Narodowego w Krakowie (N.S. 8.2015)

Doc. dr Helena Blum (1904-1984)

353

Doc. dr Helena Anna Maria Blum, znana w Krakowie jako „Liii”, przyszła na świat
w 1904 roku w Wiedniu, w rodzinie inżyniera Fryderyka Pawła Karola Bluma, wy-
sokiej rangi radcy budownictwa w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (w dziale
Galicji) i Klaudii Anny Jadwigi Zapłatyńskiej. W 1912 roku przeniosła się wraz z ro-
dzicami do Lwowa, gdzie mieszkała do 1944 roku. We Lwowie uczęszczała do szkoły
podstawowej i średniej. Po ukończeniu tej ostatniej w 1922 roku rozpoczęła studia
na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu im. Jana Kazimierza, ze specjalnością
historia sztuki i archeologia. Uczęszczała wówczas na zajęcia Mieczysława Tretera,
Kazimierza Twardowskiego, Edwarda Porębowicza, Mieczysława Gębarowicza, Leona
Kozłowskiego i Władysława Podlachy. W 1932 roku na podstawie pracy Kierunki
o typie konstrukcyjnym w nowoczesnej sztuce polskiej, napisanej pod kierunkiem prof.
Władysława Podlachy, uzyskała na Uniwersytecie Lwowskim pierwszy w Polsce dok-
torat ze sztuki nowoczesnej. Jako historyk sztuki została ukształtowana przez wie-
deńsko-lwowską szkołę kładącą nacisk na metodologię i dyscyplinę badawczą oraz
bezstronność uczonego.
Już w czasie studiów, od 1923 roku, pracowała w Muzeum im. Lubomirskich we Lwo-
wie, które było częścią Narodowego Zakładu im. Ossolińskich. W latach 1937-1938,
dzięki rocznemu stypendium rządu francuskiego i stypendium Funduszu Kultury Na-
rodowej w Warszawie (trzy miesiące), wyjechała na dalsze studia do Francji. Na ten
wyjazd uzyskała także wsparcie finansowe Ossolineum, uwarunkowane studiami
związanymi z muzealnictwem. Przebywając na stypendium, miała możliwość zapo-
znać się także z muzeami Drezna, Berlina, Brukseli, Londynu i Cambridge. W Paryżu
uczęszczała na Wyższy Kurs Muzeografii przy Ecole du Louvre - jego zwieńczeniem
była praca Urządzenie wystawy klasycznego malarstwa francuskiego z XVII i XVIII w.
Ta tematyka ostatecznie ukierunkowała jej życie zawodowe, które związała z muzeami.
W czasie pobytu we Francji spotkała wielu przebywających tam artystów, z którymi
utrzymywała kontakt w latach późniejszych. Tam też, towarzysząc Mieczysławowi
Treterowi, który wybierał prace artystów polskich na weneckie biennale sztuki, po-
znała Olgę Boznańską, a także przebywające w Paryżu Hannę Rudzką i Marię Jare-
mę, z którymi się zaprzyjaźniła. Dzięki Marii Jaremie poznała z kolei Saszę Blondela
i Juliana Przybosia. Paryskim znajomościom i fascynacjom artystycznym pozostała
wierna przez całe życie. Po powrocie ze stypendium nadal pracowała w Ossolineum
we Lwowie.
Do Krakowa przybyła w połowie 1944 roku w związku z tragicznymi wydarzenia-
mi rodzinnymi1 i od tego momentu zamieszkała w nim na stałe. W Krakowie związała
swoje życie zawodowe z krakowskim Muzeum Narodowym (od sierpnia 1944 roku),
instytucją, którą dobrze znała i ceniła jeszcze z czasów przedwojennych. Bardzo szyb-
ko zaaklimatyzowała się w nowym miejscu. Pomimo trudnych wojennych i powo-

1 Roman Blum, działacz Stronnictwa Narodowego, został aresztowany przez hitlerowców i osadzo-
ny w więzieniu Montelupich, a następnie przewieziony do obozu koncentracyjnego Gross-Rosen, gdzie
zginął.