DOI issue:
Sztuka starożytna
DOI article:Zdrojewska, Wanda: Mina attycka z Thurium
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19580#0057
Omawiany obiekt mieści się w zespole ciężarków attyckich określonych przez Pernice'a
jako grupa VII4. W 9 przypadkach na 22 odważniki tej grupy opatrzone są określeniem MNA,
co pozwala Pernice'owi uznać cały zespół o zbliżonym ciężarze (od 479,51 g do 423,65 g) za miny.
Legenda AEMO ma analogie wśród wielu attyckich ciężarków, na których występuje ЛЕМО-
SION A0ENAION lub forma skrócona АН, AHMO bądź AEMO5. Legenda ta widnieje
również na trzech obiektach ze wspomnianej УГ grupy Pernice'a6.
Na szczególną uwagę zasługuje stempel z głową Ateny odciśnięty w tułowiu delfina, nie
zauważony przez Froehnera. Interesujące, że taki wizerunek Ateny nie znajduje analogii na
terenie Aten. Głowa bogini nakryta jest hełmem ozdobionym na czaszy postacią Skylli o tułowiu
przechodzącym w wijący się rybi ogon. Skylla ma prawą rękę uniesioną do góry. W partii hełmu
ochraniającej kark można zauważyć wyobrażenie gryfa. Zwraca również uwagę wysoki przy-
czółek hełmu Ateny oraz zakończenie grzebienia w formie długiej, odchylonej na zewnątrz
wypustki.
Analiza materiału numizmatycznego pozwoliła stwierdzić, iż wymieniony typ przedstawienia
występuje na monetach z Thurium (Lukania), kolonii założonej przez Ateny w 443 r.p.n.e.
w pobliżu starego Sybaris. Już wkrótce po zasiedleniu na monetach Thurium ukazuje się wizeru-
nek monetarny Aten — głowa Pallas Ateny w wieńcu oliwnym. Poczynając od ok. 412 r.p.n.e.
Thurium emitowało monety z głową Ateny nakrytą hełmem ozdobionym postacią Skylli i gryfem7.
Wnikliwa analiza porównawcza interesującego nas stempla z różnymi emisjami monet
Thurium dała możność ustalenia, że charakterystyczny wysoki przyczółek hełmu Ateny oraz
odchylone na zewnątrz zakończenie grzebienia występuje na obiektach z lat ok. 400 r.p.n.e.
Chodzi tu o podwójne statery ze zbiorów Fitzwilliam Muséum, na których znajdujemy również
na podstawie proweniencji, a przede wszystkim z uwagi na występowanie na nich stempli, które posiadają bliskie
analogie na monetach emitowanych przez Ateny. Por. m.in. R. S с h i 11 b а с h, Beitrag zur griechischen Gewichts-
kunde. [w:] Berliner Winckelmanns-Program. Berlin 1877, s. 9—40 i s. 178; F. H u 11 s с h, Griechische und
rômische Metrologie, wyd 2, Berolino 1882, s. 457 i nn. ; M. C. S o u t z o, Étalons pondéraux primitifs des anciens
peuples. Revista pendru Istorie Archeologie si Filologie, III, 1885, s. 418; E. P e r n i с e, Griechische Gewichte.
Berlin 1894, s. 14—16; E. M ich on, Pondus, [w:] DA, s. 551, il. 5726. Z nowszych publikacji Wymienić
można przykładowo pracę C. M o i s i 1, Ponduri inédite sau putin cunoscute din Histria, Callatia si Tomi. Studii
si cercetari de numismatica, I, 1957, s. 251, il. П.
4 P e r n i с e, jw., s. 39—40 i s. 117—122, nr kat. 243—264.
5 Por. Per ni ce, jw., s. 72 oraz s. 81 i nn.
6 Pern i ce, jw., s. 117, 118, 120.
7 Por. P. R. Frankę, M. Hirmer, Die griechische Miinze. Munchen [b.r.l, s. 73—74, tabl. 87 —
distater ze zbiorów Staatliches Munzkabinett w Berlinie, datowany na ok. 415/410 r. p.n.e. Por. też Ch. S e 11 -
m a n, Greek Coins. A History of Metallic Currency and Coinage down to the Fali od the Hellenistic Kingdoms.
London 1960, s. 115, tabl. XVIII, 7, 8. Przedstawienie to interpretowane jest jako być może wizerunek Ateny
Skyletria. Por. В. V. He a d, Historia Numorum, A Manuał of Greek Numismatics. Oxford 1911, s. 87.
53
jako grupa VII4. W 9 przypadkach na 22 odważniki tej grupy opatrzone są określeniem MNA,
co pozwala Pernice'owi uznać cały zespół o zbliżonym ciężarze (od 479,51 g do 423,65 g) za miny.
Legenda AEMO ma analogie wśród wielu attyckich ciężarków, na których występuje ЛЕМО-
SION A0ENAION lub forma skrócona АН, AHMO bądź AEMO5. Legenda ta widnieje
również na trzech obiektach ze wspomnianej УГ grupy Pernice'a6.
Na szczególną uwagę zasługuje stempel z głową Ateny odciśnięty w tułowiu delfina, nie
zauważony przez Froehnera. Interesujące, że taki wizerunek Ateny nie znajduje analogii na
terenie Aten. Głowa bogini nakryta jest hełmem ozdobionym na czaszy postacią Skylli o tułowiu
przechodzącym w wijący się rybi ogon. Skylla ma prawą rękę uniesioną do góry. W partii hełmu
ochraniającej kark można zauważyć wyobrażenie gryfa. Zwraca również uwagę wysoki przy-
czółek hełmu Ateny oraz zakończenie grzebienia w formie długiej, odchylonej na zewnątrz
wypustki.
Analiza materiału numizmatycznego pozwoliła stwierdzić, iż wymieniony typ przedstawienia
występuje na monetach z Thurium (Lukania), kolonii założonej przez Ateny w 443 r.p.n.e.
w pobliżu starego Sybaris. Już wkrótce po zasiedleniu na monetach Thurium ukazuje się wizeru-
nek monetarny Aten — głowa Pallas Ateny w wieńcu oliwnym. Poczynając od ok. 412 r.p.n.e.
Thurium emitowało monety z głową Ateny nakrytą hełmem ozdobionym postacią Skylli i gryfem7.
Wnikliwa analiza porównawcza interesującego nas stempla z różnymi emisjami monet
Thurium dała możność ustalenia, że charakterystyczny wysoki przyczółek hełmu Ateny oraz
odchylone na zewnątrz zakończenie grzebienia występuje na obiektach z lat ok. 400 r.p.n.e.
Chodzi tu o podwójne statery ze zbiorów Fitzwilliam Muséum, na których znajdujemy również
na podstawie proweniencji, a przede wszystkim z uwagi na występowanie na nich stempli, które posiadają bliskie
analogie na monetach emitowanych przez Ateny. Por. m.in. R. S с h i 11 b а с h, Beitrag zur griechischen Gewichts-
kunde. [w:] Berliner Winckelmanns-Program. Berlin 1877, s. 9—40 i s. 178; F. H u 11 s с h, Griechische und
rômische Metrologie, wyd 2, Berolino 1882, s. 457 i nn. ; M. C. S o u t z o, Étalons pondéraux primitifs des anciens
peuples. Revista pendru Istorie Archeologie si Filologie, III, 1885, s. 418; E. P e r n i с e, Griechische Gewichte.
Berlin 1894, s. 14—16; E. M ich on, Pondus, [w:] DA, s. 551, il. 5726. Z nowszych publikacji Wymienić
można przykładowo pracę C. M o i s i 1, Ponduri inédite sau putin cunoscute din Histria, Callatia si Tomi. Studii
si cercetari de numismatica, I, 1957, s. 251, il. П.
4 P e r n i с e, jw., s. 39—40 i s. 117—122, nr kat. 243—264.
5 Por. Per ni ce, jw., s. 72 oraz s. 81 i nn.
6 Pern i ce, jw., s. 117, 118, 120.
7 Por. P. R. Frankę, M. Hirmer, Die griechische Miinze. Munchen [b.r.l, s. 73—74, tabl. 87 —
distater ze zbiorów Staatliches Munzkabinett w Berlinie, datowany na ok. 415/410 r. p.n.e. Por. też Ch. S e 11 -
m a n, Greek Coins. A History of Metallic Currency and Coinage down to the Fali od the Hellenistic Kingdoms.
London 1960, s. 115, tabl. XVIII, 7, 8. Przedstawienie to interpretowane jest jako być może wizerunek Ateny
Skyletria. Por. В. V. He a d, Historia Numorum, A Manuał of Greek Numismatics. Oxford 1911, s. 87.
53