DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Skalska-Miecik, Lija; Stankiewicz, Aleksander [Ill.]: Twórczość Aleksandra Stankiewicza
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19628#0213
Stankiewicza eksponowany był na warszawskiej Wystawie sztuk pięknych w roku 184114. „Gazeta
Warszawska" z dnia 11 lipca tego roku pisała z tej okazji: „Pana Stankiewicza dwa portrety
pokazują zdolności wiele do tego rodzaju malowania. Portret siedzącego mężczyzny niższy
co do wartości od portretu mężczyzny z orderową wstążką [podkreślenie
moje — L. S.-M.]; w tym ostatnim twarz bardzo dobrze zrobiona, koloryt przyjemny, zrozu-
miany, tło za jednostajne". „Kurier Warszawski" z dnia 5 lipca 1841 roku wymienił Stankie-
wicza wśród malarzy, którzy wystawili portrety „po największej części starannie i pracowicie
wykończone", stwierdzając ponadto, że „postęp tej części malarstwa jest bardzo znakomity".
Omawiany obraz musiał zadowolić również modela, skoro—jak zobaczymy niżej — Stankie-
wicz w następnych latach otrzymał zamówienie na dalsze wizerunki osób związanych z portre-
towanym bliskimi więzami rodzinnymi.
Data 1841 umieszczona została na odwrocie obrazu Stankiewicza Napoleon i Franciszek II
po bitwie pod Austerlitz (il. 2)15. Jednak ta naiwna słaba kompozycja zdradzająca ewidentne
nieudolności techniczne autora jest, jak się wydaje, dziełem wcześniejszym od omówionego wyżej
portretu, odznaczającego się znacznie większą dozą profesjonalizmu. Mamy tu chyba do czy-
nienia z jednym z pierwszych obrazów artysty. Mimo swych nikłych walorów malarskich płótno
to znalazło nabywcę (znaki i napisy na odwrocie świadczą, że obraz pochodzi z tej samej dzie-
więtnastowiecznej kolekcji co Wenus z amorkiem). Obraz Napoleon i Franciszek II po bitwie
pod Austerlitz stanowi swobodne powtórzenie ryciny z epoki16, którą młody artysta „oczyścił"
z pewnych szczegółów, upraszczając kompozycję i zmieniając niektóre jej elementy.
W rok po namalowaniu Portretu rosyjskiego urzędnika wojskowego stworzył artysta Portret
młodej kobiety (il. 3)17, według wszelkiego prawdopodobieństwa jego małżonki. Świadczą o tym
jednakowe wymiary obu wizerunków, ich wspólna proweniencja, zaaranżowanie postaci jako
pendant oraz identyczne obrączki na rękach. Zły stan zachowania Portretu młodej kobiety utrudnia
właściwą ocenę jego walorów malarskich. Niemniej stwierdzić można z pewnością, że stanowi
on niewątpliwy krok naprzód w rozwoju Stankiewicza jako portrecisty. Mimo, że i tu znać rękę
początkującego artysty, mimo konwencjonalności maniery malarskiej i ogólnego ujęcia portretu
zwraca on uwagę większą swobodą układu postaci, harmonijnym kolorytem oraz swoistym
liryzmem. W wizerunku tej skromnie ubranej kobiety (jej prostą ciemnozieloną suknię zdobi
14 S. Kozakiewicz, Warszawskie Wystawy Sztuk Pięknych w latach 1819—1845. Wrocław 1952,
s. 248, 396, il. XLIX
15 Ol. pł., 70x 57,5, napis na odwrocie czarną farbą: M nr 8\Stankiewicz, niżej ołówkiem : 1841, Muzeum
Narodowe w Warszawie, nr inw. 130352.
16 Reprodukowana w: O. A u b r y, Napoleon. Flamarion, 1961, s. 121. Za wskazanie mi pierwowzoru
obrazu Stankiewicza wyrażam serdeczne podziękowanie drowi Jerzemu Teodorczykowi.
17 Ol. pł., 73x62, sygn.: A Stankiewicz}pinxit 1841, Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. 23284, na-
byty w r. 1920 od Siedleckiego.
14 Rocznik Muz. Nar. t. XXV, 1981
209
Warszawska" z dnia 11 lipca tego roku pisała z tej okazji: „Pana Stankiewicza dwa portrety
pokazują zdolności wiele do tego rodzaju malowania. Portret siedzącego mężczyzny niższy
co do wartości od portretu mężczyzny z orderową wstążką [podkreślenie
moje — L. S.-M.]; w tym ostatnim twarz bardzo dobrze zrobiona, koloryt przyjemny, zrozu-
miany, tło za jednostajne". „Kurier Warszawski" z dnia 5 lipca 1841 roku wymienił Stankie-
wicza wśród malarzy, którzy wystawili portrety „po największej części starannie i pracowicie
wykończone", stwierdzając ponadto, że „postęp tej części malarstwa jest bardzo znakomity".
Omawiany obraz musiał zadowolić również modela, skoro—jak zobaczymy niżej — Stankie-
wicz w następnych latach otrzymał zamówienie na dalsze wizerunki osób związanych z portre-
towanym bliskimi więzami rodzinnymi.
Data 1841 umieszczona została na odwrocie obrazu Stankiewicza Napoleon i Franciszek II
po bitwie pod Austerlitz (il. 2)15. Jednak ta naiwna słaba kompozycja zdradzająca ewidentne
nieudolności techniczne autora jest, jak się wydaje, dziełem wcześniejszym od omówionego wyżej
portretu, odznaczającego się znacznie większą dozą profesjonalizmu. Mamy tu chyba do czy-
nienia z jednym z pierwszych obrazów artysty. Mimo swych nikłych walorów malarskich płótno
to znalazło nabywcę (znaki i napisy na odwrocie świadczą, że obraz pochodzi z tej samej dzie-
więtnastowiecznej kolekcji co Wenus z amorkiem). Obraz Napoleon i Franciszek II po bitwie
pod Austerlitz stanowi swobodne powtórzenie ryciny z epoki16, którą młody artysta „oczyścił"
z pewnych szczegółów, upraszczając kompozycję i zmieniając niektóre jej elementy.
W rok po namalowaniu Portretu rosyjskiego urzędnika wojskowego stworzył artysta Portret
młodej kobiety (il. 3)17, według wszelkiego prawdopodobieństwa jego małżonki. Świadczą o tym
jednakowe wymiary obu wizerunków, ich wspólna proweniencja, zaaranżowanie postaci jako
pendant oraz identyczne obrączki na rękach. Zły stan zachowania Portretu młodej kobiety utrudnia
właściwą ocenę jego walorów malarskich. Niemniej stwierdzić można z pewnością, że stanowi
on niewątpliwy krok naprzód w rozwoju Stankiewicza jako portrecisty. Mimo, że i tu znać rękę
początkującego artysty, mimo konwencjonalności maniery malarskiej i ogólnego ujęcia portretu
zwraca on uwagę większą swobodą układu postaci, harmonijnym kolorytem oraz swoistym
liryzmem. W wizerunku tej skromnie ubranej kobiety (jej prostą ciemnozieloną suknię zdobi
14 S. Kozakiewicz, Warszawskie Wystawy Sztuk Pięknych w latach 1819—1845. Wrocław 1952,
s. 248, 396, il. XLIX
15 Ol. pł., 70x 57,5, napis na odwrocie czarną farbą: M nr 8\Stankiewicz, niżej ołówkiem : 1841, Muzeum
Narodowe w Warszawie, nr inw. 130352.
16 Reprodukowana w: O. A u b r y, Napoleon. Flamarion, 1961, s. 121. Za wskazanie mi pierwowzoru
obrazu Stankiewicza wyrażam serdeczne podziękowanie drowi Jerzemu Teodorczykowi.
17 Ol. pł., 73x62, sygn.: A Stankiewicz}pinxit 1841, Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. 23284, na-
byty w r. 1920 od Siedleckiego.
14 Rocznik Muz. Nar. t. XXV, 1981
209