DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Jaroszewski, Tadeusz Stefan: Materiały do dziejów pałacu Potockich w Tulczynie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19629#0313
Tadeusz Stefan Jaroszewski
MATERIAŁY DO DZIEJÓW PAŁACU POTOCKICH W TULCZYNIE
P
JL ałac Potockich w Tulczynie bardzo długo pozostawał niezauważony przez historyków sztuki.
Dopiero pojawienie się jego widoku na wielkiej wystawie Oświecenia, zorganizowanej przez
Muzeum Narodowe w Warszawie w roku 1951, zwróciło uwagę badaczy na ten obiekt niezwykle
ważny dla dziejów klasycyzmu środkowo-europejskiego. Widok ten przedstawia siedzibę tul-
czyńską od podjazdu, ma wymiary 27,3x40,2 cm i namalowany został w roku 1835 przez
Józefa Richtera sepią i akwarelą na szkicu ołówkowym (il. 1). W posiadaniu Muzeum znalazł
się w roku 1946, zakupiony od Tadeusza Wierzejskiego1. Sepia Richtera stała się dla autora
niniejszego artykułu punktem wyjścia do badań nad pałacem w Tulczynie, trwających bez mała
lat trzydzieści.
Z biegiem czasu ujawniono jeszcze dwa widoki pałacu w Tulczynie, namalowane przez
Napoleona Ordę na początku lat siedemdziesiątych XIX w. (il. 2—3). Są to akwarele na szkicu
ołówkowym, znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie2. Jedną z nich, przedsta-
wiającą pałac tulczyński od frontu, piszący te słowa opublikował w roku 19683, drugą, wyobra-
żającą ten sam pałac od ogrodu, ujawnił dopiero katalog rysunków Napoleona Ordy, wydany
przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków w roku 19754. Pałac w Tulczynie stoi do dziś, prze-
trwawszy szczęśliwie dwie ostatnie wojny. Fotografię elewacji frontowej tej budowli zamieścił
1 Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. Rys. Pol. 1716. Sepia ta znalazła się później na wystawie „Widoki
architektoniczne w malarstwie polskim 1780—1880" zorganizowanej w Muzeum Narodowym w Warszawie w roku
1964. Por. katalog tej wystawy, s. 104—105, nr 354.
2 Muzeum Narodowe w Krakowie, III-r.a. 3042 Widok pałacu od strony podjazdu. Na odwrocie tej akwareli
znajduje się widok od strony ogrodu.
3 T. S. Jaroszewski, Ze studiów nad problematyką recepcji Palladia w Polsce w drugiej polowie
XVIII wieku. [w:]. Klasycyzm, studia nad sztuką polską XVIII i XIX wieku, materiały Sesji Stowarzyszenia Histo-
ryków Sztuki, Poznań, październik 1965, Wrocław—Warszawa—Kraków 1968, s. 180, ił. 37.
4 Z. Kucielska, Z. Tobiaszowa, Katalog rysunków architektonicznych ze zbiorów Muzeum
Narodowego w Krakowie, t. 1, Rysunki Napoleona Ordy. Warszawa 1975, s. 191, nr 758,
309
MATERIAŁY DO DZIEJÓW PAŁACU POTOCKICH W TULCZYNIE
P
JL ałac Potockich w Tulczynie bardzo długo pozostawał niezauważony przez historyków sztuki.
Dopiero pojawienie się jego widoku na wielkiej wystawie Oświecenia, zorganizowanej przez
Muzeum Narodowe w Warszawie w roku 1951, zwróciło uwagę badaczy na ten obiekt niezwykle
ważny dla dziejów klasycyzmu środkowo-europejskiego. Widok ten przedstawia siedzibę tul-
czyńską od podjazdu, ma wymiary 27,3x40,2 cm i namalowany został w roku 1835 przez
Józefa Richtera sepią i akwarelą na szkicu ołówkowym (il. 1). W posiadaniu Muzeum znalazł
się w roku 1946, zakupiony od Tadeusza Wierzejskiego1. Sepia Richtera stała się dla autora
niniejszego artykułu punktem wyjścia do badań nad pałacem w Tulczynie, trwających bez mała
lat trzydzieści.
Z biegiem czasu ujawniono jeszcze dwa widoki pałacu w Tulczynie, namalowane przez
Napoleona Ordę na początku lat siedemdziesiątych XIX w. (il. 2—3). Są to akwarele na szkicu
ołówkowym, znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie2. Jedną z nich, przedsta-
wiającą pałac tulczyński od frontu, piszący te słowa opublikował w roku 19683, drugą, wyobra-
żającą ten sam pałac od ogrodu, ujawnił dopiero katalog rysunków Napoleona Ordy, wydany
przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków w roku 19754. Pałac w Tulczynie stoi do dziś, prze-
trwawszy szczęśliwie dwie ostatnie wojny. Fotografię elewacji frontowej tej budowli zamieścił
1 Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. Rys. Pol. 1716. Sepia ta znalazła się później na wystawie „Widoki
architektoniczne w malarstwie polskim 1780—1880" zorganizowanej w Muzeum Narodowym w Warszawie w roku
1964. Por. katalog tej wystawy, s. 104—105, nr 354.
2 Muzeum Narodowe w Krakowie, III-r.a. 3042 Widok pałacu od strony podjazdu. Na odwrocie tej akwareli
znajduje się widok od strony ogrodu.
3 T. S. Jaroszewski, Ze studiów nad problematyką recepcji Palladia w Polsce w drugiej polowie
XVIII wieku. [w:]. Klasycyzm, studia nad sztuką polską XVIII i XIX wieku, materiały Sesji Stowarzyszenia Histo-
ryków Sztuki, Poznań, październik 1965, Wrocław—Warszawa—Kraków 1968, s. 180, ił. 37.
4 Z. Kucielska, Z. Tobiaszowa, Katalog rysunków architektonicznych ze zbiorów Muzeum
Narodowego w Krakowie, t. 1, Rysunki Napoleona Ordy. Warszawa 1975, s. 191, nr 758,
309