DOI Heft:
Starożytność
DOI Artikel:Zdrojewska, Wanda: Attyckie odważniki z delfinem i półksiężycem
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19641#0058
PRZYPISY
1 M. Lang, Weights and Measures. [w:] The Athenian Agora X. Princeton 1964, s. 6 i nast.
2 Omówienie zmian w systemie wagowym por. W. Zdrojewska, Attyckie odważniki z amforą. Rocznik
MNW XXX, 1986, s. 8, 9.
Przypomnijmy w skrócie, że norma wprowadzona przez Solona (standard 105 — mina wagowa równa 105
drachmom monetarnym) została na krótko obniżona w końcu VI w. p.n.e. lub na początku V w. p.n.e. (standard
92). W ostatnich latach V w. p.n.e. miała miejsce podwyżka poprzez standardy 112 i 126 do standardu 138, lecz
już w 403 r. p.n.e. dekretem Teisamenosa przywrócono normę sołońską. Oficjalna podwyżka do miny ze 138,
a następnie 150 drachm monetarnych nastąpiła w 2 połowie IV w. p.n.e. Jednocześnie jednak posługiwano się
odważnikami niższych standardów. W końcu II w. p.n.e. został ustalony standard 150, a wkrótce po nim standard
175. Były to ostateczne zmiany w systemie, po których nie powrócono do normatywu solońskiego.
3 Lang, jw., s. 20-22.
4 Na ten temat por. W. Zdrojewska, Geneza i rozwój attyckich mierników wagi. Studium archeologi-
czne (praca doktorska złożona na Uniwersytecie Warszawskim). Warszawa 1982, s. 34, 48 (maszynopis).
5 Por. Lang, jw., s. 7.
6 Lang, jw., s. 7.
7 E. P e r n i c e, Griechische Gewichte. Berlin 1894, s. 80, nr 1, il. 1.
8 А. В о с к h, Corpus Inscriptionum Graecarum IV. Berolini 1828, s. XVIII; R. S c h i 11 b a c h, De
ponderibus aliquod antiquis, graecis et romanis. AI 1865, s. 171, 172, nr 32, tav. d’agg. M 1 ; C. Friederichs,
Berlins antike Bildwerke II, Gerathe und Bronzen im Alten Muséum. Düsseldorf 1871, s. 202, nr 908; Per-
n i c e, jw., s. 55 i 165, nr 600.
9 Por. Lang, jw., s. 27, LW 16, tabl. 4.
10 Por. Lang, jw., s. 27, LW 10, tabl. 3.
11 Por. T. L. S h e e r, The Campaign of 1934. Hesperia IV, 3, 1935, s. 347, 348, il. 6; Lang, jw., s. 27,
LW 8, tabl. 3.
12 Por. Lang, jw., s. 27, LW 9, tabl. 3.
13 P e r n i c e, jw., s. 167, nr 612.
14 P e r n i c e, jw., s. 118, nr 246; tamże wcześniejsze publikacje.
15 P e r n i c e, jw., s. 119, nr 253.
16 P e r n i c e, jw., s. 164, 165, nr 598; tamże wcześniejsze publikacje.
17 A. Murray, Greek Weights in the British Muséum. NChr VIII, 1868, s. 69, nr 122; P e r n i c e, jw.,
s. 165, nr 599.
18 Obok legend wagowych na attyckich odważnikach spotykane są często legendy uważane przez niektórych
autorów za rodzaj urzędowej gwarancji. Występują one w formach skróconych ДЕМО bądź ДНМО lub też roz-
winiętych AEMOSION albo AEMOSION AOENAION. Por. m.in. Lang, jw., s. 6. Legendy na ciężarkach
z astragalem, tarczą i żółwiem por. Zdrojewska, Geneza i rozwój attyckich mierników wagi, jw., s. 146
175, 184, oraz W. Zdrojewska, Attyckie odważniki z żółwiem. Rocznik MNW XXXI, 1987, s. 239-259.
19 Por. niżej, przyp. 87.
20 Na ten temat por. Zdrojewska, Attyckie odważniki z żółwiem, jw., s. 240.
21 Por. Lang, jw., s. 11.
22 Jak wykazała Lang(jw., s. 7-8), mina handlowa, tj. standardu 138, była używana już w VI w. p.n.e. i wyobra-
żano na niej głowę byka. Odważniki te szybko jednak wycofano z obiegu, jako że łatwo było je zastąpić dwoma
innymi (mina i pół miny normy solońskiej).
23 Taką hipotezę postawiłam analizując odważniki z głową byka. Wśród nich jest egzemplarz z Muzeum
54
1 M. Lang, Weights and Measures. [w:] The Athenian Agora X. Princeton 1964, s. 6 i nast.
2 Omówienie zmian w systemie wagowym por. W. Zdrojewska, Attyckie odważniki z amforą. Rocznik
MNW XXX, 1986, s. 8, 9.
Przypomnijmy w skrócie, że norma wprowadzona przez Solona (standard 105 — mina wagowa równa 105
drachmom monetarnym) została na krótko obniżona w końcu VI w. p.n.e. lub na początku V w. p.n.e. (standard
92). W ostatnich latach V w. p.n.e. miała miejsce podwyżka poprzez standardy 112 i 126 do standardu 138, lecz
już w 403 r. p.n.e. dekretem Teisamenosa przywrócono normę sołońską. Oficjalna podwyżka do miny ze 138,
a następnie 150 drachm monetarnych nastąpiła w 2 połowie IV w. p.n.e. Jednocześnie jednak posługiwano się
odważnikami niższych standardów. W końcu II w. p.n.e. został ustalony standard 150, a wkrótce po nim standard
175. Były to ostateczne zmiany w systemie, po których nie powrócono do normatywu solońskiego.
3 Lang, jw., s. 20-22.
4 Na ten temat por. W. Zdrojewska, Geneza i rozwój attyckich mierników wagi. Studium archeologi-
czne (praca doktorska złożona na Uniwersytecie Warszawskim). Warszawa 1982, s. 34, 48 (maszynopis).
5 Por. Lang, jw., s. 7.
6 Lang, jw., s. 7.
7 E. P e r n i c e, Griechische Gewichte. Berlin 1894, s. 80, nr 1, il. 1.
8 А. В о с к h, Corpus Inscriptionum Graecarum IV. Berolini 1828, s. XVIII; R. S c h i 11 b a c h, De
ponderibus aliquod antiquis, graecis et romanis. AI 1865, s. 171, 172, nr 32, tav. d’agg. M 1 ; C. Friederichs,
Berlins antike Bildwerke II, Gerathe und Bronzen im Alten Muséum. Düsseldorf 1871, s. 202, nr 908; Per-
n i c e, jw., s. 55 i 165, nr 600.
9 Por. Lang, jw., s. 27, LW 16, tabl. 4.
10 Por. Lang, jw., s. 27, LW 10, tabl. 3.
11 Por. T. L. S h e e r, The Campaign of 1934. Hesperia IV, 3, 1935, s. 347, 348, il. 6; Lang, jw., s. 27,
LW 8, tabl. 3.
12 Por. Lang, jw., s. 27, LW 9, tabl. 3.
13 P e r n i c e, jw., s. 167, nr 612.
14 P e r n i c e, jw., s. 118, nr 246; tamże wcześniejsze publikacje.
15 P e r n i c e, jw., s. 119, nr 253.
16 P e r n i c e, jw., s. 164, 165, nr 598; tamże wcześniejsze publikacje.
17 A. Murray, Greek Weights in the British Muséum. NChr VIII, 1868, s. 69, nr 122; P e r n i c e, jw.,
s. 165, nr 599.
18 Obok legend wagowych na attyckich odważnikach spotykane są często legendy uważane przez niektórych
autorów za rodzaj urzędowej gwarancji. Występują one w formach skróconych ДЕМО bądź ДНМО lub też roz-
winiętych AEMOSION albo AEMOSION AOENAION. Por. m.in. Lang, jw., s. 6. Legendy na ciężarkach
z astragalem, tarczą i żółwiem por. Zdrojewska, Geneza i rozwój attyckich mierników wagi, jw., s. 146
175, 184, oraz W. Zdrojewska, Attyckie odważniki z żółwiem. Rocznik MNW XXXI, 1987, s. 239-259.
19 Por. niżej, przyp. 87.
20 Na ten temat por. Zdrojewska, Attyckie odważniki z żółwiem, jw., s. 240.
21 Por. Lang, jw., s. 11.
22 Jak wykazała Lang(jw., s. 7-8), mina handlowa, tj. standardu 138, była używana już w VI w. p.n.e. i wyobra-
żano na niej głowę byka. Odważniki te szybko jednak wycofano z obiegu, jako że łatwo było je zastąpić dwoma
innymi (mina i pół miny normy solońskiej).
23 Taką hipotezę postawiłam analizując odważniki z głową byka. Wśród nich jest egzemplarz z Muzeum
54