Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (36.1992)

5. Kapitel z Atlantami, Durham Castle, ok. 1072 r.

analogii z kapitelem w St Rémy. Louis Gródecki wskazał na podobieństwo tematyki
kapitelu w St Rémy w Reims do przedstawienia na kapitelu z parami atlantów (il. 8) na
piaskowcowym kapitelu w kościele kolegiackim St Martin w Zyfflich (dawna diecezja
kolońska), wzniesionym ok. 1000 r. Określił on dźwigające tu postacie jako „temat karoliński
i antyczny"27. Kapitel, będący zapewne łupem z kościoła St Pantaleon w Kolonii, znajdujący
się obecnie w Bonn (Rheinisches Landesmuseum) eksponowany był na wystawie Rhein und
Maas, w 1972 r. w Kolonii28. Datę jego wykonania określa się na ok. 980 r. Na każdym
z czterech boków kapitelu znajdują się dwie figury atlasów w pozie wyrażającej ruch,
z przepaskami na biodrach, sięgającymi kolan, z supłem na pasku. Zasada kompozycji jest tu
podobna do kontrapostu: głowy zwrócone ku środkowi, jedno z kolan uniesione do góry,
podczas gdy noga, na której opiera się ciężar, wyciągnięta jest w dół. Styl figuralny
wyprowadzono tu ze stylu ivoires tzw. grupy Liutharda (z centrum w Fuldzie). Rudolf
Wesenberg29 i ostatnio M. F. Hearn30 poddali ten zabytek szczegółowej analizie. Hearn
stwierdza, że nawet gdyby zniszczenia dolnej części kapitelu nie były tak rozległe, trudno

94