DOI Artikel:
Jastrzębowska, Elżbieta: Olimp schrystianizowany: ikonografia dwóch obrazów w Zamku Królewskim w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19644#0382
o sprawy śmiertelników, ale nie przesądzał wyników i nie nagradzał nieśmiertelnością tak
łatwo bohaterów ziemskich za dokonane wybory. Herkules był tu wyjątkiem spośród wielu
jego synów i zasłużył na nieśmiertelność dopiero po dokonaniu bardzo licznych i bardzo
trudnych prac dla dobra ludzi.
„...»Jowisz ten sam nad wszystkimi
Króluje. Losy znajdą sobie drogę.«
Na toń stygijską brata, na jej brzegi,
Kipiące smołą i czarnym odmentem,
To, co powiedział, zaprzysiągł i skinął
Głową, od tego się skinienia Olimp
Zatrząsł ogromny. Był to kres obradom.
Podniósł się Jowisz ze złotego tronu,
Niebianie wokół ojca zgromadzeni
Odprowadzają go do wrót świetlicy"24.
PRZYPISY
1 P. Vergilus Maro, Eneida, ks. X, 1—5. Tłum. Z. Kubiak, Warszawa 1987, s. 304.
2 E. Jastrzębowska, Antyk w Zamku. Plafon Wielkiej Sali Asamblowej. Kronika Zamkowa 2/16, 1988,
s. 32—40; id., Antyk w Zamku Królewskim w Warszawie. Słownik antycznych postaci historycznych
i mitologicznych, symboli i alegorii, ornamentów i detali architektonicznych (w druku).
3 B. Steinborn, Obraz Herkulesa na rozdrożu w Zamku Królewskim w Warszawie. Rocznik Historii
Sztuki XVII, 1988, s. 161—67.
4 Epizod Herkulesa na rozdrożu w całym cyklu czynów herkulesowych był w antyku mało znany, w zasadzie
nie przedstawiany w sztuce starożytnej. Przytoczony po raz pierwszy przez Ksenofonta (nie w: Symposion jak to się
często podaje, lecz w: Memorabilia II, I, 21—34, wyd. W. Gilbert, Leipzig 1926, s. 40—44) stał się popularniejszy
dopiero w późniejszej wersji podanej przez Flawiusza Filostratusa Młodszego w jego Żywocie Apolloniusza
z Tyany, wydanym po 217 r. Żywot ten ukazał się w tłumaczeniu łacińskim Flawiana Wiriusza Nikomacha już
w IV w., ale dopiero wersja łacińska z XVI w. doprowadziła do ogromnej popularności tematu, i to również
w sztukach plastycznych. Obraz malarza śląskiego z Zamku Królewskiego jest bardzo wierną kopią rysunku
Friedricha Sustriusa rytowanego przez Johanna Sadlera z 1595 r., wykonanego z okazji objęcia regencji bawarskiej
przez Maksymiliana I w tymże roku i stąd Herkules ma rysy twarzy Maksymiliana. Istnieją wcześniejsze modele
tego samego tematu w malarstwie włoskiego cinquecenta. Por. Steinborn, op. cit., s. 161—63; E. Panofski,
Herkules am Scheidewege und andere antike Bildstoffe in der neueren Kunst. Studien der Bibliothek Warburg,
XVIII, Leipzig 1930, 117 i nast.
5 Nie jest znany bezpośredni wzór literacki czy ikonograficzny dla plafonu Bacciarellego, choć post factum
w 1781 r. dzieło to doczekało się poetyckiego opisu i interpretacji Kniaźnina („Na salę jadalną, w Zamku
Warszawskim", Dzieła Franciszka Dyonizego Kniaźnina, Lipsk 1837,1.1, s. 193—200); por. Jastrzębowska,
Kronika Zamkowa, op. cit., s. 32 i nast.
378
łatwo bohaterów ziemskich za dokonane wybory. Herkules był tu wyjątkiem spośród wielu
jego synów i zasłużył na nieśmiertelność dopiero po dokonaniu bardzo licznych i bardzo
trudnych prac dla dobra ludzi.
„...»Jowisz ten sam nad wszystkimi
Króluje. Losy znajdą sobie drogę.«
Na toń stygijską brata, na jej brzegi,
Kipiące smołą i czarnym odmentem,
To, co powiedział, zaprzysiągł i skinął
Głową, od tego się skinienia Olimp
Zatrząsł ogromny. Był to kres obradom.
Podniósł się Jowisz ze złotego tronu,
Niebianie wokół ojca zgromadzeni
Odprowadzają go do wrót świetlicy"24.
PRZYPISY
1 P. Vergilus Maro, Eneida, ks. X, 1—5. Tłum. Z. Kubiak, Warszawa 1987, s. 304.
2 E. Jastrzębowska, Antyk w Zamku. Plafon Wielkiej Sali Asamblowej. Kronika Zamkowa 2/16, 1988,
s. 32—40; id., Antyk w Zamku Królewskim w Warszawie. Słownik antycznych postaci historycznych
i mitologicznych, symboli i alegorii, ornamentów i detali architektonicznych (w druku).
3 B. Steinborn, Obraz Herkulesa na rozdrożu w Zamku Królewskim w Warszawie. Rocznik Historii
Sztuki XVII, 1988, s. 161—67.
4 Epizod Herkulesa na rozdrożu w całym cyklu czynów herkulesowych był w antyku mało znany, w zasadzie
nie przedstawiany w sztuce starożytnej. Przytoczony po raz pierwszy przez Ksenofonta (nie w: Symposion jak to się
często podaje, lecz w: Memorabilia II, I, 21—34, wyd. W. Gilbert, Leipzig 1926, s. 40—44) stał się popularniejszy
dopiero w późniejszej wersji podanej przez Flawiusza Filostratusa Młodszego w jego Żywocie Apolloniusza
z Tyany, wydanym po 217 r. Żywot ten ukazał się w tłumaczeniu łacińskim Flawiana Wiriusza Nikomacha już
w IV w., ale dopiero wersja łacińska z XVI w. doprowadziła do ogromnej popularności tematu, i to również
w sztukach plastycznych. Obraz malarza śląskiego z Zamku Królewskiego jest bardzo wierną kopią rysunku
Friedricha Sustriusa rytowanego przez Johanna Sadlera z 1595 r., wykonanego z okazji objęcia regencji bawarskiej
przez Maksymiliana I w tymże roku i stąd Herkules ma rysy twarzy Maksymiliana. Istnieją wcześniejsze modele
tego samego tematu w malarstwie włoskiego cinquecenta. Por. Steinborn, op. cit., s. 161—63; E. Panofski,
Herkules am Scheidewege und andere antike Bildstoffe in der neueren Kunst. Studien der Bibliothek Warburg,
XVIII, Leipzig 1930, 117 i nast.
5 Nie jest znany bezpośredni wzór literacki czy ikonograficzny dla plafonu Bacciarellego, choć post factum
w 1781 r. dzieło to doczekało się poetyckiego opisu i interpretacji Kniaźnina („Na salę jadalną, w Zamku
Warszawskim", Dzieła Franciszka Dyonizego Kniaźnina, Lipsk 1837,1.1, s. 193—200); por. Jastrzębowska,
Kronika Zamkowa, op. cit., s. 32 i nast.
378