DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.11058#0345
>09
^ LtU!0,Diot>yi!0,& i populo per centuriis Jiuifo ieAesiuiHe. Et h&Cquidc de
prima cau^d:<3:a fufKcianr. Accedamus ad aitehrm,qua drxunusiuifie iegu ferendaru.
pigc vero non ita ftmt :nteHigenda,quaii omnes leges his Comrtiis fatas ehedicamus.
Sunt enim afiae Curiatis,afire Centuriatis,afi^ Tributis perlata?,de quibus irngufis iuis
locis.Hicde Centuriatis tantum dicendum. Quas enim leges Centuriatis Comitiis fe-
rebantur,CeHturiat^e:Ecut illae,quse Curiatis , Curiae dicebantur. Fuerunt autem illa:
fere leges qua^ a MagiAratibus maioribus auAoritate Senatus,ac de re quapiam maio-
ris momenti'rogabantur,Centuriatis Comitiis latae.Quas quide proprie leges dici,te-
itis eAIuAinianus in InAitutionibus , vbi ius ciuile in iex fpecies diuidens , legem deR-
nitcEcid,quod populus Romanus Senatorio Magi Aratu interrogante (velati Ccniu-
B lc) conAitucret.Eas itaque Centuriatis Comitiis latas Anile, ne multis feriptorum tc-
Rimoniis (qu^e tamen in promptu funt) recitandis Em longior, vnico Liuij libro S.co-
tentus ero,qui fcribitaDidatoieP.Philone legem latam,vt earum legum,qtuuConib
tiis Centuriatis ferrentur,ante initum fu f&agium, patres auctores Rerentquod argu-
mento ede poteA,eas legcs,quaead diitindtionem plebifcitorum iic appellaretur , qua-
les erat, qua: a MagiAratibus maioribus Ferebatur,Comitiis Ceturians ferri fblitos.Sic
leges Valeri) Poplicola: latae de prouqcatione,Centuriatae Aierunt, vt cRapud Valcriu
Maximum libro 4.capite i.Et lex alia Valerij, & Horatij CoE. Cuius meminit Liuius
libros.ltem lex de reuocatione Ciceronis ab exilio, teRe ipio Cicerone in Oratione
poA reditum in Senatu,& libro i.cpiAolarum ad Aimiliares , cpiRola 1. ad Lentulum,
^ quibus quodiifdem Comitiis lata: iint,tcftimonium dicit Liuius libro ^.Neque exclu-
duntur hic leges ad populum a maioribus MagiAratibus lat^de bellis hoAibus indi-
cendis.Eas enim his quoque Comitiis latas,tcAis non obfcurus eft Liuius de bello Ma-
cedonico,& de bello cum Perfeo,& alibi,vt taceam de Dionyiio. Singulas autem haice
leges hic enumerare, non eft neceRc.
Tertia Comitiorum Centuriatorum caufa eRiudiciorum exercendorum: non qui-
dem omnium, fed vnius tantum , videlicet, Perduellionis. De quo licet alibi etiam di-
cendum Et,hic tamen pauca quaedam annotabimus.
CaiusfAde verborum EgmRcat.dicifQuos nos hoRcs appellamus, eos veteres ^er-
duelles appellabant:cum quo fentt Terentius Varro libro d.de lingua Latina.Hinc fa-
^ dum cA,vt reus perduellionis diccretur,qui fe quoquo modo in Rempublicam hoREi
eRe anime declaradctrquaii diceres reum hoRilitatis. FcRus aRarmat perduellem dici
eum,qui pertinaciter bellum rctineat.Sed prior fentontia melior eEe videtur. DiRin-
gui quidam volunt inter crimen perduellionis,& crimen maieRatis , ita vt crime ma*
ieEatis Et,duces hoitium pecunia liberare,aut priuatum hominem domi fure hoAium
duces feruareinco!umcs;PerdueHionis vero,ciuem Romanum contra ius libertatis in
crucem tollere,autfecuri percutere,aut in latumias coniiccre. Verum iddiicrimen no ^
\lqucadeb obfcruatur,fcd vtraquepro vnoplcrunquehabcntur.De quibus alibi plura
erunt dicenda.Illud hoc loco demonArandum,quod de perduellione Comitiis Centu^
g riatis indicatum Et.Id ver.b docet Valedus Maximus libro fexto cap.?.inquiens.M.P6-
piliumTrib.pleb.Tiberio Graccho & C.Claudio Ccnforibus,cum ob nimis Auere^ge.
Eam cenEiram maiorem partem duitatis exafperaEent, diem perducHiomisad popu-
lum dixiEe: quo in indicio prim^ clafKs permultae ccnturiaiClaudium aperte damna-
rmt,&c.Clarum hoc etiam eAex Liuio lib.^.dc iudicioM.Manli) Capitolini !oque^t€-
Et Cicero pro SeAio,& alibi docet, legibus duodecim Tabularum Emcitum eEe, ne de
capiteciuisniE Comitiis Ceturiatis rogaretur.Hinc Sigbnius libro 3.de iudiciis Rom,
cap^.aiHrmatpoA inAituta Tributa Comitia,de mulcta Tributis: de capite vero ciuis
Cencuriatis Comitiis atRum eEe, Et hsec de cauEs horum Comitiorum, Sequitur d^
Pcrlonis.
CAP. X.
jf^Rip LicE s hicperibnre conEderandre Rint ,a!ire videlicet,qUae ius habuerunt
i Comitia Centuriata conuocandi.ali^ quae AiRragiuminiis tulerunt: aliae quas
pister priores his Comkiis adeEe oportuit.Ius igitur horuni Comitiorum habendo-
rum fuit penes MagiAratus maiores tantum,& quidem penes ConAiles,Prgtorcs,Cen-
ares,Dilatores,interreges,Tribunos militum Confulari poteAate) & Decemuiros lc-
gibuslcribendis.