DOI Artikel:
Krynicka, Maria: Płaskorzeźba ,,Ars moriendi''
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21218#0105
PŁASKORZEŹBA „ARS MORIENDI”
napisała Maria Krynicka
Wchodząca od r. 1951 w stały skład wystawy Polskiej Sztuki Cechowej
Muzeum Narodowego w Krakowie płaskorzeźba, określana jako „Śmierć bo-
gacza” względnie „Ars moriendi” nabyta została przez Muzeum w roku
1887 „od p. Zaleskiego z Warszawy za 200 florenów”1). Jest to dzieło sny-
cerskie niedużych rozmiarów (53 X 85 cm), wykonane w drzewie lipowym,
ujęte w formę wydłużonego prostokąta o ściętych narożach, przy czym po-
stacie pierwszego planu potraktowane bryłowato, stanowią nie tyle relief ile
wypukłorzeźbę wyłaniającą się z bloku drzewnego, częściowo pełniącego rolę
tła. Płaskorzeźbie brakuje ramy względnie oprawy, w jaką niewątpliwie była
pierwotnie ujęta.
W trakcie prac konserwatorskich, poprzedzających umieszczenie zabytku
na wystawie, stwierdzono, że mimo znacznych uszkodzeń uniknął on odno-
wień i przemalowań, dzięki czemu zachowała się częściowo jego pierwotna
polichromia (tempera na cienkim podkładzie kredowym, przy czym szcze-
góły wykonane były farbą olejną, a obficie stosowane złocenia w pewnych
partiach pokryte były laserunkami), świadcząca o wysokim poziomie war-
sztatowym i opanowaniu różnorodnych środków technicznych przez współ-
pracującego ze snycerzem malarza, względnie przez samego snycerza, w przy-
padku jeśli on sam we własnym zakresie wykonał całość prac związanych
z powstaniem swego dzieła.
Treścią płaskorzeźby jest, jak wskazuje na to jej tytuł, scena śmierci
(ryc. 60). Stanowi ona wieloosobową kompozycję, złożoną z ośmiu postaci
realnych i trzech symbolicznych, z tym jednak, że w całości tworzy obraz
realistyczny, odrazu odczuwany jako przedstawienie rzeczywistego wydarze-
nia. Jej percepcję ułatwia jasny układ całości zróżnicowanej w zasadzie na dwa
plany, tj. pierwszy plan zapełniony aktorami dramatu i plan drugi, podobny
do kulisy teatralnej, zbudowanej z późnorenesansowych elementów archi-
tektonicznych.
Księga inwentarzowa Muzeum Narodowego w Krakowie z lat 1883—1900 spisana
przez Wł. Łuszczkiewicza, str. 104, poz. 633.
7*
99
napisała Maria Krynicka
Wchodząca od r. 1951 w stały skład wystawy Polskiej Sztuki Cechowej
Muzeum Narodowego w Krakowie płaskorzeźba, określana jako „Śmierć bo-
gacza” względnie „Ars moriendi” nabyta została przez Muzeum w roku
1887 „od p. Zaleskiego z Warszawy za 200 florenów”1). Jest to dzieło sny-
cerskie niedużych rozmiarów (53 X 85 cm), wykonane w drzewie lipowym,
ujęte w formę wydłużonego prostokąta o ściętych narożach, przy czym po-
stacie pierwszego planu potraktowane bryłowato, stanowią nie tyle relief ile
wypukłorzeźbę wyłaniającą się z bloku drzewnego, częściowo pełniącego rolę
tła. Płaskorzeźbie brakuje ramy względnie oprawy, w jaką niewątpliwie była
pierwotnie ujęta.
W trakcie prac konserwatorskich, poprzedzających umieszczenie zabytku
na wystawie, stwierdzono, że mimo znacznych uszkodzeń uniknął on odno-
wień i przemalowań, dzięki czemu zachowała się częściowo jego pierwotna
polichromia (tempera na cienkim podkładzie kredowym, przy czym szcze-
góły wykonane były farbą olejną, a obficie stosowane złocenia w pewnych
partiach pokryte były laserunkami), świadcząca o wysokim poziomie war-
sztatowym i opanowaniu różnorodnych środków technicznych przez współ-
pracującego ze snycerzem malarza, względnie przez samego snycerza, w przy-
padku jeśli on sam we własnym zakresie wykonał całość prac związanych
z powstaniem swego dzieła.
Treścią płaskorzeźby jest, jak wskazuje na to jej tytuł, scena śmierci
(ryc. 60). Stanowi ona wieloosobową kompozycję, złożoną z ośmiu postaci
realnych i trzech symbolicznych, z tym jednak, że w całości tworzy obraz
realistyczny, odrazu odczuwany jako przedstawienie rzeczywistego wydarze-
nia. Jej percepcję ułatwia jasny układ całości zróżnicowanej w zasadzie na dwa
plany, tj. pierwszy plan zapełniony aktorami dramatu i plan drugi, podobny
do kulisy teatralnej, zbudowanej z późnorenesansowych elementów archi-
tektonicznych.
Księga inwentarzowa Muzeum Narodowego w Krakowie z lat 1883—1900 spisana
przez Wł. Łuszczkiewicza, str. 104, poz. 633.
7*
99