DOI Artikel:
Grabowska, Irena: Francuskie portrety renesansowe w Zbiorach Czartoryskich
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.21220#0109
Portret Marii Stuart, królowej Szkocji (nr Kat.
Domu Gotyckiego, 456, nr inw. V, 159; wym. 21X16 cm). Przedstawiona
na portrecie postać kobieca została ujęta w popiersiu lekko zwróco-
nym w lewo, z głową prawie en tace, w sukni utrzymanej w tonie głę-
bokiej czerni, z wysokim, stojącym kołnierzem, zakończonym białą
krezą (ryc. 4). Suknię zdobi złoty haft i podłużne nacięcia, w których
rozchyleniu widać podszewkę z kremowej, wzorzystej tkaniny. Młoda
twarz o drobnych rysach i prostym nosie odznacza się wydłużonymi
oczyma o piwnozielonkawych tęczówkach i wydatnym, lecz krótkim
podbródkiem. W karnacji przeważają odcienie barwy różowej, zła-
mane szaroniebieskimi tonami. Ciemnoblond włosy o rudawych reflek-
sach, oddanych cienkimi kreskami, ujęte są w złotą siatkę ozdobioną
klejnotami, zwaną escołiion. Tło neutralne posiada chłodny odcień sza-
rozielony. Kombinacja barw ogranicza się do zróżnicowanej czerni, bieli
i różowawych tonów karnacji, przy czym jedyne akcenty barwne sta-
nowią rubiny klejnotów i ściemniałe złoto haftów. W ujęciu całości na
pierwszy plan wybijają się elementy linearne, widoczne zwłaszcza
w traktowaniu szczegółów stroju. W górze po prawej i lewej stronie
obrazu widnieje napis wykonany białą farbą olejną: „Marie Stuart —
Reyne d'Escosse", pociągnięty według zarysu zrobionego ostrym na-
rzędziem, naruszającym w paru miejscach warstwę malowidła. Napis
ten pochodzi z czasów powstania dzieła, gdyż późniejsze wyrycie go
spowodowałoby powstanie więk-
szych odprysków farby. Twarz
modelu jest lekko przemalowana,
przez co wewnętrzne kontury
uległy nieznacznemu zatarciu.
Na rewersie wypisane są atra-
mentem cyfry 1634 (data?) i litery
ns b t"; ponadto zachował się
fragment kartki z napisem prawie
w zupełności zamazanym. Litery
przypominają wykrojem pismo
gotyckie. W pierwszym wierszu
od góry można odcyfrować po-
czątkowe słowa napisu: ,,Bild Ma-
rie St....", w ostatnim zaś słowa
„iiber Arthur". Napis częściowo
zakrywa owalna pieczęć lakowa
z tarczą herbową, na której wy-
stępuje ręka trzymająca tablicę
i liść koniczyny (ryc. 6).
Portret powyższy został zaku-
piony przez Izabelę Czartory-
Ryc. 6. Napis na rewersie portretu Marii
Stuart. Muzeum Narodowe w Krakowie,
Zbiory Czartoryskich
102
Domu Gotyckiego, 456, nr inw. V, 159; wym. 21X16 cm). Przedstawiona
na portrecie postać kobieca została ujęta w popiersiu lekko zwróco-
nym w lewo, z głową prawie en tace, w sukni utrzymanej w tonie głę-
bokiej czerni, z wysokim, stojącym kołnierzem, zakończonym białą
krezą (ryc. 4). Suknię zdobi złoty haft i podłużne nacięcia, w których
rozchyleniu widać podszewkę z kremowej, wzorzystej tkaniny. Młoda
twarz o drobnych rysach i prostym nosie odznacza się wydłużonymi
oczyma o piwnozielonkawych tęczówkach i wydatnym, lecz krótkim
podbródkiem. W karnacji przeważają odcienie barwy różowej, zła-
mane szaroniebieskimi tonami. Ciemnoblond włosy o rudawych reflek-
sach, oddanych cienkimi kreskami, ujęte są w złotą siatkę ozdobioną
klejnotami, zwaną escołiion. Tło neutralne posiada chłodny odcień sza-
rozielony. Kombinacja barw ogranicza się do zróżnicowanej czerni, bieli
i różowawych tonów karnacji, przy czym jedyne akcenty barwne sta-
nowią rubiny klejnotów i ściemniałe złoto haftów. W ujęciu całości na
pierwszy plan wybijają się elementy linearne, widoczne zwłaszcza
w traktowaniu szczegółów stroju. W górze po prawej i lewej stronie
obrazu widnieje napis wykonany białą farbą olejną: „Marie Stuart —
Reyne d'Escosse", pociągnięty według zarysu zrobionego ostrym na-
rzędziem, naruszającym w paru miejscach warstwę malowidła. Napis
ten pochodzi z czasów powstania dzieła, gdyż późniejsze wyrycie go
spowodowałoby powstanie więk-
szych odprysków farby. Twarz
modelu jest lekko przemalowana,
przez co wewnętrzne kontury
uległy nieznacznemu zatarciu.
Na rewersie wypisane są atra-
mentem cyfry 1634 (data?) i litery
ns b t"; ponadto zachował się
fragment kartki z napisem prawie
w zupełności zamazanym. Litery
przypominają wykrojem pismo
gotyckie. W pierwszym wierszu
od góry można odcyfrować po-
czątkowe słowa napisu: ,,Bild Ma-
rie St....", w ostatnim zaś słowa
„iiber Arthur". Napis częściowo
zakrywa owalna pieczęć lakowa
z tarczą herbową, na której wy-
stępuje ręka trzymająca tablicę
i liść koniczyny (ryc. 6).
Portret powyższy został zaku-
piony przez Izabelę Czartory-
Ryc. 6. Napis na rewersie portretu Marii
Stuart. Muzeum Narodowe w Krakowie,
Zbiory Czartoryskich
102