DOI Artikel:
Lepiarczyk, Józef: Dzieje budowy Muzeum Czartorskich w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.21220#0186
Józef Lepiarczyk
DZIEJE BUDOWY MUZEUM CZARTORYSKICH W KRAKOWIE
Wstęp. Muzeum i Biblioteka Czartoryskich, założone z końcem
wieku XVIII w Puławach, na nowo zorganizowane i otwarte po zmien-
nych kolejach losu w r. 1876 w Krakowie \ zajmują trzy zabytkowe bu-
dynki: 1. dawny Arsenał miejski (ul. Pijarska 8), 2. dawne Collegium
Novum oo. pijarów (czyli tzw. Klasztorek, ul. Pijarska 6) i 3. pałac
Czartoryskich (narożnik ul. Sw. Jana 17—19 i Pijarskiej 15) (ryc. 1).
Malowniczy zespół tych gmachów, przylegający częściowo do średnio-
wiecznych murów obronnych, sąsiadujący z dawnymi kamienicami
mieszczańskimi i pałacami oraz późnobarokowym kościołem oo. Pija-
rów, połączony dwoma krytymi murowanymi mostkami, rozszerzał się
i przekształcał powoli przez równe ćwierćwiecze (1876—1901) na przy-
jęcie bezcennych zbiorów, które stopniowo przybywały tu z Sieniawy,
Kórnika i Paryża lub z ukrycia po roku 1831, a także powiększały się
drogą kupna lub daru.
Historyczny już dziś kompleks tych budynków, utrzymany w ty-
pie neogotyku francuskiego (Pijarska 6 i 15) i włoskiej architektury
z okresu trecenta (Arsenał) uchodził (z wyjątkiem Arsenału) prawie
powszechnie w dotychczasowej literaturze za dzieło słynnego Emanuela
ViolletTe-Duca. Bliższe zbadanie dziejów budowy i przeróbek tych
gmachów, przeprowadzone na podstawie zachowanych niemal kom-
pletnie dawnych planów, aktów i projektów w Zbiorach Czartory-
skich 2 oraz częściowo w Archiwum Planów Budownictwa Prezydium
Miejskiej Rady Narodowej w Krakowie3, pozwala na ustalenie chro-
1 Od r. 1951 stanowiące Oddział Muzeum Narodowego.
2 Autor składa dyrektorowi Muzeum Narodowego, prof. drowi Tadeuszowi Do-
browolskiemu, oraz kustoszowi Oddziału Zbiorów Czartorystkich, Markowi Wierz-
bickiemu, serdeczne podziękowanie za jak najżyczliwsze udostępnienie zbiorów
i ułatwienia w czasie pracy.
3 Autor składa kierownictwu dawnego Wydziału Budownictwa Prezydium Miej-
skiej Rady Narodowej oraz kierownictwu i pracownikom Archiwum Planów Bu-
downictwa serdeczne podziękowanie za jak najżyczliwsze udostępnienie materia-
łów. W r. 1955 Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Krakowie przejęło akta bu-
dowlane PMRN, obejmujące okres do r. 1860. Sygnatura pozostała niezmieniona.
179'
DZIEJE BUDOWY MUZEUM CZARTORYSKICH W KRAKOWIE
Wstęp. Muzeum i Biblioteka Czartoryskich, założone z końcem
wieku XVIII w Puławach, na nowo zorganizowane i otwarte po zmien-
nych kolejach losu w r. 1876 w Krakowie \ zajmują trzy zabytkowe bu-
dynki: 1. dawny Arsenał miejski (ul. Pijarska 8), 2. dawne Collegium
Novum oo. pijarów (czyli tzw. Klasztorek, ul. Pijarska 6) i 3. pałac
Czartoryskich (narożnik ul. Sw. Jana 17—19 i Pijarskiej 15) (ryc. 1).
Malowniczy zespół tych gmachów, przylegający częściowo do średnio-
wiecznych murów obronnych, sąsiadujący z dawnymi kamienicami
mieszczańskimi i pałacami oraz późnobarokowym kościołem oo. Pija-
rów, połączony dwoma krytymi murowanymi mostkami, rozszerzał się
i przekształcał powoli przez równe ćwierćwiecze (1876—1901) na przy-
jęcie bezcennych zbiorów, które stopniowo przybywały tu z Sieniawy,
Kórnika i Paryża lub z ukrycia po roku 1831, a także powiększały się
drogą kupna lub daru.
Historyczny już dziś kompleks tych budynków, utrzymany w ty-
pie neogotyku francuskiego (Pijarska 6 i 15) i włoskiej architektury
z okresu trecenta (Arsenał) uchodził (z wyjątkiem Arsenału) prawie
powszechnie w dotychczasowej literaturze za dzieło słynnego Emanuela
ViolletTe-Duca. Bliższe zbadanie dziejów budowy i przeróbek tych
gmachów, przeprowadzone na podstawie zachowanych niemal kom-
pletnie dawnych planów, aktów i projektów w Zbiorach Czartory-
skich 2 oraz częściowo w Archiwum Planów Budownictwa Prezydium
Miejskiej Rady Narodowej w Krakowie3, pozwala na ustalenie chro-
1 Od r. 1951 stanowiące Oddział Muzeum Narodowego.
2 Autor składa dyrektorowi Muzeum Narodowego, prof. drowi Tadeuszowi Do-
browolskiemu, oraz kustoszowi Oddziału Zbiorów Czartorystkich, Markowi Wierz-
bickiemu, serdeczne podziękowanie za jak najżyczliwsze udostępnienie zbiorów
i ułatwienia w czasie pracy.
3 Autor składa kierownictwu dawnego Wydziału Budownictwa Prezydium Miej-
skiej Rady Narodowej oraz kierownictwu i pracownikom Archiwum Planów Bu-
downictwa serdeczne podziękowanie za jak najżyczliwsze udostępnienie materia-
łów. W r. 1955 Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Krakowie przejęło akta bu-
dowlane PMRN, obejmujące okres do r. 1860. Sygnatura pozostała niezmieniona.
179'