DOI Artikel:
Grabowska, Irena: Francuskie portrety renesansowe w Zbiorach Czartoryskich
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.21220#0116
szula, podpięta naszyjnikiem z pe-
reł i złotą broszą ze szmaragdem,
posiada wyłożony kołnierz zakoń-
czony krezą. Ozdobą stroju uzu-
pełnia złoty łańcuch z kamienia-
mi. Twarz bardzo charakterystycz-
na o wypukłych oczach i wydat-
nym nosie wyróżnia się bardziej
inteligencją niż wdziękiem; mo-
delowana jest przy pomocy umiar-
kowanego światłocienia. Ciemne
włosy portretowanej przykrywa
stroik ze złotej siatki, ozdobiony
perłami i klejnotami oraz lśniącą
turkusowoniebieską wstążką. Tło
neutralne, szarozielonkawe, roz-
jaśnione o jeden odcień po pra-
wej stronie obrazu, korzystnie
podkreśla jasną plamę twarzy
i rzuca na nią różowy refleks.
Rysunek ust, oczu oraz szczegó- Ryc- 12- Anonim L™eux- rysunek przy-
. , , . _ gotowawczy do portretu księżny de Retz,
łow bogatego stroju wykonano ok_ r_ ^ paryźj des Estempes
niezwykle starannie. Koloryt tego. (Wg Bouchota)
dzieła, sprowadzony do barwy
czarnej i żółtawej, jest przeźroczysty, wyraźnie jednak chłodny. Drzewo
podobrazia od strony rewersu zostało zaparkietowane.
Pochodzenie obrazu i jego wcześniejsza historia pozostają dotąd nie
znane. W zbiorach Czartoryskich portret ten uchodził przez dłuższy
czas za podobiznę Katarzyny de Medici , żony Henryka II55.
H. Bouchot w swej pracy o Clouetach publikuje rysunek przygoto-
wawczy do naszego portretu, uznając go za własnoręczne dzieło Fran-
ciszka Cloueta56. Rysunek ten ustalił sprawę tożsamości modelu, po-
siada bowiem napis: ,,Mad[am]e de Retz femme du feu duc de Retz"
(ryc. 12). Ponadto zachowały się dwa inne rysunki przedstawiające
księżnę de Retz, wykonane przez Franciszka Ouesnela około r. 1577,
posiadające również stare napisy identyfikujące model57. Portret ze
zbiorów Czartoryskich jest jedynym olejnym portretem córki Klaudiu-
sza de Clermont-Tonnere, księżnej de Retz, urodzonej w r. 1543, a zmar-
łej w r. 1606, łączącej według relacji współczesnych wybitną inteligen-
cję z gruntowym wykształceniem. Wysokie pochodzenie społeczne, za-
55 Poczet pamiątek, zachowanych w Puławach, Warszawa 1828, s. 43.
56 H. Bouchot, op. cit., s. 26.
57 L. D i m i e r, op. cit, t. II, s. 222, nr 887 i 888.
109
reł i złotą broszą ze szmaragdem,
posiada wyłożony kołnierz zakoń-
czony krezą. Ozdobą stroju uzu-
pełnia złoty łańcuch z kamienia-
mi. Twarz bardzo charakterystycz-
na o wypukłych oczach i wydat-
nym nosie wyróżnia się bardziej
inteligencją niż wdziękiem; mo-
delowana jest przy pomocy umiar-
kowanego światłocienia. Ciemne
włosy portretowanej przykrywa
stroik ze złotej siatki, ozdobiony
perłami i klejnotami oraz lśniącą
turkusowoniebieską wstążką. Tło
neutralne, szarozielonkawe, roz-
jaśnione o jeden odcień po pra-
wej stronie obrazu, korzystnie
podkreśla jasną plamę twarzy
i rzuca na nią różowy refleks.
Rysunek ust, oczu oraz szczegó- Ryc- 12- Anonim L™eux- rysunek przy-
. , , . _ gotowawczy do portretu księżny de Retz,
łow bogatego stroju wykonano ok_ r_ ^ paryźj des Estempes
niezwykle starannie. Koloryt tego. (Wg Bouchota)
dzieła, sprowadzony do barwy
czarnej i żółtawej, jest przeźroczysty, wyraźnie jednak chłodny. Drzewo
podobrazia od strony rewersu zostało zaparkietowane.
Pochodzenie obrazu i jego wcześniejsza historia pozostają dotąd nie
znane. W zbiorach Czartoryskich portret ten uchodził przez dłuższy
czas za podobiznę Katarzyny de Medici , żony Henryka II55.
H. Bouchot w swej pracy o Clouetach publikuje rysunek przygoto-
wawczy do naszego portretu, uznając go za własnoręczne dzieło Fran-
ciszka Cloueta56. Rysunek ten ustalił sprawę tożsamości modelu, po-
siada bowiem napis: ,,Mad[am]e de Retz femme du feu duc de Retz"
(ryc. 12). Ponadto zachowały się dwa inne rysunki przedstawiające
księżnę de Retz, wykonane przez Franciszka Ouesnela około r. 1577,
posiadające również stare napisy identyfikujące model57. Portret ze
zbiorów Czartoryskich jest jedynym olejnym portretem córki Klaudiu-
sza de Clermont-Tonnere, księżnej de Retz, urodzonej w r. 1543, a zmar-
łej w r. 1606, łączącej według relacji współczesnych wybitną inteligen-
cję z gruntowym wykształceniem. Wysokie pochodzenie społeczne, za-
55 Poczet pamiątek, zachowanych w Puławach, Warszawa 1828, s. 43.
56 H. Bouchot, op. cit., s. 26.
57 L. D i m i e r, op. cit, t. II, s. 222, nr 887 i 888.
109