DOI Artikel:
Grabowska, Irena: Francuskie portrety renesansowe w Zbiorach Czartoryskich
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.21220#0120
Portret ten przeszedł do zbiorów puławskich w końcu w. XVIII
jako dar Adama Czartoryskiego. W Poczcie pamiątek zachowanych
w Puławach, wydanym w Warszawie w r. 1828, znajduje się wzmianka,
że obraz ten jest portretem Don Juana, malowanym przez Holbeina64.
Napis widoczny na ryc. 13, na oryginale zaś dziś zamalowany, ,,Don
Juan — Holbeins" pochodzi według opinii Ochenkowskiego z około
r. 1800. Napis ten był podstawą uznania naszego portretu za podobiznę
Don Juana, urodzonego w r. 1547, naturalnego syna cesarza niemiec-
kiego Karola V i ratyzbońskiej mieszczki Barbary Blomberg. Uznany
w testamencie Karola V za syna, wychowywał się na zlecenie swego
przyrodniego brata, Filipa II Hiszpańskiego, wraz z infantem Don Car-
losem. Przeznaczony przez ojca do stanu duchownego, skłonił w r. 1564
Filipa II do powierzenia mu dowództwa wojsk walczących przeciw Mau-
rom w Grenadzie. W r. 1571, jako dowódca połączonej armady hisz-
pańsko-weneckiej, zwyciężył pod Lepanto flotę turecką. Ambicje Don
Juana rosły wraz ze sławą, czego przejawem było jego dążenie do
stworzenia podległego mu królestwa Kartaginy w podbitym przez niego
Tunisie. W r. 1576 został mianowany gubernatorem Niderlandów, bu-
rzących się przeciw jarzmu hiszpańskiemu. Umarł po krótkiej chorobie
w r. 1576 65.
Porównanie wizerunku krakowskiego z innym portretem Don Juana,
wykonanym przez Antonisa Mora, przechowywanym w Muzeum Prado
w Madrycie, a reprodukowanym w Encyklopedii włoskiej, nie wyklu-
cza możliwości, że portret kra-
kowski jest rzeczywiście podo-
bizną don Juana6B. Moro przed-
stawił Don Juana w całej postaci,
w zbroi płytowej, z twarzą cha-
rakteryzującą się wystającymi
nieco kośćmi policzkowymi i peł-
nymi wargami. Pewne podobień-
stwo twarzy wykazuje również po-
równanie naszego portretu z drze-
worytem Antoniego van Leesta,
reprodukowanym przez Tillmanna
i Liera, przedstawiającym Don Ju-
ana do bioder (ryc. 15) 67. Za słu-
04 Poczet pamiątek zachowanych
w Puławach, Warszawa 1828, s. 76.
68 Nouvelle biographie generale,
t. XXVII, s. 112.
66 Enciclopedia Italiana, Roma 1933,
t. XVII, s. 225. Ryc. 14. Napis na rewersie portretu Don
07 T i 11 m a n n u. Lier, op. cit., Juana d'Austria. Muzeum Narodowe
pl. 106. w Krakowie, Zbiory Czartoryskich
i • ani jWM*«.-2»n • .1 aiKlSietU^t iii
'' *v dt^ne/ui^. lama "iA/Mii 'ti$$ftemh!'.-. •
I itfÓfcy:) eł-łfj<yna U y. Cdóf/i tflt la xi Woafo&f
8 — Rozprawy i Sprawozdani
113
jako dar Adama Czartoryskiego. W Poczcie pamiątek zachowanych
w Puławach, wydanym w Warszawie w r. 1828, znajduje się wzmianka,
że obraz ten jest portretem Don Juana, malowanym przez Holbeina64.
Napis widoczny na ryc. 13, na oryginale zaś dziś zamalowany, ,,Don
Juan — Holbeins" pochodzi według opinii Ochenkowskiego z około
r. 1800. Napis ten był podstawą uznania naszego portretu za podobiznę
Don Juana, urodzonego w r. 1547, naturalnego syna cesarza niemiec-
kiego Karola V i ratyzbońskiej mieszczki Barbary Blomberg. Uznany
w testamencie Karola V za syna, wychowywał się na zlecenie swego
przyrodniego brata, Filipa II Hiszpańskiego, wraz z infantem Don Car-
losem. Przeznaczony przez ojca do stanu duchownego, skłonił w r. 1564
Filipa II do powierzenia mu dowództwa wojsk walczących przeciw Mau-
rom w Grenadzie. W r. 1571, jako dowódca połączonej armady hisz-
pańsko-weneckiej, zwyciężył pod Lepanto flotę turecką. Ambicje Don
Juana rosły wraz ze sławą, czego przejawem było jego dążenie do
stworzenia podległego mu królestwa Kartaginy w podbitym przez niego
Tunisie. W r. 1576 został mianowany gubernatorem Niderlandów, bu-
rzących się przeciw jarzmu hiszpańskiemu. Umarł po krótkiej chorobie
w r. 1576 65.
Porównanie wizerunku krakowskiego z innym portretem Don Juana,
wykonanym przez Antonisa Mora, przechowywanym w Muzeum Prado
w Madrycie, a reprodukowanym w Encyklopedii włoskiej, nie wyklu-
cza możliwości, że portret kra-
kowski jest rzeczywiście podo-
bizną don Juana6B. Moro przed-
stawił Don Juana w całej postaci,
w zbroi płytowej, z twarzą cha-
rakteryzującą się wystającymi
nieco kośćmi policzkowymi i peł-
nymi wargami. Pewne podobień-
stwo twarzy wykazuje również po-
równanie naszego portretu z drze-
worytem Antoniego van Leesta,
reprodukowanym przez Tillmanna
i Liera, przedstawiającym Don Ju-
ana do bioder (ryc. 15) 67. Za słu-
04 Poczet pamiątek zachowanych
w Puławach, Warszawa 1828, s. 76.
68 Nouvelle biographie generale,
t. XXVII, s. 112.
66 Enciclopedia Italiana, Roma 1933,
t. XVII, s. 225. Ryc. 14. Napis na rewersie portretu Don
07 T i 11 m a n n u. Lier, op. cit., Juana d'Austria. Muzeum Narodowe
pl. 106. w Krakowie, Zbiory Czartoryskich
i • ani jWM*«.-2»n • .1 aiKlSietU^t iii
'' *v dt^ne/ui^. lama "iA/Mii 'ti$$ftemh!'.-. •
I itfÓfcy:) eł-łfj<yna U y. Cdóf/i tflt la xi Woafo&f
8 — Rozprawy i Sprawozdani
113