DOI Artikel:
Grabowska, Irena: Francuskie portrety renesansowe w Zbiorach Czartoryskich
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.21220#0124
zupełnie inaczej i posiadała twarz
raczej okrągłą o dość grubych ry-
sach.
Strój i uczesanie datują nasz
obraz na lata osiemdziesiąte w.
XVI, kiedy zamiast krez zaczęła
wchodzić w powszechne użycie mo-
da olbrzymich, stojących kołnierzy
i bufiastych rękawów przy suk-
ni 73. Diadem zdobiący głowę por-
tretowanej przemawia za tym, że
portret ten jest podobizną osoby
z rodziny królewskiej. U schyłku
w. XVI tylko dwie kobiety na dwo-
rze francuskim posiadały prawo do
noszenia diademu królewskiego.
Były to: Małgorzata de Valois,
pierwsza żona Henryka IV i Kata-
rzyna de Bourbon, siostra króla.
Małgorzata de Valois, urodzona
w r. 1553, zmarła zaś w r. 1615,
córka Henryka II i Katarzyny de
Medici, zamężna od pamiętnego
roku rzezi Nocy Św. Bartłomieja z Henrykiem de Bourbon, późniejszym
Henrykiem IV, a rozwiedziona z nim od r. 1594, była według współcze-
snych przekazów brunetką o pięknej, bladej twarzy74. Porównanie z ry-
sunkiem przedstawiającym Małgorzatę de Valois w młodym wieku, wy-
konanym przez Anonima Lecurieux, nie przemawia jednak zbytnio za
uznaniem w portrecie krakowskim wizerunku Małgorzaty. Wymieniony
rysunek jest bowiem podobizną kobiety o innych rysach twarzy. Wąt-
pliwości rozstrzygnęłoby tu porównanie portretu ze Zbiorów Czarto-
ryskich z podobizną Małgorzaty de Valois, znajdującą się w zbiorach
w Wersalu (nr. kat. 3286), a będącą kopią oryginału Anonima Lecurieux
około r. 1571, oraz z podobizną wykonaną przez nieznanego z nazwi-
ska malarza około r. 1580, przechowywaną w Muzeum w Puy
(nr kat. 124).
Wydaje się bardziej prawdopodobne, że portret nasz przedstawia
Katarzynę de Bourbon, księżnę Baru, córkę Antoniego de Bourbon i Ja-
niny dAlbret. Twarz Katarzyny de Bourbon, której portret reprodu-
kuje Kenner75 i Bouchot76, charakteryzuje się m. in. dużym nosem,
73 M. A. Racinet, op. cit., t. IV.
74 Nouvelle biographie generale, t. XXXIII, s. 574—579.
75 F. Kenner, op. cit., s. 59, fig. 177.
70 H. Bouchot, Le Portrait..., s. 379.
Ryc. 18. Beniamin Foulon, portret mar-
kiza de Nesle. Paryż, Muzeum w Wer-
salu. (Wg Dimlera)
117
raczej okrągłą o dość grubych ry-
sach.
Strój i uczesanie datują nasz
obraz na lata osiemdziesiąte w.
XVI, kiedy zamiast krez zaczęła
wchodzić w powszechne użycie mo-
da olbrzymich, stojących kołnierzy
i bufiastych rękawów przy suk-
ni 73. Diadem zdobiący głowę por-
tretowanej przemawia za tym, że
portret ten jest podobizną osoby
z rodziny królewskiej. U schyłku
w. XVI tylko dwie kobiety na dwo-
rze francuskim posiadały prawo do
noszenia diademu królewskiego.
Były to: Małgorzata de Valois,
pierwsza żona Henryka IV i Kata-
rzyna de Bourbon, siostra króla.
Małgorzata de Valois, urodzona
w r. 1553, zmarła zaś w r. 1615,
córka Henryka II i Katarzyny de
Medici, zamężna od pamiętnego
roku rzezi Nocy Św. Bartłomieja z Henrykiem de Bourbon, późniejszym
Henrykiem IV, a rozwiedziona z nim od r. 1594, była według współcze-
snych przekazów brunetką o pięknej, bladej twarzy74. Porównanie z ry-
sunkiem przedstawiającym Małgorzatę de Valois w młodym wieku, wy-
konanym przez Anonima Lecurieux, nie przemawia jednak zbytnio za
uznaniem w portrecie krakowskim wizerunku Małgorzaty. Wymieniony
rysunek jest bowiem podobizną kobiety o innych rysach twarzy. Wąt-
pliwości rozstrzygnęłoby tu porównanie portretu ze Zbiorów Czarto-
ryskich z podobizną Małgorzaty de Valois, znajdującą się w zbiorach
w Wersalu (nr. kat. 3286), a będącą kopią oryginału Anonima Lecurieux
około r. 1571, oraz z podobizną wykonaną przez nieznanego z nazwi-
ska malarza około r. 1580, przechowywaną w Muzeum w Puy
(nr kat. 124).
Wydaje się bardziej prawdopodobne, że portret nasz przedstawia
Katarzynę de Bourbon, księżnę Baru, córkę Antoniego de Bourbon i Ja-
niny dAlbret. Twarz Katarzyny de Bourbon, której portret reprodu-
kuje Kenner75 i Bouchot76, charakteryzuje się m. in. dużym nosem,
73 M. A. Racinet, op. cit., t. IV.
74 Nouvelle biographie generale, t. XXXIII, s. 574—579.
75 F. Kenner, op. cit., s. 59, fig. 177.
70 H. Bouchot, Le Portrait..., s. 379.
Ryc. 18. Beniamin Foulon, portret mar-
kiza de Nesle. Paryż, Muzeum w Wer-
salu. (Wg Dimlera)
117