DOI Artikel:
Moczulska, Krystyna: Srebrny medalion z Syrii
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25235#0062
kontur stanowi obramowanie kompozycji. W wypadku naszego medalionu
miejsca akcji określić nie można. Trudno więc przyjąć podobną interpre-
tację, choć nie jest ona wykluczona.
Dla wytłumaczenia omawianego przez nas przedstawienia doskonałą
pomocą jest reliefowy krater skyfoidalny z 3. ćwierci w. IV przed n.e. 10 11
(fig. 54). Dekoracja plastyczna, umieszczona na brzuścu tego naczynia,
przedstawia fryz siedmiu postaci bachicznych, wśród których znajduje
się grupa Heraklesa i bachantki (fig. 55). Bachantka ukazana jest w pozie
bardzo zbliżonej do układu postaci kobiecej na zabytku krakowskim; silnie
pochylona do przodu, z trudem podpiera ramię stojącego przed nią pijane-
go Heraklesa (fig. 56). Wysiłek jej można zauważyć zarówno w zgięciu tor-
su, jak też w ustawieniu nóg z wysuniętą ku przodowi prawą, na której sie
silnie wspiera. Również i tu postać kobieca przepasana jest pod biustem.
Natomiast Herakles jest w tym wypadku przedstawiony w sposób nieco
odmienny niż na zabytku krakowskim. Mimo tej różnicy jesteśmy skłonni
sądzić, że grupa ta wykazuje najbliższe podobieństwo do przedstawienia
na medalionie krakowskim i uznać, że omawiany tu medalion przedsta-
wia Heraklesa i bachantkę. Motyw udziału Heraklesa jako towarzysza
Dionizosa w scenach bachicznych jest wielokrotnie poświadczony w iko-
nografii.
Podobną interpretację przyjął de Witte, lecz jego rozważania poszły
dalej. Zaproponował on nazwanie tej bachantki imieniem Methe — per-
sonifikacji pijaństwa. Nie można jednak pogodzić się ze stanowiskiem de
Witte’a, zostało ono bowiem oparte na mylnym określeniu przedmiotu
trzymanego przez Heraklesa w prawej ręce, jako naczynia do libacji.
Heros przedstawiony na medalionie krakowskim daleko odbiega od
atletycznego i sprawnego młodzieńca okresu archaicznego rzeźby grec-
kiej. Typ ten ulega pewnym przekształceniom w epoce klasycznej, np. na
metopach świątyni w Olimpii, gdzie pokazany jest po raz pierwszy heros
stojący, zmęczony dokonanym czynem. Motyw ten był bardzo popularny
w zaraniu epoki hellenistycznej, w okresie kiedy Lizyp stworzył He-
raklesa Epitrapeziosa — typ herosa odpoczywającego po licznych tru-
dach na skórze lwa leżącej na skale i trzymającego w prawej, wyciągnię-
tej ręce najczęściej naczynie do picia. Zabytek nasz przedstawia transpo-
zycję w reliefie tego typu Heraklesa. Heros leżący lub pół leżący na skó-
rze lwa występuje na monetach i gemmach n. Podobne ujęcie postaci tego
10 J. L. C a s k e y, Objects from a well at Isthmia (Hesperia XXIX, 1960, s. 168—
172).
11 Por. G. M. A. Richter, The sculpture and sculptors of the Greeks, New
Haven 1957, s. 291, fig. 250.
56
miejsca akcji określić nie można. Trudno więc przyjąć podobną interpre-
tację, choć nie jest ona wykluczona.
Dla wytłumaczenia omawianego przez nas przedstawienia doskonałą
pomocą jest reliefowy krater skyfoidalny z 3. ćwierci w. IV przed n.e. 10 11
(fig. 54). Dekoracja plastyczna, umieszczona na brzuścu tego naczynia,
przedstawia fryz siedmiu postaci bachicznych, wśród których znajduje
się grupa Heraklesa i bachantki (fig. 55). Bachantka ukazana jest w pozie
bardzo zbliżonej do układu postaci kobiecej na zabytku krakowskim; silnie
pochylona do przodu, z trudem podpiera ramię stojącego przed nią pijane-
go Heraklesa (fig. 56). Wysiłek jej można zauważyć zarówno w zgięciu tor-
su, jak też w ustawieniu nóg z wysuniętą ku przodowi prawą, na której sie
silnie wspiera. Również i tu postać kobieca przepasana jest pod biustem.
Natomiast Herakles jest w tym wypadku przedstawiony w sposób nieco
odmienny niż na zabytku krakowskim. Mimo tej różnicy jesteśmy skłonni
sądzić, że grupa ta wykazuje najbliższe podobieństwo do przedstawienia
na medalionie krakowskim i uznać, że omawiany tu medalion przedsta-
wia Heraklesa i bachantkę. Motyw udziału Heraklesa jako towarzysza
Dionizosa w scenach bachicznych jest wielokrotnie poświadczony w iko-
nografii.
Podobną interpretację przyjął de Witte, lecz jego rozważania poszły
dalej. Zaproponował on nazwanie tej bachantki imieniem Methe — per-
sonifikacji pijaństwa. Nie można jednak pogodzić się ze stanowiskiem de
Witte’a, zostało ono bowiem oparte na mylnym określeniu przedmiotu
trzymanego przez Heraklesa w prawej ręce, jako naczynia do libacji.
Heros przedstawiony na medalionie krakowskim daleko odbiega od
atletycznego i sprawnego młodzieńca okresu archaicznego rzeźby grec-
kiej. Typ ten ulega pewnym przekształceniom w epoce klasycznej, np. na
metopach świątyni w Olimpii, gdzie pokazany jest po raz pierwszy heros
stojący, zmęczony dokonanym czynem. Motyw ten był bardzo popularny
w zaraniu epoki hellenistycznej, w okresie kiedy Lizyp stworzył He-
raklesa Epitrapeziosa — typ herosa odpoczywającego po licznych tru-
dach na skórze lwa leżącej na skale i trzymającego w prawej, wyciągnię-
tej ręce najczęściej naczynie do picia. Zabytek nasz przedstawia transpo-
zycję w reliefie tego typu Heraklesa. Heros leżący lub pół leżący na skó-
rze lwa występuje na monetach i gemmach n. Podobne ujęcie postaci tego
10 J. L. C a s k e y, Objects from a well at Isthmia (Hesperia XXIX, 1960, s. 168—
172).
11 Por. G. M. A. Richter, The sculpture and sculptors of the Greeks, New
Haven 1957, s. 291, fig. 250.
56