Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (1.1959)

V

Irena Rylska

KRAJOBRAZ ŚLĄSKI W GRAFICE
GRUPY KOWARSKIEJ XIX WIEKU

Po zapoznaniu się ze zbiorami grafiki gru-
py kowarskiej XIX w. w Muzeum Śląskim
i dolnośląskich muzeach regionalnych oraz
przestudiowaniu odnośne.] literatury zaskakuje
fakt, że na temat tej twórczości tak niewiele
dotąd napisano i tak po macoszemu ją potrak-
towano. Wśród bardzo szczegółowej literatury
niemieckiej znajduje się tylko jedna obszer-
niejsza praca, Grundmanna, która ogólnie
omawia dzieje krajobrazu śląskiego w malar-
stwie i grafice. Ponadto w śląskich czasopismach
popularno-naukowych spotyka się szereg pu-
blikacji Ewy Schmidt, dotyczących głównie
twórczości Knippla w krajobrazie przemysło-
wym. Artykuły te jednak nic nowego nie wno-
szą do powyższego zagadnienia, ponieważ są
opracowane popularnie i opierają się na sobie
wzajemnie.

Również B i m 1 e r w swej krótkiej rozpra-
wie charakteryzuje twórczość Knippla i Riede-
na, jak również Eisenmanger1 wspomina
o działalności tej grupy w publikacji dotyczącej
historii miasta Kowary. Ponadto w bibliote-
kach natrafia się na prospekty i katalogi wy-
staw muzealnych, w których oprócz krótkiego
wstępu zamieszczone są reprodukcje szeregu
rycin. Brak natomiast źródeł arcniwalnych.

Grundmann podaje, że o grupie ko-
warskiej zdobył ustne relacje od ówczesnego
właściciela zakładu, oraz nadmienia, że publi-
kacje tego wydawnictwa są omówione w czaso-
piśmie śląskim „Der Wanderer". Osobnej lite-
ratury do tego zagadnienia nie podaje2.

Schmidt wymienia w szeregu swoich ar-

1 Bimler K., Die neuklassische Bauschule in
Schlesien, H. 3, Breslau 1931. Eisenmanger Th.,
Geschichte der Stadt Schmiedeberg, Breslau 1900.

'Grundmann G., Das Riesengebirge in der
Malcrei der Romantik, Breslau 1931, s. 115.

tykułów'! zbiory muzealne i prywatnych ko-
lekcjonerów rycin kowarskich, które to mate-
riały pozwoliły autorce na dość szczegółowe
opracowanie biografii i twórczości E. W. Knip-
pla.

Powyższe kolekcje znajdowały się w Mu-
zeum Rzemiosła Artystycznego i Starożytności
we Wrocławiu, w Naczelnym Urzędzie Górni-
czym we Wrocławiu, w Muzeum Górnośląskim
w Gliwicach i w Muzeum Górnośląskim w By-
tomiu, oraz u szeregu prywatnych zbieraczy, 1ak
na terenie Wrocławia (Grundmann, Bimler
i Witte), jak i w innych miastach Śląska (Wiese
w Jeleniej Górze, Haselbach w Namysłowie,
Macha w Bytomiu). Okres wojenny spowodo-
wał wśród tych zbiorów wielkie spustoszenie,
część ich zupełnie zaginęła, zaś ta, która ocalała,
uległa w dużym stopniu poważnym uszkodze-
niom.

Muzeum Śląskie we Wrocławiu dysponuje
obecnie skromnym zbiorem rycin kowarskich,
dlatego przy opracowywaniu zagadnienia sko-
rzystano z materiałów znajdujących się w mu-
zeach regionalnych, a przede wszystkim w Mu-
zeum w Jeleniej Górze.

Pracę niniejszą, opartą na stosunkowo du-
żym materiale ilustracyjnym, podjęto dla bliż-
szego poznania i właściwej oceny istotnych war-
tości grafiki w XIX wieku, w tym tak mało do-
tąd zbadanym okresie rozwoju sztuki śląskiej.

Z ogólnie omówionej przez Grundman-
n a historii krajobrazu śląskiego dowiadujemy

1 Schmidt E., E. W. Knippel, einer der erstcn
Maler des oberschlesischen Industriegebietes, „Der
Oberschlesier", Jg 18: 1936, s. 11. Tenże, E. W. Knip-
pels Ansichten von Industriestiitten in den Sudeten-
liindern, „Schlesisches Jahrbuch", Jg 9: 1937, s. 143.
Tenże, Ein Kunstlcrbild des Biedermeiers aus dem
Schmiedeberger Malerkreise, „Der Wanderer im Riesen-
gebirge " Jg. 61: 1941, s. 83.

Roczniki Sztuki Śląskiej I