DOI issue:
Sprawozdania
DOI article:Gębczak, Józef: Muzeum Śląskie w latach 1945-1956
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.13592#0257
muzeum Śląskie w latach 1945—1956
201
ryczną kartotekę, służącą poprzednio do celów ewiden-
cyjnych. W zakresie konserwacji zbiorów wobec braku-
odpowiedniej pracowni zabiegi ogranicza się do sto-
sowania prostych metod profilaktyki, izolując obiekty
zagrożone i regulując warunki klimatyzacyjne po-
mieszczeń. Cenniejsze obiekty zagrożone przekazuje
się do konserwacji w Państwowych Pracowniach Kon-
serwacji Zabytków, względnie zleca się ich konser-
wację fachowym konserwatorom. W tym zakresie
przeprowadzona została w latach 1954—56 konserwacja
cyklu rysunków Grottgera Wojna przez prof. B. l e-
narta w Pracowni Konserwacji Zabytków w War-
szawie oraz konserwacja cyklu rysunków Matejki
Poczet królów polskich przez konserwatora M. Ste-
fanika z Muzeum Narodowego w Poznaniu
W całości zbiorów Gabinetu dominuje grafika
obca, z której ilościowo na pierwszy plan wysuwa się
grafika niemiecka. Inne kategorie zbiorów są nie-
liczne. Zbiór rysunków obejmuje tylko prace pol-
skie i niemieckie, w większości z XIX w. Zbiór płyt
miedziorytniczych i klocków drzeworytniczych repre-
zentuje warsztaty śląskich rytowników XVII i XVIII
wieku i liczy ok. 200 pozycji. Grafika polska stanowi
nader skromny zbiór, w którym obok rycin Chodo-
wieckiego zasługują na wzmiankę jedynie akwaforty
Płońskiego, jako że stanowią zakup okazyjny ze
skromnych środków Muzeum.
Zbiór grafiki obcej zawiera ryciny o różnej war-
tości i walorach artystycznych, mimo że przeprowa-
dzona selekcja dokonana była pod kątem potrzeby
wyeliminowania małowartościowej grafiki, którą
przekazano do składnicy muzealnej w Żelaznie. Repre-
zentowane są w zbiorach wszystkie niemal techniki
graficzne, zwłaszcza zaś typowe dla XVIII w., z któ-
rego pochodzi większość rycin. Najcenniejsze pozycje
znajdują się wśród grafiki francuskiej i holender-
skiej. Ogółem grafika obca obejmuje 5.805 rycin, z cze-
go grafika niemiecka 2.494 (przeważnie portret i kraj-
obraz XVIII w.), grafika francuska 484 ryciny (Callot,
Nanteuil, Drevet, Edelinck), grafika włoska 292 ryciny
(Piranesi, Longhi, Volpato, Bartolozzi), grafika holen-
derska 227 rycin (Bolswert, Schenk, Pontius, Goltzius),
grafika angielska 221 rycin (Dickinson, EarJom, Ry-
land, Strange).
Osobny zbiór stanowi grafika dotycząca ikonografii
Śląska, obejmująca 1.241 rycin (Wrocław 259 poz.).
Ikonografii Śląska — zwłaszcza w zakresie portre-
tu — dotyczy również wielotysięczny zbiór grafiki
książkowej XVI—XIX w., niestety na ogół w bardzo
złym stanie zachowania. Z depozytów posiadanych
przez Gabinet Rycin zasługuje na uwagę zbiór rysun-
ków architektury Wrocławia z pocz. XIX w. h. Mii-
tzela oraz zbiór grafiki dewocyjnej z klasztoru
w Krzeszowie, liczący ok. 12 tys. pozycji.
W oparciu o zbiory Gabinetu Rycin zostały urzą-
dzone trzy wystawy czasowe, a mianowicie wystawa
Techniki graficzne w 1950 r. — w ramach cyklu
wystaw poświęconych technice powstawania dzieła
w zakresie sztuk plastycznych i rzemiosła artystycz-
nego; wystawa Grafika francuska XVII i XVIII wieku
w 1955 r., uzyskująca 200 celniejszych rycin znakomi-
tych przedstawicieli tego świetnego okresu w rozwoju
twórczości graficznej; wystawa Grafika angielska
XVIII w. o podobnym charakterze jak poprzednia,
która objęła 131 rycinObie wystawy miały skro-
mne, lecz ilustrowane katalogi
W okresie sprawozdawczym przygotowano również
■\*ystawę grafiki holenderskiej.
Wśród zamierzeń Gabinetu Rycin, a zarazem po-
stulatów, znajduje się na pierwszym miejscu powię-
kszenie zbioru grafiki polskiej.
Dział Historyczny
Z zakończeniem okresu organizacji Muzeum Ślą-
skiego w 1950 r. następuje wyodrębnienie Działu Hi-
storycznego o wyraźnie określonych zadaniach i znacz-
nych już zasobach w zakresie materiału muzealno-
zabytkowego.
Trzyosobowy zespół z kustoszem dr Marianem
H a i s i g i e m na czele przeprowadził w pierwszym
roku istnienia Działu segregację zbiorów, ich podział
i rozmieszczenie w oddzielnych magazynach, zorgani-
zował podręczną pracownię konserwacji zabytków me-
talowych i pracownię sfragistyczną, w których zauez-
pieczono dużą ilość dawnych pieczęci i monet, podjął
wreszcie realizację zadań usługowych w zakresie wy-
staw stałych i czasowych, tak w placówce wrocław-
skiej, jak i w muzeach regionalnych, zwłaszcza tych,
w których dominowała problematyka historyczna. Ze-
spół przyczynił się wydatnie do urządzenia ekspo-
zycji w muzeach w Brzegu i Bolkowie, zasilając je
zabytkami wydzielonymi z zasobów Działu.
Przyłączenie Muzeum Historycznego m. Wroc-
ławia do Muzeum Śląskiego poważnie zwiększyło za-
kres prac Działu, z którym ten odrębny ośrodek
ekspozycyjny został bezpośrednio związany. Niezbędną
reorganizację dotychczasowej ekspozycji w Starym
Ratuszu — siedzibie Oddziału — i nową stałą wystawę
złożoną z kilku problemowych ekspozycji wykonano
już wspólnymi siłami pracowników Działu i połączo-
nego z nim Oddziału.
W drugim roku swej działalności doprowadził
Dział Historyczny do otwarcia pierwszej wystawy cza-
sowej Śląsk w monetach, medalach i pieczęciach.
Wystawa oparta na dobrze reprezentowanych w zbio-
rach Działu kategoriach zabytkowych, stanowiła pierw-
szą próbę przedstawienia wybranej problematyki dzie-
jów Śląska w świetle zabytków numizmatycznych
i sfragistycznych, a zarazem dawała pierwsze popu-
larne ujęcie i udostępnienie eksponatów tego typu
w Muzeum. W związku z powyższą wystawą wydało
201
ryczną kartotekę, służącą poprzednio do celów ewiden-
cyjnych. W zakresie konserwacji zbiorów wobec braku-
odpowiedniej pracowni zabiegi ogranicza się do sto-
sowania prostych metod profilaktyki, izolując obiekty
zagrożone i regulując warunki klimatyzacyjne po-
mieszczeń. Cenniejsze obiekty zagrożone przekazuje
się do konserwacji w Państwowych Pracowniach Kon-
serwacji Zabytków, względnie zleca się ich konser-
wację fachowym konserwatorom. W tym zakresie
przeprowadzona została w latach 1954—56 konserwacja
cyklu rysunków Grottgera Wojna przez prof. B. l e-
narta w Pracowni Konserwacji Zabytków w War-
szawie oraz konserwacja cyklu rysunków Matejki
Poczet królów polskich przez konserwatora M. Ste-
fanika z Muzeum Narodowego w Poznaniu
W całości zbiorów Gabinetu dominuje grafika
obca, z której ilościowo na pierwszy plan wysuwa się
grafika niemiecka. Inne kategorie zbiorów są nie-
liczne. Zbiór rysunków obejmuje tylko prace pol-
skie i niemieckie, w większości z XIX w. Zbiór płyt
miedziorytniczych i klocków drzeworytniczych repre-
zentuje warsztaty śląskich rytowników XVII i XVIII
wieku i liczy ok. 200 pozycji. Grafika polska stanowi
nader skromny zbiór, w którym obok rycin Chodo-
wieckiego zasługują na wzmiankę jedynie akwaforty
Płońskiego, jako że stanowią zakup okazyjny ze
skromnych środków Muzeum.
Zbiór grafiki obcej zawiera ryciny o różnej war-
tości i walorach artystycznych, mimo że przeprowa-
dzona selekcja dokonana była pod kątem potrzeby
wyeliminowania małowartościowej grafiki, którą
przekazano do składnicy muzealnej w Żelaznie. Repre-
zentowane są w zbiorach wszystkie niemal techniki
graficzne, zwłaszcza zaś typowe dla XVIII w., z któ-
rego pochodzi większość rycin. Najcenniejsze pozycje
znajdują się wśród grafiki francuskiej i holender-
skiej. Ogółem grafika obca obejmuje 5.805 rycin, z cze-
go grafika niemiecka 2.494 (przeważnie portret i kraj-
obraz XVIII w.), grafika francuska 484 ryciny (Callot,
Nanteuil, Drevet, Edelinck), grafika włoska 292 ryciny
(Piranesi, Longhi, Volpato, Bartolozzi), grafika holen-
derska 227 rycin (Bolswert, Schenk, Pontius, Goltzius),
grafika angielska 221 rycin (Dickinson, EarJom, Ry-
land, Strange).
Osobny zbiór stanowi grafika dotycząca ikonografii
Śląska, obejmująca 1.241 rycin (Wrocław 259 poz.).
Ikonografii Śląska — zwłaszcza w zakresie portre-
tu — dotyczy również wielotysięczny zbiór grafiki
książkowej XVI—XIX w., niestety na ogół w bardzo
złym stanie zachowania. Z depozytów posiadanych
przez Gabinet Rycin zasługuje na uwagę zbiór rysun-
ków architektury Wrocławia z pocz. XIX w. h. Mii-
tzela oraz zbiór grafiki dewocyjnej z klasztoru
w Krzeszowie, liczący ok. 12 tys. pozycji.
W oparciu o zbiory Gabinetu Rycin zostały urzą-
dzone trzy wystawy czasowe, a mianowicie wystawa
Techniki graficzne w 1950 r. — w ramach cyklu
wystaw poświęconych technice powstawania dzieła
w zakresie sztuk plastycznych i rzemiosła artystycz-
nego; wystawa Grafika francuska XVII i XVIII wieku
w 1955 r., uzyskująca 200 celniejszych rycin znakomi-
tych przedstawicieli tego świetnego okresu w rozwoju
twórczości graficznej; wystawa Grafika angielska
XVIII w. o podobnym charakterze jak poprzednia,
która objęła 131 rycinObie wystawy miały skro-
mne, lecz ilustrowane katalogi
W okresie sprawozdawczym przygotowano również
■\*ystawę grafiki holenderskiej.
Wśród zamierzeń Gabinetu Rycin, a zarazem po-
stulatów, znajduje się na pierwszym miejscu powię-
kszenie zbioru grafiki polskiej.
Dział Historyczny
Z zakończeniem okresu organizacji Muzeum Ślą-
skiego w 1950 r. następuje wyodrębnienie Działu Hi-
storycznego o wyraźnie określonych zadaniach i znacz-
nych już zasobach w zakresie materiału muzealno-
zabytkowego.
Trzyosobowy zespół z kustoszem dr Marianem
H a i s i g i e m na czele przeprowadził w pierwszym
roku istnienia Działu segregację zbiorów, ich podział
i rozmieszczenie w oddzielnych magazynach, zorgani-
zował podręczną pracownię konserwacji zabytków me-
talowych i pracownię sfragistyczną, w których zauez-
pieczono dużą ilość dawnych pieczęci i monet, podjął
wreszcie realizację zadań usługowych w zakresie wy-
staw stałych i czasowych, tak w placówce wrocław-
skiej, jak i w muzeach regionalnych, zwłaszcza tych,
w których dominowała problematyka historyczna. Ze-
spół przyczynił się wydatnie do urządzenia ekspo-
zycji w muzeach w Brzegu i Bolkowie, zasilając je
zabytkami wydzielonymi z zasobów Działu.
Przyłączenie Muzeum Historycznego m. Wroc-
ławia do Muzeum Śląskiego poważnie zwiększyło za-
kres prac Działu, z którym ten odrębny ośrodek
ekspozycyjny został bezpośrednio związany. Niezbędną
reorganizację dotychczasowej ekspozycji w Starym
Ratuszu — siedzibie Oddziału — i nową stałą wystawę
złożoną z kilku problemowych ekspozycji wykonano
już wspólnymi siłami pracowników Działu i połączo-
nego z nim Oddziału.
W drugim roku swej działalności doprowadził
Dział Historyczny do otwarcia pierwszej wystawy cza-
sowej Śląsk w monetach, medalach i pieczęciach.
Wystawa oparta na dobrze reprezentowanych w zbio-
rach Działu kategoriach zabytkowych, stanowiła pierw-
szą próbę przedstawienia wybranej problematyki dzie-
jów Śląska w świetle zabytków numizmatycznych
i sfragistycznych, a zarazem dawała pierwsze popu-
larne ujęcie i udostępnienie eksponatów tego typu
w Muzeum. W związku z powyższą wystawą wydało