DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.13794#0015
UWAGI WSTĘPNE
Rozwój badań nad sztuką Śląska i żywe zainte-
resowanie zabytkami tego regionu, przejawiające się
w rosnącej wciąż liczbie prac naukowych i popu-
larnonaukowych — sprawiają, że niezbędne staje się
ujęcie dotychczasowego dorobku w formie bibliografii.
Redakcja Roczników Sztuki Śląskiej, doceniając
w pełni znaczenie bibliografii jako ważnego instru-
mentu w pracy naukowej, postanowiła zamieszczać
w kolejnych tomach swego wydawnictwa zestawienia
bibliograficzne ukazującej się literatury z zakresu hi-
storii sztuki Śląska poczynając od retrospektywnego
ujęcia prac opublikowanych w latach 1945—1963.
Tej inicjatywie zawdzięcza swe powstanie niniej-
sza bibliografia, mająca służyć pomocą zarówno pra-
cownikom nauki, jak i szerszemu kręgowi pracowni-
ków oświaty i kultury w poszukiwaniu wiadomości
o sztuce Śląska.
Zakres rzeczowy bibliografii potraktowano szero-
ko. Obok piśmiennictwa dotyczącego historii sztuki
Śląska w ścisłym znaczeniu tych terminów *, uwzględ-
niono w odniesieniu do sztuki współczesnej Śląska
również ważniejsze publikacje z zakresu krytyki arty-
stycznej. Do działów podstawowych obejmujących
w kolejności: architekturę z urbanistyką, rzeźbę, ma-
larstwo, grafikę i rzemiosło artystyczne — dodano
dział poświęcony sztuce ludowej. Szeroko uwzględnio-
no prehistorię, etnografię i opracowania topograficz-
ne. Te ostatnie skupiono głównie w dziale poświęco-
nym architekturze, w układzie alfabetycznym według
nazw miejscowości. W umieszczonym na wstępie
dziale ogólnym zgromadzono obok podstawowych
kompendiów obfitą literaturę z zakresu muzealni-
ctwa oraz ochrony i konserwacji zabytków. Dodano
w tym dziale na koniec wybór prac z zakresu historii
kultury, historii kościoła, a nawet historii politycznej
(choć wyjątkowo), zwłaszcza gdy prace te zawierały
materiał dotyczący bezpośrednio sztuki Śląska.
Zakres terytorialny bibliografii obejmuje obszar
Śląska w najszerszych granicach zarówno historycz-
nych, jak i określonych obecnym podziałem admini-
stracyjnym. Obszar ten obejmuje województwa: ka-
towickie, opolskie, wrocławskie oraz południową część
województwa zielonogórskiego jak również terytoria
należące dziś do ĆSRS: zaolziańską część Śląska Cie-
szyńskiego, Ziemię Czadecką i Ziemię Hulczyńską.
Nienależące w przeszłości do Śląska Zagłębie Dą-
browskie oraz powiaty: częstochowski, kłobucki, mysz-
kowski i zawierciański, które po przyłączeniu do wo-
jewództwa katowickiego znalazły się w administra-
» Jednak bez zagadnień muzyki, teatru i filmu.
cyjnych granicach Śląska, objęto również bibliografią,
ale ograniczono zakres rejestrowanego piśmiennictwa
dotyczącego tych ziem do zagadnień współczesnych.
Zasięgu językowego publikacji objętych niniejszą
bibliografią nie ograniczano, jednak należy stwierdzić,
że obok piśmiennictwa polskiego, większe grupy two-
rzy tylko piśmiennictwo niemieckie i czeskie. Nie
ograniczano też zasięgu bibliografii w zależności od
miejsca wydania rejestrowanych pozycji. Bibliografią
objęto bowiem prace ukazujące się zarówno w kraju,
jak i zagranicą, polskie i obce. Dodać tu jednak trze-
ba, że nie zawsze udało się pokonać trudności w do-
tarciu do wydawnictw zagranicznych, stąd mogą zda-
rzyć się w tej kategorii opisów luki, czy opisy nie-
pełne, zaczerpnięte ze źródeł pośrednich, tj. różnego
rodzaju zestawień bibliograficznych.
Zasięg wydawniczy bibliografii, mimo wprowadzo-
nego w trakcie gromadzenia materiałów ograniczenia
(pominięcie materiałów z prasy codziennej z wyjąt-
kiem dodatków tygodniowych) pozostał rozległy. Bi-
bliografią objęto wydawnictwa zwarte (książki, bro-
szury, składanki), wydawnictwa ciągłe (zbiorowe, se-
ryjne, czasopisma), rozprawy, artykuły, recenzje,
a także fragmenty (rozdziały i ustępy wydawnictw).
Odbitki i nadbitki opisano jako utwory wydawniczo
niesamoistne, cytując tytuł czasopisma lub dzieła
zbiorowego, w którym się ukazały. Recenzje uwzględ-
niono w zasadzie tylko przy pozycjach ściśle odpo-
wiadających tematowi bibliografii. Publicystykę i ar-
tykuły popularne zawarte w tygodnikach i dodatkach
tygodniowych gazet — uwzględniono w ograniczonym
zakresie. Prac rękopiśmiennych nie uwzględniono.
Podstawowym źródłem materiałów do bibliografii
były dla piśmiennictwa polskiego obie narodowe bi-
bibliografie: Przewodnik bibliograficzny i Bibliografia
zawartości czasopism; dla piśmiennictwa obcego —
wszelkie dostępne w bibliotekach wrocławskich źródła
bibliograficzne obce. Autopsją objęto niemal w całości
materiały polskie, w znacznie mniejszym stopniu było
to możliwe w stosunku do materiałów obcych.
Całość materiału zestawiono w układzie syste-
matycznym, obejmującym działy i poddziały opatrzo-
ne nagłówkami; w poddziałach wyodrębniono grupy
opisów oddzielone kreską, skupiające pozycje według
kryteriów rzeczowych, przy czym w grupach, gdzie
to było możliwe, porządkowano materiał według
układu alfabetycznego haseł wyróżnionych spacjowa-
niem. Opisy starano się szeregować według kolejności
logicznej — od prac ogólnych do bardziej szczegóło-
wych. W uzasadnionych przypadkach stosowano po-
2 — Bibliografia historii sztuki na Śląsku
Rozwój badań nad sztuką Śląska i żywe zainte-
resowanie zabytkami tego regionu, przejawiające się
w rosnącej wciąż liczbie prac naukowych i popu-
larnonaukowych — sprawiają, że niezbędne staje się
ujęcie dotychczasowego dorobku w formie bibliografii.
Redakcja Roczników Sztuki Śląskiej, doceniając
w pełni znaczenie bibliografii jako ważnego instru-
mentu w pracy naukowej, postanowiła zamieszczać
w kolejnych tomach swego wydawnictwa zestawienia
bibliograficzne ukazującej się literatury z zakresu hi-
storii sztuki Śląska poczynając od retrospektywnego
ujęcia prac opublikowanych w latach 1945—1963.
Tej inicjatywie zawdzięcza swe powstanie niniej-
sza bibliografia, mająca służyć pomocą zarówno pra-
cownikom nauki, jak i szerszemu kręgowi pracowni-
ków oświaty i kultury w poszukiwaniu wiadomości
o sztuce Śląska.
Zakres rzeczowy bibliografii potraktowano szero-
ko. Obok piśmiennictwa dotyczącego historii sztuki
Śląska w ścisłym znaczeniu tych terminów *, uwzględ-
niono w odniesieniu do sztuki współczesnej Śląska
również ważniejsze publikacje z zakresu krytyki arty-
stycznej. Do działów podstawowych obejmujących
w kolejności: architekturę z urbanistyką, rzeźbę, ma-
larstwo, grafikę i rzemiosło artystyczne — dodano
dział poświęcony sztuce ludowej. Szeroko uwzględnio-
no prehistorię, etnografię i opracowania topograficz-
ne. Te ostatnie skupiono głównie w dziale poświęco-
nym architekturze, w układzie alfabetycznym według
nazw miejscowości. W umieszczonym na wstępie
dziale ogólnym zgromadzono obok podstawowych
kompendiów obfitą literaturę z zakresu muzealni-
ctwa oraz ochrony i konserwacji zabytków. Dodano
w tym dziale na koniec wybór prac z zakresu historii
kultury, historii kościoła, a nawet historii politycznej
(choć wyjątkowo), zwłaszcza gdy prace te zawierały
materiał dotyczący bezpośrednio sztuki Śląska.
Zakres terytorialny bibliografii obejmuje obszar
Śląska w najszerszych granicach zarówno historycz-
nych, jak i określonych obecnym podziałem admini-
stracyjnym. Obszar ten obejmuje województwa: ka-
towickie, opolskie, wrocławskie oraz południową część
województwa zielonogórskiego jak również terytoria
należące dziś do ĆSRS: zaolziańską część Śląska Cie-
szyńskiego, Ziemię Czadecką i Ziemię Hulczyńską.
Nienależące w przeszłości do Śląska Zagłębie Dą-
browskie oraz powiaty: częstochowski, kłobucki, mysz-
kowski i zawierciański, które po przyłączeniu do wo-
jewództwa katowickiego znalazły się w administra-
» Jednak bez zagadnień muzyki, teatru i filmu.
cyjnych granicach Śląska, objęto również bibliografią,
ale ograniczono zakres rejestrowanego piśmiennictwa
dotyczącego tych ziem do zagadnień współczesnych.
Zasięgu językowego publikacji objętych niniejszą
bibliografią nie ograniczano, jednak należy stwierdzić,
że obok piśmiennictwa polskiego, większe grupy two-
rzy tylko piśmiennictwo niemieckie i czeskie. Nie
ograniczano też zasięgu bibliografii w zależności od
miejsca wydania rejestrowanych pozycji. Bibliografią
objęto bowiem prace ukazujące się zarówno w kraju,
jak i zagranicą, polskie i obce. Dodać tu jednak trze-
ba, że nie zawsze udało się pokonać trudności w do-
tarciu do wydawnictw zagranicznych, stąd mogą zda-
rzyć się w tej kategorii opisów luki, czy opisy nie-
pełne, zaczerpnięte ze źródeł pośrednich, tj. różnego
rodzaju zestawień bibliograficznych.
Zasięg wydawniczy bibliografii, mimo wprowadzo-
nego w trakcie gromadzenia materiałów ograniczenia
(pominięcie materiałów z prasy codziennej z wyjąt-
kiem dodatków tygodniowych) pozostał rozległy. Bi-
bliografią objęto wydawnictwa zwarte (książki, bro-
szury, składanki), wydawnictwa ciągłe (zbiorowe, se-
ryjne, czasopisma), rozprawy, artykuły, recenzje,
a także fragmenty (rozdziały i ustępy wydawnictw).
Odbitki i nadbitki opisano jako utwory wydawniczo
niesamoistne, cytując tytuł czasopisma lub dzieła
zbiorowego, w którym się ukazały. Recenzje uwzględ-
niono w zasadzie tylko przy pozycjach ściśle odpo-
wiadających tematowi bibliografii. Publicystykę i ar-
tykuły popularne zawarte w tygodnikach i dodatkach
tygodniowych gazet — uwzględniono w ograniczonym
zakresie. Prac rękopiśmiennych nie uwzględniono.
Podstawowym źródłem materiałów do bibliografii
były dla piśmiennictwa polskiego obie narodowe bi-
bibliografie: Przewodnik bibliograficzny i Bibliografia
zawartości czasopism; dla piśmiennictwa obcego —
wszelkie dostępne w bibliotekach wrocławskich źródła
bibliograficzne obce. Autopsją objęto niemal w całości
materiały polskie, w znacznie mniejszym stopniu było
to możliwe w stosunku do materiałów obcych.
Całość materiału zestawiono w układzie syste-
matycznym, obejmującym działy i poddziały opatrzo-
ne nagłówkami; w poddziałach wyodrębniono grupy
opisów oddzielone kreską, skupiające pozycje według
kryteriów rzeczowych, przy czym w grupach, gdzie
to było możliwe, porządkowano materiał według
układu alfabetycznego haseł wyróżnionych spacjowa-
niem. Opisy starano się szeregować według kolejności
logicznej — od prac ogólnych do bardziej szczegóło-
wych. W uzasadnionych przypadkach stosowano po-
2 — Bibliografia historii sztuki na Śląsku