DOI Artikel:
Stankiewicz, Daniela: Konserwacja późnogotyckiego obrazu ze sceną "Zwiastowania"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13797#0158
94
Daniela Stankiewicz
nieważ jednak już w pierwotnym układzie obrazu
ze Zwiastowaniem istniały elementy sugerujące, że
obraz ten był nie tylko obrazem dewocyjnym, ale
pełnił ponadto funkcje votum lub epitafium (modli-
tewny gest donacyjny głównej postaci, określonej jej
herbem) — wolno przypuszczać, że opatrzony był
tablicą inskrypcyjną. Była ona zapewne — jak choćby
na epitafium księcia Wacława żagańskiego z ok.
1488 r.7 i wiele podobnych — przymocowana u dołu
obramienia; ona właśnie mogła być wskazówką dla
określeń Kalessego.
Przypisywanie naszemu obrazowi funkcji votum,
jak też wiązanie go z osobą księcia Wacława żagań-
skiego, znajduje dość przekonywające uzasadnienie
w faktach z jego życia. Wiemy, iż w roku 1472 książę
Wacław zrzekł się praw do księstwa żagańskiego na
rzecz swego brata Jana II i osiedlił we Wrocławiu,
gdzie oddał się całkowicie życiu religijnemu. Tutaj
7 H. Braune, E. Wiese, Schlesische Malerei und Plastik
des Mittelalters. Kritischer Katalog der Ausstellung in Breslau
1926, Leipzig 1929, s. 90, il. 190.
też umarł w stanie bezżennym i zgodnie ze swoją
wolą został pochowany „wśród ludu" na cmentarzu
przy kościele św. Barbary8. Obraz nasz może być
zatem kolejnym aktem pobożności księcia, na przy-
kład fundacją upamiętniającą fakt wstąpienia do brac-
twa kościelnego, przedstawienie bowiem księcia jako
młodzieńca w białej szacie stanowić mogło symbol
oddania się czystej duszy na służbę Bogu, a ograni-
czenie herbu wyłącznie do znaku rodowego — po-
świadczać rezygnację z książęcych przywilejów.
Co do pojawienia się w kilkadziesiąt lat później
na tym obrazie renesansowej rodziny, określonej
w przewodniku jako „Donatorenfamilie", można wy-
snuć następujący domysł: w okresie kiedy piastowska
linia głogowsko-żagańska podupadła i przeszła w XVI
wieku do stanu mieszczańskiego, dalsza rodzina księ-
cia Wacława, traktując dzieło jako własność rodzinną,
mogła wykorzystać obraz jako swoje epitafium. Było
to powodem tak daleko idących zmian w ikonografii.
8 P. A. Hausdorf, Die Piasten Schlesiens, Breslau 1933,
s. 119.
SOINS DE CONSERVATION D'UN TABLEAU DU GOTHIQUE
TARDIF AVEC LA SCENĘ DE UANNON.CIATION
Resume
Dans les collections du Musee de Silesie on trouve un
tableau de Tepoąue du gothiąue tardif qui represente la scenę
de VAnnonciation et provient de 1'ecole silesienne de la fin du
XVe siecle. II fut partiellement repeint dans la seconde moitie
du XVIe siecle et transforme en un epitaphe d'une familie bour-
geoke inconnue. On avait repeint le fragment au-dessus de la
tete de saint Barthelemy et de saint Jean, et aussi la main
droite ainsi que les parties inferieures de la robe de saint
Barthelemy.
Ces derniers temps le tableau en ąuestion fut soumis a des
ćtudes technologiąues detaillees et a des soins de conser-
vation qui ont fait apparaitre la figurę du vrai fondateur et
ses armoiries. Au-dessus des tetes des saints patrons on a
decowert le torse de sainte Hedvige.
La presence sur ce tableau d'armoiries avec Faigle des Piast
et de saint Barthelemy, patron des Piast de Silesie, peut tćmoi-
gner de la provenance princiere de son fondateur. Toutefois
la formę tres vague des armoiries, tout comme le manąue de
documents sur 1'origine du tableau, ne permettent pas d'etabli-
plus precisement quel personnage represente la figurę nowel
lement decouverte. En s'appuyant sur la mention dans la pu-
blication d'E. Kalessy de 1883, on peut admettre que c'est
un tableau votif du prince Venceslas de Żagań, decedć en 1488.
traduit par Teresa Chłapowska
Daniela Stankiewicz
nieważ jednak już w pierwotnym układzie obrazu
ze Zwiastowaniem istniały elementy sugerujące, że
obraz ten był nie tylko obrazem dewocyjnym, ale
pełnił ponadto funkcje votum lub epitafium (modli-
tewny gest donacyjny głównej postaci, określonej jej
herbem) — wolno przypuszczać, że opatrzony był
tablicą inskrypcyjną. Była ona zapewne — jak choćby
na epitafium księcia Wacława żagańskiego z ok.
1488 r.7 i wiele podobnych — przymocowana u dołu
obramienia; ona właśnie mogła być wskazówką dla
określeń Kalessego.
Przypisywanie naszemu obrazowi funkcji votum,
jak też wiązanie go z osobą księcia Wacława żagań-
skiego, znajduje dość przekonywające uzasadnienie
w faktach z jego życia. Wiemy, iż w roku 1472 książę
Wacław zrzekł się praw do księstwa żagańskiego na
rzecz swego brata Jana II i osiedlił we Wrocławiu,
gdzie oddał się całkowicie życiu religijnemu. Tutaj
7 H. Braune, E. Wiese, Schlesische Malerei und Plastik
des Mittelalters. Kritischer Katalog der Ausstellung in Breslau
1926, Leipzig 1929, s. 90, il. 190.
też umarł w stanie bezżennym i zgodnie ze swoją
wolą został pochowany „wśród ludu" na cmentarzu
przy kościele św. Barbary8. Obraz nasz może być
zatem kolejnym aktem pobożności księcia, na przy-
kład fundacją upamiętniającą fakt wstąpienia do brac-
twa kościelnego, przedstawienie bowiem księcia jako
młodzieńca w białej szacie stanowić mogło symbol
oddania się czystej duszy na służbę Bogu, a ograni-
czenie herbu wyłącznie do znaku rodowego — po-
świadczać rezygnację z książęcych przywilejów.
Co do pojawienia się w kilkadziesiąt lat później
na tym obrazie renesansowej rodziny, określonej
w przewodniku jako „Donatorenfamilie", można wy-
snuć następujący domysł: w okresie kiedy piastowska
linia głogowsko-żagańska podupadła i przeszła w XVI
wieku do stanu mieszczańskiego, dalsza rodzina księ-
cia Wacława, traktując dzieło jako własność rodzinną,
mogła wykorzystać obraz jako swoje epitafium. Było
to powodem tak daleko idących zmian w ikonografii.
8 P. A. Hausdorf, Die Piasten Schlesiens, Breslau 1933,
s. 119.
SOINS DE CONSERVATION D'UN TABLEAU DU GOTHIQUE
TARDIF AVEC LA SCENĘ DE UANNON.CIATION
Resume
Dans les collections du Musee de Silesie on trouve un
tableau de Tepoąue du gothiąue tardif qui represente la scenę
de VAnnonciation et provient de 1'ecole silesienne de la fin du
XVe siecle. II fut partiellement repeint dans la seconde moitie
du XVIe siecle et transforme en un epitaphe d'une familie bour-
geoke inconnue. On avait repeint le fragment au-dessus de la
tete de saint Barthelemy et de saint Jean, et aussi la main
droite ainsi que les parties inferieures de la robe de saint
Barthelemy.
Ces derniers temps le tableau en ąuestion fut soumis a des
ćtudes technologiąues detaillees et a des soins de conser-
vation qui ont fait apparaitre la figurę du vrai fondateur et
ses armoiries. Au-dessus des tetes des saints patrons on a
decowert le torse de sainte Hedvige.
La presence sur ce tableau d'armoiries avec Faigle des Piast
et de saint Barthelemy, patron des Piast de Silesie, peut tćmoi-
gner de la provenance princiere de son fondateur. Toutefois
la formę tres vague des armoiries, tout comme le manąue de
documents sur 1'origine du tableau, ne permettent pas d'etabli-
plus precisement quel personnage represente la figurę nowel
lement decouverte. En s'appuyant sur la mention dans la pu-
blication d'E. Kalessy de 1883, on peut admettre que c'est
un tableau votif du prince Venceslas de Żagań, decedć en 1488.
traduit par Teresa Chłapowska