Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (13.1983)

Fundacje artystyczne Andrzeja Jerina

81

wornym Zygmunta III, pozwala także na szu-
kanie pewnych zbieżności z omawianym ostat-
nio portretem Jerina.

Niewiele zachowało się prac z zakresu grafi-
ki związanych z biskupem, prawdopodobnie nie
było ich zbyt wiele wśród jego zamówień. Są
to cztery ekslibrisy 88 (ponadto jeden supereks-
libris) powstałe na przestrzeni kilkunastu lat.
Forma ich wyraźnie odzwierciedla przemiany
stylowe, jakie w tym okresie widoczne są w
rozwoju ornamentyki. Trzy wcześniejsze wy-r
konano w drzeworycie, czwarty w technice
miedziorytniczej. Pierwszy ekslibris powstał w
każdym razie po 1570 r., kiedy to Jerin został
nobilitowany, mieści bowiem w owalnym obra-
mieniu tarczę herbową z klejnotem. W otoku
obok nazwiska umieszczona jest maksyma ,,SPE
FRUOR ET FATO". Całość ujęta w kartusz
z ornamentem zawijanym modelowanym
przestrzennie za pomocą cieniowania. Drugi
ekslibris pochodzi z czasu, gdy Jerin był już
prepozytem, a więc z lat 1573—1585 (ił. 17).
Stylowo bardzo jest zbliżony do poprzedniego,
ale ornament zawijany jest tu bardzo ciężki,

robi wrażenie jakby był wycinany z drzewa.
Między beleczkami pizeplata się wieniec lauro-
wy; rysunek jest mało rozczłonkowany, nie cie-
niowany, jak poprzednio. Odmienne także jest
liternictwo. Bogate w ornamentykę i barwnie
podkolorowane dwa wcześniejsze ekslibrisy
wyraźnie odróżniają się od trzeciego z 1588 r.,
nieco większego, na którym jedynie czarna
kreska rysuje oficjalny herb biskupa wrocław-
skiego (ił. 18). Nie zachował się niestety i zna-
ny jest tylko z opisu Chwalewika czwarty eks-
libris z 1589 r. Był on prawdopodobnie najcie-
kawszy jako bardziej rozbudowany: umieszczo-
ną w niszy tarczę herbową biskupa podtrzy-
mują stojące pod pilastrami dwie postacie ko-
biece, z których jedna jest personifikacją roz-
tropności; ponad niszą, na gzymsie dwa aniołki
otaczają monogram biskupa, jest tu także, tak
jak w najstarszym ekslibrisie maksyma: Spe
jruor et jato. Superekslibris tłoczony na opra-
wie ze skóry dzieła Tomasza a Kempis przed-
stawia złocony herb biskupa wrocławskiego
w ujęciu skromnej dekoracji ornamentu zawi-
janego.

RZEŹBA

Nagrobek biskupa, choć uszkodzony w czasie
ostatniej wojny, zachował się w prezbiterium
katedry wrocławskiej 89 (il. 15, 16). Nie sygno-
wany, przypisywany był początkowo monogra-
miście G. P. 90 i łączony z dwoma jeszcze epi-

tafiami z 1585 r. — lekarza Cratona de Craft-
heim z kościoła św. Elżbiety i kanonika Bona-
wentury Hana z katedry. Kurt Bimler 91 stwier-
dził, że wszystkie te trzy epitafia są dziełem
Geerta Hendrika z Amsterdamu 92. Z sugestia-

86 Ekslibrisy znajdujące się w zbiorach Ossoli-
neum: 1. Po 1570 r., 98 X 64 mm, ręcznie podmalo-
wany w kolorach: jasnobrązowym, czerwonawym
i granatowym, (I. ex. 17053); 2. Z lat 1578—1585, 112 X
X 84 mm, ręcznie podmalowany w kolorach: jasno-
brązowym z odcieniem różu i jasnoniebieskim, (I. ex.
17504); 3. Z 1588 r., 165 X 130 mm, (I. ex. 17505); W
Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu znajdował
się czwarty ekslibris z 1589 r., znany tylko z opisu
Chwalewika, op. cit., s. 34.

88 Burgemeister, op. cit., s. 101, il. 54, podaje
szczegółowy opis nagrobka o wymiarach 450 X 186
cm, (materiały: czerwono-żółty i czerwony marmur,
piaskowiec, syjenit, alabaster i gabro). W czasie ostat-
niej wojny nagrobek został silnie uszkodzony, brak
jest zwieńczenia z tarczą herbową oraz płyt z napisa-
mi, boczne obramowania mają liczne ubytki, całość
na skutek pożaru utraciła pierwotny koloryt. Tekst
napisów wg Erdmanna (op. cit., s. 33), na dole:
Vixit annos LVI. Rexit Ecclesium hanc et universam
Provinciam Annos XI. mensis IV. dies II. Obiit Nis-
sae die V Novemb. Anno Salutis CI I XCVI; w środ-
ku, pod popiersiem biskupa: Memoriae Rener1"* atq.
Mmi Principis ac Domini Dni Andreas Jerini Epi-
scopi Wratislaviensis et supremi per utramą. Sile-

siam Capitanei. Qui honesto apud suos, loco, nat:
eruditione Virtute ac pietate tantum enituit. Ut per
omnes honor grads ad summu hoc pontificie atą.
Principalis dignitatis fastigium evectus sit: In quo
utoq. recte tuendo: et conscienciae: et Magistratui
suo: et Collegio jratru: et Provinciae preclare satis
jecit. A Cdsaro ob rem Dorni et in Legationibs am-
plissimis bene gestam sapi laudatus: A Fratribus Ca-
pitularibiLS ob Ecclesiam sancti administratam,
auctam, ornatam, facultate testandi donatus. A Pro-
vincia tota, ob egregius animi Virtutes amatus et
cultus. Zachowała się metalowa tabliczka z herbem
biskupstwa, orłem śląskim, herbem Jerina i napisem:
Sub hoc Saxo cond. est Rmus et Illmus Princeps ac
Dn. Dn. Andreas Jerinus Epus Wratisl. Sa<= Cae M'*s
Consil. et Supremus perutramq. Silesium Capitaneus.
Annis XI Aetat. suae LVI. O. Anno Salut. CI I XCVI.

90 W. Nickel, Die Breslauer Steinepitaphien aus
Renaissance und Barock, Strassburg 1924, s. 6.

91 K. Bimler, Die schlesische Renaissanceplastik,
Breslau 1924, s. 123.

92 A. S c h u 11 z, Gerhard Heinrich von Amster-
dam. Bildhauer in Breslau, Breslau 1880; G. C u n y,
Danzigs Kunst und Kultur, I, Frankfurt am Main
1910, s. 74.

11 — Roczniki sztuki śląskiej