Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (14.1986)

Działalność architektoniczna rodziny Parrów na Śląsku

41

nych partii kościoła w Paczkowie (il. 6). Sama
korona attykowa nie różni się niczym od Pol-
kowskiej, wiąże się jednak ze szczególnym roz-
wiązaniem konstrukcyjnym: osłania płaski
dach. Wysoka ściana podtrzymująca ten dach
ma charakter obronny dzięki umieszczonym
w niej otworom strzelniczym. W ten sposób
stojąca przy murach miejskich budowla stała
się nie tylko z wyglądu kościołem obronnym.
Podobnie jak w Bolkowie, zadbano i tutaj o
nadanie surowym formom budownictwa obron-
nego walorów artystycznych. Ozdobna korona
murów jest tu czymś więcej niż dodanym mo-

pewne bliski sobie czas wykonania obu dzieł,
skoro biskup zmarł w r. 1539, jeszcze przed za-
kończeniem prac w Bolkowie.

Niebezpieczeństwo najazdu tureckiego nie-
pokoiło również Fryderyka II, który w latach
trzydziestych XVI w. przystąpił do pospiesz-
nego fortyfikowania miast swojego księstwa
legnicko-brzeskiego. Kontynuowanie swego
dzieła nakazał w testamencie synom i wszyst-
kim poddanym 22. Nie jest więc niezwykły fakt,
iż właśnie w służbie tego księcia pojawił się
Jakub Parr już około r. 1542. Z nie publiko-
wanego dotąd listu Fryderyka II z 1543 r. wy-

3. Brzeg, zamek. Pierwotny system dziedzińca arkŁdowego (szkic rekonstrukcyjny).

tywem dekoracyjnym. Umożliwiając likwida- nika w każdym razie, że „Master Jucob der

cję stromego dachu gotyckiego i zamykając bu- Wale" przebywa w książęcym mieście Oławie

dynek od góry linią horyzontalną ■— zmienia wraz z bratem (nie nazwanym z imienia), któ-

zasadniczo kształt i proporcje bryły architek- ry zamierza pozostać w księstwie na stałe23.

tonicznej. Moja hipoteza przypisująca Jakubo- Już w r. 1941 K. Bimler zwrócił uwagę na to,

wi Parrowi inkastelację kościoła w Paczkowie że znane ze źródeł ikonograficznych basteje

opiera się nie tylko na bliskim podobieństwie zamku w Oławie, powstałe przed polową

jego attykowego zwieńczenia do tej samej for- XVI w., miały „Bolhoerke auj langgezogener

my na zamku w Bolkowie. Napis na murze elliptischer Grundflachę", a zatem należały do

obronnym prezbiterium, zachowany do począt- tego samego typu, jaki wprowadził Jakub Parr

ku naszego wieku, głosił, iż przebudowy ko- w Bolkowie 2i. Podobieństwo form, bliskość dat

ściola dokonano w latach rządów Jakuba von powstania i obecność tego fortyfikatora w Oła-

Salza 21, do którego księstwa biskupiego Pacz- wie zdają się przemawiać za wspólnym autor-

ków należał. Wchodzi tu zatem w grę osoba stwem obydwu założeń obronnych. Co się zaś

tego samego, co w Bolkowie fundatora i za- ■ -----

22 K. F. Schonwalder, Die Piasten zum Brie-
21 H. Lutsch, Vcrzeichnis der Kunstdenkmdler ge, II, Brieg 1855, s. 81.
der Provinz Schlesien, IV, Breslau 1894, s. 130; B. 23 Por. Aneks.

Stein bom, Otmuchów - Paczków, wyd. 2, Wro- 21 Bimler, Die schlesischen masswen Wchrbau-
cław 1982, s. 173. ten, 2, s. 78.

6 — Roczniki sztuki śląskiej