DOI Artikel:
Nestorow, Rafał: Pałac w Oleszycah w świetle nieznanych źródeł archiwalnych
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.73729#0112
110
Rafał Nestorow
Pierwotny drewniany pałac należący do Ramszów, jak przypuszcza Antoni Stel-
mach, stał „prawie w tym samym miejscu co dwór Sieniawskich"9, co zdaje się mieć
potwierdzenie we wzmiance w dokumencie lokacyjnym miasta założonego w r. 1576
na zachód od „zameczku"10 (il. 1). W ciągu XVII wieku dwór był wielokrotnie plą-
drowany i rujnowany11. Około r. 1670 z inicjatywy Mikołaja Hieronima Sieniawskie-
go przeprowadzono gruntowny remont budowli przygotowując dach do wymiany,
wstawiając nowe piece oraz zapewne obłożono ceramicznymi płytkami jedną z sal,
tzw. „farfurową”. Najprawdopodobniej w tym czasie założono na osi bocznej budyn-
ku mieszkalnego kwaterowy ogród włoski12 (il. 2).
Kolejne przekształcenia pałacu w Oleszycach wiążą się z osobą Adama Mikołaja
Sieniawskiego, który podjął się gruntownej przebudowy całego założenia13. Pierw-
szą zachowana informacja dotycząca prac remontowych przy tamtejszym założeniu
pochodzi z r. 1702, w którym to rozpoczęto budowę mostu prowadzącego do ogro-
du14. W r. 1705 wypłacone zostały drobne sumy na „reparację pałacu oleszyckiego"15.
Informacje z lat 1705-1709 dotyczą w znacznej mierze robót ziemnych w ogrodzie,
a także przestawiania pieców w pałacu16. Kolejna wiadomość z marca 1712 doty-
czy przykrycia dachem pałacowych stajni17. Prac budowlanych w Oleszycach w tym
czasie miał doglądać zatrudniony we Lwowie architekt Bernardy, pozostający na
usługach Jana Stanisława Jabłonowskiego18. W maju r. 1713 hetman asygnował cały
dochód z arend browarnych klucza sieniawskiego, wynoszący 11 tysięcy złotych, „na
robotę koło pałacu oleszyckiego [...] i na reparacje wałów oleszyckich". Według Stel-
macha reparacja pałacu w Oleszycach „ciągnęła się z przerwami przez parę lat"19. Na
temat początkowego okresu prac nie posiadamy zbyt wielu informacji, ograniczają
się one do kilkunastu pomniejszych wzmianek w zachowanych rachunkach klucza
oleszyckiego. W r. 1713 zapłacono mularzom od tynkowania ścian w pałacu. Więcej
9 Aftanazy, op. cit., s. 160.
10 Treść dokumentu lokacyjnego podają: M. Baliński, T. Lipiński, Starożytna Polska pod względem
historycznym, geograficznym i statystycznym, t. 3, Lwów 1886, s. 371; SGKP, t. 7, Warszawa 1886,
s. 477-479.
11 K. Notz, Oleszyce, „Tydzień", 1904, nr 38, s. 300-301; Stelmach, Niezachowane dwory Sieniaw-
skich..., s. 254.
12 A. Stelmach, Niezachowane dwory Sieniawskich..., s .254.
13 A. Stelmach, Dwór w Oleszycach..., s. 283-284; idem, Niezachowane dwory Sieniawskich..., s. 255.
Tu daty budowy 1713-29.
14 BCzart., rkps 6005, t. 1, Informacja Panu Garnuchowskiemu zostawiona w Oleszycach d. Ima Apri-
lis A(nn)o 1702, s. nlb (pkt 2).
15 BCzart., rkps 9472, Rejestry-sumariusze dochodów i wydatków pieniężnych kluczy oleszyckiego
i sieniawskiego, 1702-1729, s. 221.
16 BCzart., rkps 9472, Rejestry-sumariusze dochodów i wydatków pieniężnych kluczy oleszyckiego
i sieniawskiego, 1702-1729, s. 248-249, 272, 304.
17 BCzart., rkps 6005, t. 1, Except punktów bez Imci Pana Alexandra Garnuchowskiego Ichmościom
PP. komisarzowi i ekonomowi podanych z Kozienic de data die 28 Martii 1712mo, s. nlb (pkt. 14).
18 BCzart., rkps 6005, t. 1, Informacja IM Panu Alexandrowi Garnuchowskiemu, podstolemu kijow-
skiemu jadącemu z Kozienic do Dóbr JO Imci Pana kasztelana krakowskiego HWK dana w Kozieni-
cach d. 28 Martii 1712, s. nlb (pkt 23).
19 A. Stelmach, Dwór w Oleszycach..., s. 283. Nie będziemy w tym miejscu powtarzać szczegółowych,
drobiazgowych informacji dotyczących prac przy pałacu, zestawionych przez Antoniego Stelma-
cha, ograniczając się do podania nowych, nieznanych wiadomości, które odegrały istotną rolę
w etapach prowadzonej przez wiele lat przebudowy oleszyckiego zespołu rezydencjonalnego.
Rafał Nestorow
Pierwotny drewniany pałac należący do Ramszów, jak przypuszcza Antoni Stel-
mach, stał „prawie w tym samym miejscu co dwór Sieniawskich"9, co zdaje się mieć
potwierdzenie we wzmiance w dokumencie lokacyjnym miasta założonego w r. 1576
na zachód od „zameczku"10 (il. 1). W ciągu XVII wieku dwór był wielokrotnie plą-
drowany i rujnowany11. Około r. 1670 z inicjatywy Mikołaja Hieronima Sieniawskie-
go przeprowadzono gruntowny remont budowli przygotowując dach do wymiany,
wstawiając nowe piece oraz zapewne obłożono ceramicznymi płytkami jedną z sal,
tzw. „farfurową”. Najprawdopodobniej w tym czasie założono na osi bocznej budyn-
ku mieszkalnego kwaterowy ogród włoski12 (il. 2).
Kolejne przekształcenia pałacu w Oleszycach wiążą się z osobą Adama Mikołaja
Sieniawskiego, który podjął się gruntownej przebudowy całego założenia13. Pierw-
szą zachowana informacja dotycząca prac remontowych przy tamtejszym założeniu
pochodzi z r. 1702, w którym to rozpoczęto budowę mostu prowadzącego do ogro-
du14. W r. 1705 wypłacone zostały drobne sumy na „reparację pałacu oleszyckiego"15.
Informacje z lat 1705-1709 dotyczą w znacznej mierze robót ziemnych w ogrodzie,
a także przestawiania pieców w pałacu16. Kolejna wiadomość z marca 1712 doty-
czy przykrycia dachem pałacowych stajni17. Prac budowlanych w Oleszycach w tym
czasie miał doglądać zatrudniony we Lwowie architekt Bernardy, pozostający na
usługach Jana Stanisława Jabłonowskiego18. W maju r. 1713 hetman asygnował cały
dochód z arend browarnych klucza sieniawskiego, wynoszący 11 tysięcy złotych, „na
robotę koło pałacu oleszyckiego [...] i na reparacje wałów oleszyckich". Według Stel-
macha reparacja pałacu w Oleszycach „ciągnęła się z przerwami przez parę lat"19. Na
temat początkowego okresu prac nie posiadamy zbyt wielu informacji, ograniczają
się one do kilkunastu pomniejszych wzmianek w zachowanych rachunkach klucza
oleszyckiego. W r. 1713 zapłacono mularzom od tynkowania ścian w pałacu. Więcej
9 Aftanazy, op. cit., s. 160.
10 Treść dokumentu lokacyjnego podają: M. Baliński, T. Lipiński, Starożytna Polska pod względem
historycznym, geograficznym i statystycznym, t. 3, Lwów 1886, s. 371; SGKP, t. 7, Warszawa 1886,
s. 477-479.
11 K. Notz, Oleszyce, „Tydzień", 1904, nr 38, s. 300-301; Stelmach, Niezachowane dwory Sieniaw-
skich..., s. 254.
12 A. Stelmach, Niezachowane dwory Sieniawskich..., s .254.
13 A. Stelmach, Dwór w Oleszycach..., s. 283-284; idem, Niezachowane dwory Sieniawskich..., s. 255.
Tu daty budowy 1713-29.
14 BCzart., rkps 6005, t. 1, Informacja Panu Garnuchowskiemu zostawiona w Oleszycach d. Ima Apri-
lis A(nn)o 1702, s. nlb (pkt 2).
15 BCzart., rkps 9472, Rejestry-sumariusze dochodów i wydatków pieniężnych kluczy oleszyckiego
i sieniawskiego, 1702-1729, s. 221.
16 BCzart., rkps 9472, Rejestry-sumariusze dochodów i wydatków pieniężnych kluczy oleszyckiego
i sieniawskiego, 1702-1729, s. 248-249, 272, 304.
17 BCzart., rkps 6005, t. 1, Except punktów bez Imci Pana Alexandra Garnuchowskiego Ichmościom
PP. komisarzowi i ekonomowi podanych z Kozienic de data die 28 Martii 1712mo, s. nlb (pkt. 14).
18 BCzart., rkps 6005, t. 1, Informacja IM Panu Alexandrowi Garnuchowskiemu, podstolemu kijow-
skiemu jadącemu z Kozienic do Dóbr JO Imci Pana kasztelana krakowskiego HWK dana w Kozieni-
cach d. 28 Martii 1712, s. nlb (pkt 23).
19 A. Stelmach, Dwór w Oleszycach..., s. 283. Nie będziemy w tym miejscu powtarzać szczegółowych,
drobiazgowych informacji dotyczących prac przy pałacu, zestawionych przez Antoniego Stelma-
cha, ograniczając się do podania nowych, nieznanych wiadomości, które odegrały istotną rolę
w etapach prowadzonej przez wiele lat przebudowy oleszyckiego zespołu rezydencjonalnego.