DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.43488#0058
52
Roman Zwierzchowski
Używając tego samego modułu do pomiaru wysokości otrzymujemy następujące
wyniki: (1335 cm); wys. max. porządku; wys. porządku - 253/4 mod. (1260
cm)12; wys. gzymsowania13 14 15 16 - l3/4 mod.; wys. fryzu - 9/10 mod.; wys.
architrawu - l1/^ mod.; wys. pilastra - 17 mod. (835 cm), w tym głowicy -
2 mod. (99 cm), trzonu - 14/^ mod.; bazy - % mod.; całk. wys. piedestałów
- 5 mod. (243 cm), w tym gzyms - % mod., korpus - 3/^ mod., baza -
1 mod. l1/^ modułu wynosi uniesienie gzymsu ponad wielkimi arkadami, liczo-
ne w najwyższym punkcie.
Imposty (gzymsów) większych arkad wynosi 18% mod. Odpowiada to więc
dokładnie niemal podwójnej szerokości prześwitu arkady (różnica wynosi % mo-
dułu).
Całkowita wysokość tychże impostów14, dzielona przez połowę szerokości
pilastrów "węgarowych" (ok. 40 cm) daje w wyniku 22/£ mod. z czego przypada
na: gzymsowanie - 1% mod.; fryz - 1% mod.; architraw (z tenią) - 1 mod.;
pilaster - 16 mod., w tym kapitel - 2 mod., baza - % mod., cokół (piedestał)
ok. 2/^ mod.
Górne krawędzie archiwolt najmniejszych arkad w skośnych ścianach osiągają
wysokość 20 mod. (stóp dziesiętnych)15, wysokość samych łuków o 1 mod.
mniej. Półki gzymsów impostowych znajdują się poniżej ok. 3% mod., tak że
cała partia wspierająca zajmuje 15/^ mod.
Ta sama arkada w ujęciu własnego modułu (połowa szer. węgara -
ok. 35 cm)16 przedstawia zmieniony obraz: wys. całk. arkady (od posadzki
nawy) - 25/^ mod.; gzymsowanie - 1 mod.; fryz - 1 mod; architraw -
1 mod.; pilaster - 14 mod. w tym głowica - % mod., baza — 3/4 mod., cokół
- ok. 3 mod. Tak więc suma tych elementów wynosi 20 mod.
Fasada kościoła lubartowskiego (il. III, III A) stanowi swoisty fenomen, choć
bowiem należy do tego typu wielokondygnacyjnych fasad dwuwieżowych, to w
rzeczywistości jej zasadniczą cechą, wyróżniającą ją spośród innych tego typu
fasad jest jej dwuplanowość, co sprawia, że jest ona w rzeczywistości wyższa
niżby to wynikało z pierwszoplanowej kompozycji fasady "właściwej". Fasadą
12 Z uwzględnieniem uniesienia gzymsu nad lukami arkad.27^ mod. (1335 cm) a 27 od podwyższonej
posadzki w ramionach.
13 Termin wprowadzony przez A. Maślińskiego w miejsce powszechnie stosowanej nazwy "gzyms" przez
analogię do "belkowania" w celu uniknięcia wieloznaczności - gzymsu - całego elementu wieńczącego
porządek oraz gzymsu — płyty geisonu, wchodzącej w skład pierwszego. Zob. M a ś 1 i ń s k i, Architektura
antyku s. 134 przyp. 1.
14 Tu traktowanych jako pełny porządek. Odległość liczona od podwyższonej posadzki w ramionach.
15 Także mierzone od posadzki w tej partii kościoła.
16 Przyjęta wartość jest górną granicą pomiarów pilastrów "węgorowych" oraz półpilastrów w kaplicach
(30-35 cm).
Roman Zwierzchowski
Używając tego samego modułu do pomiaru wysokości otrzymujemy następujące
wyniki: (1335 cm); wys. max. porządku; wys. porządku - 253/4 mod. (1260
cm)12; wys. gzymsowania13 14 15 16 - l3/4 mod.; wys. fryzu - 9/10 mod.; wys.
architrawu - l1/^ mod.; wys. pilastra - 17 mod. (835 cm), w tym głowicy -
2 mod. (99 cm), trzonu - 14/^ mod.; bazy - % mod.; całk. wys. piedestałów
- 5 mod. (243 cm), w tym gzyms - % mod., korpus - 3/^ mod., baza -
1 mod. l1/^ modułu wynosi uniesienie gzymsu ponad wielkimi arkadami, liczo-
ne w najwyższym punkcie.
Imposty (gzymsów) większych arkad wynosi 18% mod. Odpowiada to więc
dokładnie niemal podwójnej szerokości prześwitu arkady (różnica wynosi % mo-
dułu).
Całkowita wysokość tychże impostów14, dzielona przez połowę szerokości
pilastrów "węgarowych" (ok. 40 cm) daje w wyniku 22/£ mod. z czego przypada
na: gzymsowanie - 1% mod.; fryz - 1% mod.; architraw (z tenią) - 1 mod.;
pilaster - 16 mod., w tym kapitel - 2 mod., baza - % mod., cokół (piedestał)
ok. 2/^ mod.
Górne krawędzie archiwolt najmniejszych arkad w skośnych ścianach osiągają
wysokość 20 mod. (stóp dziesiętnych)15, wysokość samych łuków o 1 mod.
mniej. Półki gzymsów impostowych znajdują się poniżej ok. 3% mod., tak że
cała partia wspierająca zajmuje 15/^ mod.
Ta sama arkada w ujęciu własnego modułu (połowa szer. węgara -
ok. 35 cm)16 przedstawia zmieniony obraz: wys. całk. arkady (od posadzki
nawy) - 25/^ mod.; gzymsowanie - 1 mod.; fryz - 1 mod; architraw -
1 mod.; pilaster - 14 mod. w tym głowica - % mod., baza — 3/4 mod., cokół
- ok. 3 mod. Tak więc suma tych elementów wynosi 20 mod.
Fasada kościoła lubartowskiego (il. III, III A) stanowi swoisty fenomen, choć
bowiem należy do tego typu wielokondygnacyjnych fasad dwuwieżowych, to w
rzeczywistości jej zasadniczą cechą, wyróżniającą ją spośród innych tego typu
fasad jest jej dwuplanowość, co sprawia, że jest ona w rzeczywistości wyższa
niżby to wynikało z pierwszoplanowej kompozycji fasady "właściwej". Fasadą
12 Z uwzględnieniem uniesienia gzymsu nad lukami arkad.27^ mod. (1335 cm) a 27 od podwyższonej
posadzki w ramionach.
13 Termin wprowadzony przez A. Maślińskiego w miejsce powszechnie stosowanej nazwy "gzyms" przez
analogię do "belkowania" w celu uniknięcia wieloznaczności - gzymsu - całego elementu wieńczącego
porządek oraz gzymsu — płyty geisonu, wchodzącej w skład pierwszego. Zob. M a ś 1 i ń s k i, Architektura
antyku s. 134 przyp. 1.
14 Tu traktowanych jako pełny porządek. Odległość liczona od podwyższonej posadzki w ramionach.
15 Także mierzone od posadzki w tej partii kościoła.
16 Przyjęta wartość jest górną granicą pomiarów pilastrów "węgorowych" oraz półpilastrów w kaplicach
(30-35 cm).