DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.43488#0077
Porządki architektoniczne w późnob ar okowy ch kościołach Lubelszczyzny
71
szer. - 1,05 pręta (465 cm); głębokość kaplic w obejściu wraz z szer. ościeży
arkad - ok. 1 pręta (435 do 445 cm).
Architektoniczny podział wnętrza zrealizowany został przede wszystkim pod-
ług pochodnej wielkości pręta i stopy, która jak należy sądzić, przybrała prze-
ciętną wartość ok. 30 cm długości, pomimo zauważalnych różnic w poszczegól-
nych wymiarach. Decyduje o tym szerokość czterech wielkich środkowych pila-
strów nawy mierząca ok. 118 cm, której połowę (59 cm - 1 łokieć) uznać wypa-
da za wartość modułu wnętrza (il. VII, VII A). Podział wnętrza za pomocą tak
określonego modułu przedstawia się następująco: Długość całkowita - 28 mod.
(1645 cm). Cztery lekko wklęsłe pilastry w rogach nawy mierzone w linii prostej
mają taką samą szerokość, ich miara rzutowana na oś podłużną wynosi ok.
90 cm (85-95 cm). Szerokość skrajnych pilastrów - 1*4 mod. (ok. 90 cm), szer.
zewn. interkolumniów - ok. 5% mod. (320-325 cm) w tym prześwit mniejszych
arkad - 4/^ mod. (260-270 cm); szer. pilastrów - po 2 mod. (117-120 cm);
szer. środkowych filarów - 3 mod.; szer. wielkiej arkady - 8*4 mod. (515 cm).
Natomiast podział wzwyż zrealizowano podług schematu liczbowego: wys. całk.
ścian (porządku) - 23 mod. (1350 cm); wys. belkowania - 3 mod. (180 cm);
wys. gzymsu - P4 mod. (90 cm); wys. fryzu - % mod.; wys. architrawu -
3/4 mod.; wys. pilastrów - 16 mod. (940 cm) w tym głowicy - 1% mod.
(90 cm), bazy - 3/4 mod. (45 cm); wys. piedestału - 4 mod. (240 cm) w tym
gzyms piedestału - ok. 34 mod., baza (plinta) - 7/§ mod. (*4 mod.), wys.
większego impostu - 16 mod.; wys. cokołu - 2 mod.; wys. mniejszego impostu
-11 mod.; wys. cokołu - ok. 1% mod.
Nietrudno zauważyć jednak, że podział ów ma swoistą konkurencję. Pilastry
bowiem, jakkolwiek pojedyncze, mają zdwojone wewnątrz kapitele i podwójnie
gierowane belkowanie oraz gzyms powyżej, odpowiednio do ukształtowania
kapiteli. Także fragmenty gzymsów i kapiteli impostów wielkich arkad wchodzą
częściowo na trzony wielkich pilastrów, zwężając je jednostronnie. Pionowa linia
wyznaczona tylnymi krawędziami tych fragmentów sugeruje istnienie niewidocz-
nego brzegu "wewnętrznego" pilastra. Do dramatycznego spięcia dochodzi w
partiach gzymsów pilastrów narożnych, gdzie główną rolę przejmuje węższy
gierowany fragment gzymsowania (prosty!) stając się niejako jedynym reprezen-
tantem pilastra (aż do głowicy włącznie wgiętego wklęśle) gdy wąski odcinek
(część wspierająca) ginie pod gejzonem44. Gdyby więc przyjąć za właściwy
moduł połowę szerokości węższego gierowania (najlepiej w partii fryzu ok.
50 cm) z analogicznego zestawienia liczb wyłoniłby się nieco odmienny obraz
wnętrza: dł. całk. - 33 mod.; szer. skrajnych pilastrów - 1% mod., szer. zewn.
44 Gzymsowanie to gierowane jest tylko z jednej strony, druga natomiast ulega prostemu załamaniu,
przechodząc w odcinek ponad lukami wielkich arkad.
71
szer. - 1,05 pręta (465 cm); głębokość kaplic w obejściu wraz z szer. ościeży
arkad - ok. 1 pręta (435 do 445 cm).
Architektoniczny podział wnętrza zrealizowany został przede wszystkim pod-
ług pochodnej wielkości pręta i stopy, która jak należy sądzić, przybrała prze-
ciętną wartość ok. 30 cm długości, pomimo zauważalnych różnic w poszczegól-
nych wymiarach. Decyduje o tym szerokość czterech wielkich środkowych pila-
strów nawy mierząca ok. 118 cm, której połowę (59 cm - 1 łokieć) uznać wypa-
da za wartość modułu wnętrza (il. VII, VII A). Podział wnętrza za pomocą tak
określonego modułu przedstawia się następująco: Długość całkowita - 28 mod.
(1645 cm). Cztery lekko wklęsłe pilastry w rogach nawy mierzone w linii prostej
mają taką samą szerokość, ich miara rzutowana na oś podłużną wynosi ok.
90 cm (85-95 cm). Szerokość skrajnych pilastrów - 1*4 mod. (ok. 90 cm), szer.
zewn. interkolumniów - ok. 5% mod. (320-325 cm) w tym prześwit mniejszych
arkad - 4/^ mod. (260-270 cm); szer. pilastrów - po 2 mod. (117-120 cm);
szer. środkowych filarów - 3 mod.; szer. wielkiej arkady - 8*4 mod. (515 cm).
Natomiast podział wzwyż zrealizowano podług schematu liczbowego: wys. całk.
ścian (porządku) - 23 mod. (1350 cm); wys. belkowania - 3 mod. (180 cm);
wys. gzymsu - P4 mod. (90 cm); wys. fryzu - % mod.; wys. architrawu -
3/4 mod.; wys. pilastrów - 16 mod. (940 cm) w tym głowicy - 1% mod.
(90 cm), bazy - 3/4 mod. (45 cm); wys. piedestału - 4 mod. (240 cm) w tym
gzyms piedestału - ok. 34 mod., baza (plinta) - 7/§ mod. (*4 mod.), wys.
większego impostu - 16 mod.; wys. cokołu - 2 mod.; wys. mniejszego impostu
-11 mod.; wys. cokołu - ok. 1% mod.
Nietrudno zauważyć jednak, że podział ów ma swoistą konkurencję. Pilastry
bowiem, jakkolwiek pojedyncze, mają zdwojone wewnątrz kapitele i podwójnie
gierowane belkowanie oraz gzyms powyżej, odpowiednio do ukształtowania
kapiteli. Także fragmenty gzymsów i kapiteli impostów wielkich arkad wchodzą
częściowo na trzony wielkich pilastrów, zwężając je jednostronnie. Pionowa linia
wyznaczona tylnymi krawędziami tych fragmentów sugeruje istnienie niewidocz-
nego brzegu "wewnętrznego" pilastra. Do dramatycznego spięcia dochodzi w
partiach gzymsów pilastrów narożnych, gdzie główną rolę przejmuje węższy
gierowany fragment gzymsowania (prosty!) stając się niejako jedynym reprezen-
tantem pilastra (aż do głowicy włącznie wgiętego wklęśle) gdy wąski odcinek
(część wspierająca) ginie pod gejzonem44. Gdyby więc przyjąć za właściwy
moduł połowę szerokości węższego gierowania (najlepiej w partii fryzu ok.
50 cm) z analogicznego zestawienia liczb wyłoniłby się nieco odmienny obraz
wnętrza: dł. całk. - 33 mod.; szer. skrajnych pilastrów - 1% mod., szer. zewn.
44 Gzymsowanie to gierowane jest tylko z jednej strony, druga natomiast ulega prostemu załamaniu,
przechodząc w odcinek ponad lukami wielkich arkad.