(Studia nad sztuką renesansu i baroku, Lublin, 1993)

Porządki architektoniczne w późnobarokowych kościołach Lubelszczyzny

83

1 mod., para pseudopilastrów - (2x) 2 mod., interkolumnium środkowe -
8 mod.; szer. balustrady - (2x) 10 mod.; szer. frontonu - 20 mod.
Podział w pionie tych ścian przybiera wartości: całk. wysokość50 (do półki
gzymsu) - 18 mod.; wys. gzymsu - 2 mod; wys. fryzu (z tenią) ok. l2/3 mod.;
max wys. frontonu - 6 mod. (bez daszka na gzymsie o wys. ok. % mod.); wys.
attyki - 41/2 mod. w tym cokołu - ok. x/2 mod., tralek - ok. 2% mod., gzymsu
- 1/^ mod.
Te same proporcje w pionie określają "wyższą” stronę północną, jednakże
środkowe interkolumnium ściany jest powiększone o 2 mod. (14 mod.), zatem
całość mierzy modułów 20 (łącznie z narożnikami), przy zwiększonym do ok.
42 cm bezwzględnym wymiarze modułu.
Jedyną "ozdobą" jego ścian, oprócz wspomnianych pseudopilastrów i natural-
nego ich zwieńczenia gzymsem, jest ciągły niemal pas "tenii" biegnący poniżej.
Do korpusu przylega od północy prosta bryła prezbiterium zamknięta trójkąt-
nym szczytem i dwuspadowym dachem, jest ona również wyższa od pozostałych
aneksów bryły51, choć o relatywnie prostej dekoracji (il. X).
Artykulację ściany szczytowej stanowi para niezmiernie smukłych pseudopila-
strów oraz umieszczone tuż za ćwierćkolistymi narożnikami, pojedyncze pseudo-
pilastry o takichże proporcjach (nikną jednak w połowie swej wysokości w poła-
ci dachu obu bocznych przybudówek "zakrystii"). Stanowią one, wraz z narożni-
kami, trójelementowy "narożny" zespół podpór spięty krótkimi odcinkami głowic-
tenii52 przerywanymi nad prostymi odcinkami ścian, jakkolwiek biegnące górą
gzymsowanie gierowane jest indywidualnie nad każdym z pseudopilastrów.
Wspierają się one bezpośrednio na ciągłym, choć gierowanym pasie dolnego
cokołu, wspólnym dla wszystkich ścian kościoła.
Wartość modułu użytego do rozmierzenia artykulacji ścian prezbiterium jest
taka sama jak dla głównego korpusu powyżej tj. ok. 39 cm dla ścian bocznych
oraz ok. 42,5 cm dla szczytowej. Całkowita długość prezbiterium - 25 mod.
(970 cm) w tym szer. pojedynczych pilastrów - 2 mod., szer płn. narożnika -
1 mod.
Szczytowa ściana (o szer. 760 cm il. X A) daje się podzielić wszerz na
18 mod. (42,5 cm): szer. naroży - (2x) 1 mod., szer. pseudopilastra — (2x)
2 mod.; szer. środkowego interkolumnium - 12 mod., oraz wzwyż na ok.
45 mod. (4434), licząc łącznie z trójkątnym frontonem o wys. 3 m. Stanowi to
zatem x/s całkowitej wysokości. Łatwo zauważyć też liczbowe proporcje pozo-

50 Odległość gzymsowania wieńczącego "tambur" nawy wynosi ok. 59 mod.
51 Z wyłączeniem partii fasady.
2 Jest ona stosunkowo szeroka, dwuelementowa, składająca się z dolnej listwy (odpowiadającej archi-
trawowi) oraz tenii właściwej.